توسعه MPR به MRP II
برنامه ريزي منابع توليدي به واسطه يكسري توسعه تدريجي در عملكرد سيستم MRP تكامل يافته است. اين توسعه ها يك روند طبيعي بوده و چندان پيچيده نمي باشند، بطور مثال مي توان به اضافه كردن نرم افزار پردازش معاملات به منظور پشتيباني از خريد، موجودي و عمليات مالي واحد صنعتي اشاره نمود. در توسعه پشتيباني تصميم گيري، فرضيات مشابه و قابل توجهي شكل گرفته و رويه هاي مشابهي در MRP،به كار گرفهت شدند. بدين طريق MRP توسعه پيدا نمود تا از فعاليت هايي مانند برنامه ريزي سرانگشتي ظرفيت(RCCP)، برنامهريزي احتياجات ظرفيت (CRP)و كنترل فعاليت توليد(PAC) پشتيباني نمايد. كنترل فعاليت توليد، عباراتي است كه جامعه كنترل توليد و موجودي آمريكا(APICS) براي كليه فعاليت هايي كه به طور سنتي به كنترل كف كارگاه اطلاق مي شوند، برگزيده است.
واژه MRP حلقه بسته بيانگر مرحله اي از توسعه سيستم MRP است كه در آن عمليات طراحي سر برنامه توليد، MRP، و برنامه ريزي احتياجات ظرفيت با عمليات كنترل فعاليت توليد و خريد مرتبط گشته اند. اين مدول هاي اجرايي در بر دارنده قابليت اندازه گيري ورودي/خروجي، برنامه زمانبندي جزء به جزء و اجراي آن برنامه در كارگاه گزارشات تأخير برنام از جانب كارگاه يا فروشندگان و پيگيري و كنترل خريد مي باشند. حلقه بسته حاكي از آن است كه مدول هاي اجرايي نه تنها بخشي از كل سيستم بوده، بلكه بازخوردهاي آنها موجب حفظ دائمي اعتبار برنامه ها مي شود.شكل 3 نمايي از MRP حلقه بسته را نشان مي دهد.
با توسعه طراحي سربرنامه توليد(به گونه اي كه با كليه برنامه هاي كلان مرتبط گشته) و نيز با پشتيباني برنامه ريزي تجاري از نظر مالي، و بالاخره با افزودن برخي مشخصه هاي مالي به MRP حلقه بسته(بطوري كه خروجي هايي مانند گزارش تعهد خريد، بودجه ارسال و پيش بيني موجودي را بتوان بدست آورد)، سيستمي عينيت يافت كه در حقيقت يك رويكرد يكپارچه براي مديريت كليه منابع توليدي بود. اين MRP توسعه يافته، برنامه ريزي منابع توليدي يا MRP II نام گرفت. در نتيجه سيستم MRP II تركيبي از MRP حلقه بسته به علاوه اجزايي براي برنامه ريزي مالي و تجاري. سيستم هاي جديد MRP II قابليت تحليل وضعيت به صورت«چه مي شود، اگر» را در حد گسترده اي فراهم مي آورند. با اين حال، بسياري از اجزاي اضافه شده در بسته هاي نرم افزاري MRP II در عمل بلااستفاده مانده اند.
ساختار مدولار براي يك سيستم MRP II در شكل 4 نشان داده شده است.
يك سيستم مديريت توليد مانند سيستم MRP II را مي توان به عنوان يك جزيره مهم اتوماسيون درتوليد، در نظر گرفت. شاهد اين مدعا، يكپارچگي است كه MRP II در عمليات مختلف توليدي، از سيستمهاي مالي گرفته تا كف كارگاه،به وجود مي اورد. با اين وجود MRP II به عنوان يك جزيره اتوماسيون، تا رسيدن به يكپارچگي گسترده CIM كاستيهاي فراواني دارد.
