دو موضوع باعث انفجار بنزین در اتاقک احتراق در زمان تراکم که یکی از چهار زمان چرخش میلنگ و حرکت پیستون ها در موتور های چهار زمانه است می شود .
1 : ایجاد تراکم در اتاقک احتراق
2 : جرقه زنی شمع
همزمان بودن این دو موضوع به صورتی که در یک لحظه با هم اتفاق بیافتد بهترین وضعیت انفجار را از دو حیث زمان انفجار و قدرت آن ایجاد می کند .
حال اگر شما از بنزینی با اکتان بالا در خودروئی که موتوری با ضریب تراکم پائین تر نسبت به آن سوخت دارد استفاده کنید انفجار تنها با جرقه زنی شمع ایجاد می شود و تراکم نقشی در این انفجار ندارد ، نتیجه انفجاری ضعیف تر و ناقص تر است و بلعکس در صورت استفاده از بنزین با اکتان پائین در خودروئی که موتوری با ضریب تراکم بالا دارد ، انفجار قبل از رسیدن پیستون به بالاترین حد خود در سیلندر و تنها با پدیده تراکم و قبل از جرقه زنی شمع اتفاق می افتد و در نتیجه ایجاد کوبش روی سطح پیستونی که هنوز به بالاترین سطح خود نرسیده و افت نیرو و ایجاد تنش و آسیب در موتور
اکتان : عدد اکتان ، قابلیت متراکم شدن سوخت قبل از احراق خود به خودی می باشد .
بنزین به خودی خود بسیار تند سوز بوده و در اثر تند سوزی ، ایجاد صدای نا مناسب و همین طور کوبش در موتور می کند ، در گذشته شیمیدانان برای رفع این مشکل ابتدا با اضافه کردن سرب به حل این موضوع نزدیک شدند .
سرب Tetraethyl برای اولین بار توسط شیمیدان آلمانی در سال 1854 کشف شد و در حدود 90 سال پیش محققی به نام میجلی متوجه شد که با افزودن سرب ( TETRAETHYL LEAD ) و مخلوط کردن آن با بنزین از میزان کوبش آن در زمان انفجار که با بالا رفتن اکتان ایجاد می شود کاسته می گردد که این روش ، روشی ارزان بوده و روانکاری سوپاپ ها نیز از مزیت های آن می بوده ، دانشمندان بعد از مدت ها متوجه آثار زیان بار سرب بر محیط زیست و سلامت افراد شدند و در پی جایگزینی برای آن بر آمدند ، MTBE جایگزین سرب شد و در خروجی اگزوز نیز از منبع های کاتالیک استفاده کردند ، اما هم MTBE باعث آلودگی محیط می شد و هم منبع کاتالیک با سرب تغییر یافته در بنزین غیر فعال می شد پس تلاشی دوباره و حاصل این تلاش بنزین اتانول یا ETBE بود که امروزه مورد استفاده قرار می گیرد و اما روش های بدست آمدن عدد اکتان که بر دو دسته تحقیقی RON و روش عملی MON تقسیم می شوند .
تفاوت بین دو عدد بدست آمده از این دو نوع بررسی را حساسیت سوخت می نامند که از اهمیت بالائی برخوردارست چراکه شاید بنزینی بخاطر نوع افزودنی ها در جهت بالا بردن اکتان در آزمایش RON عدد اکتان بالائی را نشان دهد ولی در شرایط سخت تر در مقابله با تراکم پذیری توانائی کمتری از خود نشان دهد و عدد بدست آمده در آزمایش MON بسیار پائین باشد به همین خاطر در میان بنزین های مختلفی که در آزمایش RON عدد برابری بدست آورده اند بنزینی مرغوب تر است که فاصله اعداد بدست آمده از دو آزمایش MON و RON کمتر از دیگر بنزین ها باشد و صحیح ترین روش بدست آمدن عدد اکتان جمع دو عدد RON و MON و گرفتن معدلی از این جمع با تقسیم آن بر 2 می باشد که آن عدد را با علامت اختصاری PON معرفی می کنند ، با تغییر ضریب تراکم در موتورهای جدید و بالا رفتن آن ، سوخت هائی با قابلیت قرار گرفتن در تراکم بالا از نیازهای خودروهائی با این ویژگی می باشد .
