اندازهگيرى چين پوستى
از ميان معمولترين روشهاى سادهٔ آنتروپومتري، بايد به اندازهگيرى چين پوستى براى تخمين درصد چربى بدن اشاره کرد. در سال ۱۹۳۰، وسيلهٔ خاصى به نام کليپر براى اندازهگيرى دقيق چربى زير پوستى در نقاط خاصى از بدن ابداع شد. اساس کار کاليپر، مشابه ميکرومتر است که فاصلهٔ بين دو نقطه را محاسبه مىکند. با استفاده از انگشت شست و انگشت اشاره، چينى از پوست و چربى زير پوستى را گرفته و آن را براى جدا کردن از
بافت عضلانى زير بالا مىکشيم. دهانهٔ کاليپر، فشارى معادل ۱۰g/cm3 در محل تماس با دو لايهٔ پوست و
بافت زير پوستى اعمال مىکند.
اندازهگيرى چين پوستى با کاليپر
محلهاى اندازهگيرى شامل ناحيهٔ ساباسکاپولار، عضلهٔ سهسر بازو، سوپراايلياک، شکمى و بالاى ران است. در حالىکه شخص ايستاده است، ۲ يا ۳ بار اندازهگيرى در هر کدام از نواحى فوق و در سمت راست بدن انجام خواهد شد:
۱. ناحيهٔ سهسر بازو: يک چين عمودى پوست در قسمت خلفى - ميانى - فوقانى بازو اندازهگيرى مىشود. اين چين در فاصلهٔ ميان نوک شانه و آرنج واقع است. در اين حالت، آرنج در موقعيتى راست و راحتتر قرار خواهد داشت.
۲. ناحيه ساباسکاپولار: چين مايلى درست در زير نوک تحتانى استخوان اسکاپولا اندازهگيرى مىشود.
۳. ستيغ ايلياک (سوپراايلياک): چين پوستى نسبتاً مايلى را درست در بالاى استخوان لگن اندازهگيرى مىکنيم.
۴. ناحيهٔ شکمي: يک چين پوستى عمودى را در فاصلهٔ ۵/۲ سانتيمترى طرف راست ناف اندازه مىگيريم.
۵. ناحيهٔ زانو: چين عمودى در قسمت ميانى زانو، در دو سوم حد فاصل استخوان کشکک تا لگن اندازهگيرى مىشود.
ساير نواحى عبارتند از:
۶. ناحيهٔ سينهاي: چين مايلى که محور اصلى آن به طرف پستان باشد را در قسمت قدامى چين آگزيلا (هرچه بالاتر) اندازه مىگيريم.
۷. ناحيهٔ دو سر بازوئي: چين عمودى پوست را در قسمت ميانى - خلفى - فوقانى بازو اندازهگيرى مىکنيم.
براى انجام کار عملى در زمينهٔ تخمين درصد چربى بدن، مىتوان از معادلات زير استفاده کرد. در اين معادلات، حرف A به معنى اندازهٔ چين پوستى عضلهٔ سهسر (برحسب ميلىمتر) و حرف B به معنى اندازهٔ چين پوستى ناحيهٔ ساباسکاپولار (برحسب ميلىمتر) است.
درصد چربى بدن در زنان جوان ۲۶-۱۷ ساله مساوى است با:
درصد چربى بدن در مردان جوان ۲۶-۱۷ ساله مساوى است با:
در بالغين جوان، حدود نيمى از کل چربى بدن در ناحيهٔ زير پوستى و بقيهٔ آن در احشاء و ساير اعضاء بدن است. با افزايش سن، ميزان چربى موجود در احشاء داخلى پيش از چربى زير پوستى خواهد شد. بنابراين بايد در افراد مسنتر از معيارهاى خاص وابسته به سن استفاده کرد.
