مقايسه ماهيت تجربه عرفاني بر اساس نظريه علم حضوري و حصولي علامه طباطبايي و ساخت گرايي استيون كتس
مقايسه ماهيت تجربه عرفاني بر اساس نظريه علم حضوري و حصولي علامه طباطبايي و ساخت گرايي استيون كتس
مقايسه ماهيت تجربه عرفاني بر اساس نظريه علم حضوري و حصولي علامه طباطبايي و ساخت گرايي استيون كتس
عنوان: مقايسه ماهيت تجربه عرفاني بر اساس نظريه علم حضوري و حصولي علامه طباطبايي و ساخت گرايي استيون كتس نويسنده(گان): سيدحاتم مهدوي نور، سيدمحمود يوسف ثاني، محمدتقي فعالي، |
چکيده: در مورد تجربه عرفاني، دو ديدگاه ذات گرايي و ساخت گرايي وجود دارد. ذات گرايان معتقدند كه حداقل در تجارب عرفانيِ خاص، عرفا ذات واحدي را تجربه مي كنند، اما زمينه هاي اجتماعي و مذهبي عارف در تفسير آن ها اثرگذار است؛ لذا علي-رغم تنوع گزارشات تجارب عرفاني در سنت هاي مختلف، هسته مشتركي وجود دارد كه تمام آن ها را مي توان از يك نوع دانست. اما ساخت گرايان قائل اند كه تجربه عرفاني، به طور خاص و گسترده، توسط سنت مذهبي و اجتماعي اي كه عارف در آن قرار دارد، شكل داده مي شود؛ پس زمينه هاي مذهبي خاص، تجارب متفاوتي را ايجاد مي كنند. علامه طباطبايي، در حصري عقلي، علم را به حضوري و حصولي تقسيم مي كند. با نظر به اين تقسيم، تجربه عرفاني يا از نوع علم حضوري است يا از نوع علم حصولي. تجربه اي كه از نوع علم حضوري است، تجربه ذات است و پيشينه هاي عارف در آن نقشي ندارد. انسان مي تواند با رياضت، از تعلق نفس به بدن بكاهد. در اين صورت، نفس مجرد به علت خود و نيز به معلولات ديگر علم حضوري خواهد داشت و با آن ها متحد مي شود. اما بعضي از تجارب عرفاني انسان (كشف صوري و بعضي از مراتب كشف معنوي) از نوع علم حصولي است. در اين نوع تجربه، ممكن است زمينه-هاي قبلي عارف در شكل گيري تجربه وي دخالت داشته باشند. |
کليدواژگان: تجربه عرفاني، علم حضوري، علم حصولي، ساخت گرايي، ذات گرايي، طباطبايي |