موارد دیگری نیز باعث بالا رفتن عدد اکتان می شود که می توان کم شدن فشار هوا ، افزایش رطوبت و کاهش دما را از آن دست دانست ، همچنین از موارد مرتبط با عدد اکتان ، نسبت تراکم در موتور ، میزان کارکرد موتور ، دمای موتور و همین طور نسبت هوا و سوخت که امروزه با بکار گیری ECU این تناسب با متغیر های دور موتور ، دمای هوا ، غلظت اکسیژن و رطوبت هوا سنجیده می شود که از آن با عنوان نسبت استوکیومتری نیز نام می برند . در خودروهای با سیستم سوخت رسانی کاربراتور که دیگر امروزه تولید نمی شوند با عبور از مناطق کم فشار همچون مناطق کوهستانی که از عوامل تغییر در عدد اکتان است با صدای زیاد موتور و کوبش ناشی از تغییر در زمان انفجار و قابلیت سوخت مواجه می شوید و آوانس یا ریتارد بودن دلکو و اختلال در کارکرد موتور همراه با افت نیرو پدیدار می شد که امروزه در سیستم های انژکتور با مدیریت ECU و همین طور سیستم جرقه زنی DLI و با استفاده از سنسور های کوبش یا ناکت سنسورها و ارتباط پیام ناکت با ریتارد کردن جرقه زنی و تغییر نسبت هوا به سوخت باعث به حداقل رسیدن بی انظباتی در زمان انفجار در موتور می شود ، پس بخاطر داشته باشید که بنزین سوپر برای موتوری که بنزین معمولی برایش توصیه شده نتیجه ای جز افت نیرو و فرسایش موتور و همین طور آلایندگی بیشتر ندارد و همینطور بنزین معمولی برای موتور های طراحی شده با ظریب تراکم بالاتر و کار با بنزین سوپر .
جایگاه های سوخت در کشور های غربی بنزین های مختلفی را ارائه می دهند که از مرسوم ترین آنها همین بنزین سوپر ما با نام پیریمیوم و برای خودرو های با ظریب تراکم بسیار بالا همچون خودرو های مجهز به توربو شارژ یا سوپر شارژ ، سوپر پلاس می باشد .
در تست های عملی ، شخصا به نتایجی رسیده ام که به اختصار به چند مورد آن اشاره می کنم
لازم به ذکر است این تست ها در شرایط یکسان انجام شده
1- خودروی پراید با بنزین معمولی :
شتاب 0 تا 100 : 14.5 ثانیه و سرعت نهائی در مسیر با شیب مخالف 110 کیلومتر
و همین تست با بنزین سوپر :
شتاب 0 تا 100 : بیش از 15 ثانیه و سرعت نهائی در همان مسیر تست قبلی 100 کیلومتر
2- پژو 206 تیپ 2 با بنزین معمولی :
شتاب 0 تا 100 : 14،5 ثانیه و سرعت نهائی در مسیر با شیب مخالف 115 کیلومتر
و همین تست با بنزین سوپر :
شتاب 0 تا 100 : 15،5 ثانیه و سرعت نهائی در مسیر با شیب مخالف 105 کیلومتر
3 - پژو 206 تیپ 5 با بنزین معمولی :
شتاب 0 تا 100 : 13 ثانیه و سرعت نهائی در مسیر با شیب مخالف 125 کیلومتر
و همین تست با بنزین سوپر :
شتاب 0 تا 100 : کمتر از 12،5 ثانیه و سرعت نهائی در مسیر با شیب مخالف بیش از 130 کیلومتر
و تست چندین خودروی دیگر که در روشی عملی این اختلاف را ثابت می کرد .
و اما چند نکته برای سوخت گیری صحیح
1 - باک را تا انتها پر نکنید و به محض قطع نازل سوخت اتومات از سوخت گیری خودداری کنید ، در این حالت به کپسول جازب بخاطرات بنزین اجازه دادید که کار خودرا به درستی انجام دهد .
2 - قبل از روشن شدن چراغ اخطار مخزن سوخت اقدام به سوخت گیری کرده و از فشار و گرم شدن پمپ بنزین و همین طور پمپ شدن ذرات ته نشین شده در باک به مجموعه سوخت رسانی جلو گیری کنید .
3 - حتی الامکان در ساعات ابتدائی روز که با خنکی بیشتر هوا رو به رو هستیم اقدام به سوخت گیری کنید .
4 - از مکمل های سوخت فاقد استاندارد استفاده نکنید
نویسنده : بهروز شریفیان