3-7-طراحي سربرنامه توليد
MPS صورت يا بياني است از آنچه كه شركت قصد دارد توليد كند. به عبارت ديگر MPSيك برنامه زمانبندي شده بر حسب مقدار و موعد تحويل براي اقلام سطح بالاست. اقلام سطح بالا ممكن است همان محصولات نهايي و يا يك پيكره بندي واقعي يا تصنعي از مواد در سطح دلخواه باشند. بديهي است پيكره بندي تصنعي مذكور تنها به خاطر طراحي سر برنامه ايجاد مي شود. مدول MPS براي تعيين بهتر استراتژي توليدي، علاوه بر پيش بيني فروش، از اطلاعات موجود در زمينه سفارشات عقب افتاده در دسترس بودن مواد و ظرفيت، خط مشي مديريت، اهداف شركت و غيره نيز استفاده مي نمايد.
MPS،يك ورودي كليدي براي فزايندMRP است و باصطلاح آن را به راه انداخته و هدايت مي كند.بروز هر گونه خطا در MPS از جمله پيش بيني هاي ضعيف و مواردي از اين دست، حتي توسط تحليل هاي هوشمندانه MRP، مانند تعيين اندازه انباشته، محاسبه ذخيره ايمني و زمانبندي مجدد قابل جبران نميباشد. MPS بايد در اهدافي كه براي واحد توليدي تنظيم مي نمايد، واقع بينانه عمل نمايد. به عبارت ديگر، MPS نبايد تنها فهرستي ارماني(ليست آرزوها) از سطوح مطلوب توليد كه توسط مديريت عالي تنظيم گرديده، باشد.
صحت MPS، در طول افق برنامه ريزي متغير است. داده هاي برنامه ريزي براي كوتاه مدت دقيق تر و صحيح تر مي باشند؛ زيرا اين داده ها غالباً متأثر از سفارشات واقعي مشتري، نيازهاي انبار توزيع، و احتياجات قطعات يدكي تعيين مي گردند. تغيير MPSي كه براي كوتاه مدت طراحي شده، به ندرت انجام گرفته و در واقع MPS كوتاه مدت بايد به عنوان سفارشات برنامه ريزي شده ثابت در نظر گرفته شود.
همچنين در زمان بلندتري از افق برنامه ريزي، MPS از دقت كمتري برخوردار بوده و بيش از آن كه متأثر از سفارشات واقعي باشد، بر پيش بيني ها متكي است. پيش بيني ها مي توانند بر تجزيه و تحليل روندهاي تاريخي، در نظر گرفتن وضعيت اقتصاد و بازار، و نيز عملكرد رقبا مبتني باشند. اين پيش بيني ها ممكن است بازتاب بهترين تخمين افراد خبره در بازار بوده، و يا تجزيه و تحليل
ميانگين متحرك، هموارسازي نمايي، و تجزيه و تحليل برگشت(رگرسيون) ميتوانند در بررسي داده هاي گذشته به منظور پيشگويي اينده مورد استفاده قرار گيرند. اين تكنيك ها در قمست1-3-7-به تفصل شرح داده شده اند. شخص يا گروهي كه مسئوليت موقعيتي در ميان سبد محصولات شركت قرار مي گيرد، آگاهي داشته و اين امر را در فرايند پيش بيني مدنظر قرار دهند. مسأله اخير به ويژه در صنايعي مانند الكترونيك و ارتباطات راه دور كه دوره عمر محصولات شان درحال كوتاهتر شدن است، اهميت بسزايي دارد.