محاسبهٔ حجم بدن
اندازهگيرى حجم بدن با استفاده از وزن کردن هيدروستاتيک: اولين قدم اندازهگيرى تودهٔ بدن (وزن بدن) در هواى آزاد و با دقتى معادل ۵۰± گرم است. به کمک دستگاهى فرد را بهطور نشسته تا گردن داخل آب مىکنند. سپس شخص بادم عميقى کشيده و براى چندين ثانيه در آب فرو مىرود. اين عمل ۱۲-۸ مرتبه تکرار مىشود. حتى با انجام بازدم عميق و پُر زور، حجم باقىماندهٔ ريوى را نمىتوان خارج کرد و لذا لازم است اثر شناورى آن از حجم کل بدن کاسته مىشود. حال به مثال زير توجه کنيد:
وزن يا تودهٔ بدن ۱۱۰ کيلوگرم
وزن زير آب ۵/۳ کيلوگرم
حجم باقىماندهٔ ريوى ۲/۱ ليتر
ضريب تصحيح دماى آب ۹۹۶/۰
از آنجائىکه ميزان از دست دادن وزن در آب معادل حجم بدن است، اين حجم معادل ۵/۱۰۶ کيلوگرم يا ليتر (۵/۳-۱۱۰) خواهد شد. حال با اعمال ضريب تصحيح آب، حجم بدن اندکى افزايش خواهد يافت، يعنى با کسر حجم باقىماندهٔ ريوى خواهيم داشت:
۴-۲ ثانيه پس از اعمال فشار کامل کاليپر، ضخامت پوستى به ميلىمتر اندازهگيرى مىشود. اين زمان اندک، مانع فشرده شدن چين پوستى در دهانهٔ کاليپر خواهد شد.
۱. ناحيهٔ سهسر بازو: يک چين عمودى پوست در قسمت خلفى - ميانى - فوقانى بازو اندازهگيرى مىشود. اين چين در فاصلهٔ ميان نوک شانه و آرنج واقع است. در اين حالت، آرنج در موقعيتى راست و راحتتر قرار خواهد داشت.
۲. ناحيه ساباسکاپولار: چين مايلى درست در زير نوک تحتانى استخوان اسکاپولا اندازهگيرى مىشود.
۳. ستيغ ايلياک (سوپراايلياک): چين پوستى نسبتاً مايلى را درست در بالاى استخوان لگن اندازهگيرى مىکنيم.
۴. ناحيهٔ شکمي: يک چين پوستى عمودى را در فاصلهٔ ۵/۲ سانتيمترى طرف راست ناف اندازه مىگيريم.
۵. ناحيهٔ زانو: چين عمودى در قسمت ميانى زانو، در دو سوم حد فاصل استخوان کشکک تا لگن اندازهگيرى مىشود. ۶. ناحيهٔ سينهاي: چين مايلى که محور اصلى آن به طرف پستان باشد را در قسمت قدامى چين آگزيلا (هرچه بالاتر) اندازه مىگيريم.
۷. ناحيهٔ دو سر بازوئي: چين عمودى پوست را در قسمت ميانى - خلفى - فوقانى بازو اندازهگيرى مىکنيم.
۶/۱۳+ 0/55A+۰/۳۱B ۱/۴۷+۰/۴۳A+۰/۵۸B
۱۰۶/۹ = ۰/۹۹۶ : ۱۰۶/۵
ليتر ۷/۱۰۵ = ۲/۱-۹/۱۰۶
براى محاسبهٔ چگالى بدن:
گرم بر سانتىمتر مکعب ۰۴۰۷/۱=۷/۱۰۵ : ۱۱۰
براساس معادلهٔ سيري، درصد چربى بدن برابر است با:
۲۵/۶%=۴۵۰-(۰۴۰۷/۱: ۴۹۵)
براى کل تودهٔ چربى بدن:
۲۸/۲=۰/۲۵۶×۱۱۰
براى تودهٔ بدون چربى بدن:
۸۱/۸=۲۸/۲-۱۱۰