نمونه اي از MPS را مي توان در جدول 1-7ملاحظه نمود. نرم افزار مدول طراحي سفارشات دريافت شده مشتري، و رويه اي ساده براي تركيب موارد فوق به منظور پيش بيني تقاضا را براي كاربر فراهم مي سازد. با اين حال كاربر خود نيز مي تواند سر برنامه توليد را تعيين مشابهي مانند MRP با توجه به مقادير سفارشات تثبيت شده(يا همان MPS) و موجودي جاري، انجام مي گيرد. نتيجه اين خالص سازي، بدست آمدن مقادير دو نوع موجودي است كه از آنها به عنوان موجودي در دست(يا موجودي پيش بيني شده) و موجودي قول دادني ياد مي شود. موجودي در دست از طريق موجودي اوليه به علاوه سفارشات تثبيت شده منهاي كل تقاضا بدست مي آيد. همچنين موجودي قول دادني بر اساس موجودي اوليه به علاوه سفارشات تثبيت شده منهاي سفارشات انجام شده مشتريان محاسبه مي شود.
تفاوت ميان مدول MPS و رويه MRP در اين است كه تقاضاهاي درون جدول MRP تنها از سر برنامه زمانبندي شده نشأت گرفته و نه از پيش بيني احتياجات. اين در حالي است كه MPS آنجا كه در اين راه، نظرات طراح سر برنامه در شكل گيري MPS اثر دارد، لذا مي توان گفت كه MPS بدون دخالت طراح سر برنامه بر سفارشات ساخت و خريد تأثيري ندارد.
پایگاه داده های تولید :
سیستم MRP II بر حجم بالایی از داده ها متکی است مجموعه این داده ها به پایگاه داده های تولیدی معروف است .سیستمهای MRP II به تدریج از سیستمهای ذخیره داده ها به صورت فایل به سیستمهای مدیریت پایگاه داده ها تبدیل شده و به طور خاص به سیستمهای پایگاه داده های ارتباطی گرایش یافته اند. به عبارت دیگر , داده ها باید به گونه ای ذخیره گردند که از طرفی از ذخیره سازی زاید آنها اجتناب گردد و از طرف دیگر دستیابی به هر اطلاعات دلخواه را تسهیل گردد.
یک پایگاه داده های تولیدی به طور نمونه در بردارنده منابع متعدد اطلاعاتی می باشد. این منابع عبارتند از :
اطلاعات اصلی قطعات
اطلاعات کامل موجودی
اطلاعات لیست مواد
مسیر تولید
اطلاعات مرکز کاری
اطلاعات ابزار آلات
اطلاعات اصلی قطعات
اطلاعات اصلی قطعات شامل داده های جرئی تری در مورد هر یک از اقلام برنامه ریزی شده در سیستم MRP II می باشد به عنوان مثال :
شماره قطعه , شرح قطعه , واحد شمارش , سیاست اندازه انباشته , ذخیره احتیاطی , کد خریدنی یا ساختنی , کد در MPS و ...
وضعیت کامل موجودی :
این داده ها وضعیت کامل موجودی را برای قطعه شرح می دهند . این وضعیت شامل احتیاجات , مقدار تخصیص یافته , سفارشات در راه و سفارشات برنامه ریزی شده می باشد..
اطلاعات لیست مواد :
لسیت مواد ساختار محصول را تبیین می کند . داده ها در این لیست به نحوی ذخیره می شوند که از انتخابهایی که معمولا در BOM در دسترس هستند , پشتیبانی می نمایند.. چنین انتخابهایی شامل توانایی تولید BOM های مونتاژ تک سطحی , BOM های سفارشی , خلاصه لیست مواد و جداول " کجا بکار می رود " برای قطعات و زیر مو نتاژ ها می باشد.
اطلاعات مسیر :
اطلاعات مرکز کاری اساسا به منظور برنامه ریزی ظرفیت مورد استفاده قرار می گیرد .این اطلاعات شامل داده های هر مرکز کاری در آن سیستم تولیدی می باشد :
مانند : شماره مرکز کاری , شرح وضعیت مرکز کاری , ظرفیت در دسترس , واحد ظرفیت , متوسط زمان صف در مرکز کاری , هزینه های مرکز کاری .
اطلاعات ابزار آلات :
اطلاعات ابزار الات در بردارنده داده هایی دقیق در مورد ابزارهای در دسترس در یک مرکز کاری و مورد نیاز برای یک عملیات خاص می باشد مانند : شماره ابزاز نام ابزار , شرح ابزار , شماره قطعه , موقعیت در انبار , وضعیت ابزار , ابزار جایگزین , طول عمر ابزار .
كنترل فعاليت توليد
در سطح كنترل فعاليت توليد(PAC)، فعاليت هايي به سيستم MRP پايه اضافه ميگردند كه درمسير فرايند(يعني توالي مرحله كه يك قطعه در طي فرايند توليدش طي مي كند) را براي انجام يك سفارش توليد شرح مي دهند. همچنين PAC اطلاعات مربوط به مراكز كاري و زمان هاي استاندارد را مشخص مينمايد. اطلاعات مسير و اطلاعات مركز كاري در سيستم PAC قبلاً در بخش 5-7تشريح گرديدند.
رويه هايي همانند آنچه در سيستم CRP مشاهده گرديد، براي زمانبندي عمليات بكار گرفته مي شوند تا زمان هاي شروع فعاليت هاي برنامه ريزي شده در آنچه اصطلاحاً ليست گسيل(يا ارسال) قطعات گفته مي شود، آماده گردند. تسهيلات مربوط به رديابي مواد در جريان ساخت، امكان اولويت بندي سفارشات توليدي را در ليست گسيل قطعات فراهم مي نمايد. تكنيك هاي متعددي براي اين اولويت بندي وجود دارند كه از جمله مي توان به تكنيك هاي نسبت يا نرخ بحراني اشاره نمود. نرخ بحراني به صورت نسبت زمان باقيمانده تا موعد تحويل به مجموع زمان هاي عمليات باقيمانده محاسبه مي شود.
كنترل ظرفيت در برخي سيستم ها، در قالب كنترل ورودي-خروجي انجام ميشود. اين كنترل سه نوع گزارش را تدارك مي بيند. گزارش اول مربوط به باركاري برنامه ريزي شده اي است كه مي بايست در طول يك هفته به مركز كاري وارد و از آن خارج گردد، گزارش دوم مربوط به مقدار بار واقعي است كه در خلال هفته به مركز كاري وارد و از آن خارج شده است.
در تشخيص اينكه آيا علت مشكل در خروجي يك مركز كاري، وجود مسأله ظرفيت در آن مركز كاري بوده و يا اينكه علت آن وجود مشكل در مراكز كاري بالا دست آن بوده، بسيار مفيد مي باشد.
برخي نواقص مدول هاي PAC در سيستم MRP II در فصل 3 مورد بحث واقع گرديد. بعضي از آنها را مجدداً به صورت ذيل فهرست مي نماييم:
• مشكل ارتباط ابزارهاي خودكار جمع آوري داده با قطعات خارج از رده
• فقدان عمليات مديريت كيفيت.
• عمليات كنترل مسير مدول هاي PAC در سيستم هاي MRP II هنوز ابتدايي مي باشد. به عبارت ديگر، تنها جريان هاي خط مستقيم قابل كنترل بوده و رديابي چند سطحي يعني رديابي محصول بالاترين سطح و زير مونتاژها و قطعات اصلي از طريق مسيرهاي موازي امكان پذير نمي باشد. به علاوه رديابي عمدتاً به وسيله سفارش توليد بوده و پشتيباني به ندرت در مورد شناسايي واحدها در يك دسته انجام مي گيرد.
• كنترل ابزار به ندرت بطور مناسب انجام مي شود.
• نگهداري و تعمير پيشگيرانه و رديابي تجهيزات به ندرت امكان پذير ميباشند.
برنامه ريزي احتياجات – حوزه اي كوچكتر براي MRP
برنامه ريزي احتياجات در سطح تاكتيكي سلسله مراتب PMS قرار مي گيرد. اين سطح از برنامه ريزي، شامل برنامه ريزي احتياجات مواد(MRP) و برخي اجزاء برنامه ريزي منابع توليدي (MRP II) مي شود كه البته MRP II نيز توسعه اي از MRP است.
در اين قسمت به منظور يادآوري، تكرار تعاريف بعضي واژگان كليدي مفيد مي باشد. MRP II طبق تعريف ZPICS به صورت ذيل تعريف گرديده است:
روشي براي برنامه ريز مؤثر كليه منابع توليدي شركت، MRP II در حالت مطلوب با برنامه ريزي عملياتي، و برنامه ريزي مالي سرو كار داشته و توانايي شبيه سازي براي پاسخگويي به سئوالات«چه مي شود اگر» را دارا مي باشد. اين سيستم شامل دامنه متنوعي از فعاليت هاي مرتبط است: برنامه ريزي تجاري، برنامه ريزي توليد، طراحي سر برنامه توليد، برنامه ريزي احتياجات مواد، برنامه ريزي احتياجات ظرفيت، و سيستم هاي اجرايي براي ظرفيت و اولويت.
خروجي اين سيستم ها با گزارشات مالي چون برنامه تجاري، گزارش خريد، بودجه ارسال، موجودي بر حسب دلار و غيره يكپارچه مي گردد. برنامه ريزي منابع توليدي، توسعه MRP بوده و غالباً به آن MRP II مي گويند.(درمقايه با MRP حلقه بسته)
MRP II توسعه اي از مشخصه هاي MRP مي باشد كه هدف آن پشتيباني از ساير فعاليت هاي توليدي فراتر از فعاليتهايي نظير برنامه ريزي مواد، كنترل موجودي، و نكترل BOM است. فعاليت هايي كه MRP II علاوه بر MRP در بر مي گيرد، شامل برنامه ريزي تجاري طراحي سر برنامه توليد، برنامه ريزي سرانگشتي (RCCP)برنامه ريزي احتياجات ظرفيت (CRP) و PAC ميباشد.
عملكرد موثر سيستم MRP II نيازمند در نظر گرفتن فرضياتي است كه در ذيل بدان ها اشاره مي شود. (جونز و رابرت 1990):
1. دسترسي مطمئن به داده هاي پايه و صحيح.
2. قابليت استفاده از سيستم هاي پيچيده برنامه ريزي توليد و كنترل.
3. وجود مهارت كافي در زمينه اجراي موثر سيستم هاي MRP II.
4. برقراري نظم لازم براي اجراي سيستم هاي MRP II.
5. بهبود محيط توليدي و رويه هاي مورد استفاده به منظور تطابق با سيستم
MRP II.
6. تعيين زمان هاي پيشبرد و(براي استفاده بهينه) در نظر گرفتن اين مسأله كه زمان تحويل كل محصول از تركيب زمان هاي پيشبرد قطعات بزرگتر خواهد بود.
MRP II در تلاش است تا كليه چارچوب هاي زماني اصلي PMS را پوشش دهد، و به همين دليل برنامه ريزي در افق هاي زماني كوتاه مدت، ميان مدت و بلند مدت را مد نظر دارد. با اين حال، اين امر ضرورتاً يك رويكرد مناسب تلقي نمي شود چرا كه ما نمي توانيم در چارچوب هاي زماني مختلف از تكنيك هاي يكسان استفاده كنيم. در افق زماني بلند مدت، هم در سيستم ساخت براي انبار (MTS) و هم در سيستم مبتني بر سفارش مشتري(مشتري گرا)، ما به ميزان زيادي بر پيش بيني ها متكي هستيم، در حالي كه در افق هاي زماني كوتاهتر، احتياجات اقلام، دقيق تر و قابل پيش بيني تر بوده و اغلب مي توان آنها را با درصد بالاي اطمينان و صحت محاسبه كرد.
منبع :
http://www.iiie.netfreehost.com