پناهگاه حیات وحش شادگان
پناهگاه حیات وحش شادگان
پناهگاه حیات وحش شادگان با مساحتی بالغ بر 328926 هکتار طی مصوبه شماره 198 مورخ 25/7/1380 شورایعالی محیط زیست به مجموعه مناطق تحت مدیریت سازمان پیوست.
موقعیت جغرافیایی:
این اثر با 3321598 تا 3401629 عرض جغرافیایی و 240556 تا 314054 طول جغرافیایی در زون40 در سواحل خلیج فارس و بین شهرهای آبادان؛ خرمشهر؛ شادگان و بندر ماهشهر محصور گردیده است. این منطقه در جنوب استان زرخیز خوزستان واقع گردیده است.
ویژگیهای منطقه:
این منطقه تالابی که از رامسر سایت هاست منطقه ای است هم سطح دریای آزاد .بخش شمالی دارای آب شیرین و بخشهای میانی و جنوبی لب شور هستند. مهمترین منبع تامین آب این منطقه رودخانه جراحی است. این منطقه زیستگاه مناسبی برای پرندگان بومی و مهاجر و از ذخایربا ارزش ژنتیکی است. از گونه های مهم گیاهی میتوان ازاویار سلام؛ لویی؛ نیلوفر آبی و جگن و از گونه های مهم جانوری میتوان ازاردک مرمری؛ پلیکان؛ انواع حواصیل؛ بوتیمار؛ انواع اردک؛ گیلانشاه؛ روباه؛ خرگوش و تیره مارنام برد.
عوامل تهدید کننده:
تصرفات و تاسیسات نفتی که منجر به آلودگی نفتی گردیده ؛ مجاورت منطقه با روستاهای اطراف که منجر به تغییر کاربری و در نتیجه آلودگیهای ناشی از سموم کشاورزی گردیده؛ پساب خروجی کارخانجات تصفیه نیشکر؛ وجود بنادر تجاری و توسعه آن ؛ وجود جاده آسفالته در شمال منطقه؛ شکار و صید بومیان و همچنین وجود معادن صدف کوهی از مهمترین عوامل تهدید منطقه محسوب میگردد.
*****************************************
مقدمه:
تالاب شادگان به مساحت تقريبي 537700 هكتار در جنوب استان خوزستان واقع شده است . مهمترين منابع تغذيه آب تالاب رودخانه جراحي [ بيش از %90 ]طغيان رودخانه كارون،آبراهه هاي فصلي وجزرومد خليج فارس از طريق خورهاي ساحلي است .اين تالاب به دليل دو جنگ اخير در منطقه،ورود فزاينده فاضلاب هاي شهري،كشاورزي وصنعتي،اجراي طرح هاي توسعه آبياري
بالادست حوضه آبريز دچار نارسايي هايي شده كه هر كدام به طور مستقيم وغيرمستقيم كيفيت آب تالاب را تحت تاثير قرار داده اند به نحوي كه كيفيت آب به ويژه در دهه اخير كاهش چشمگيري داشته است واز نظر بسياري كاربري هاي وابسته به آب نامناسب تشخيص داده مي شود .
به منظور ارزشگذاري اقتصادي كيفيت آب تالاب ابتدا كليه اطلاعات مربوط به كيفيت آب شامل پارامترهاي COD ، BOD5 ،pH،EC،TDS،DO جمع آوري گرديد . سپس با استفاده از 1372-1382 ،كدورت ،نيتريت، نيترات وفسفات در سالهاي استانداردهاي موجود ومعتبر مقايسه داده هاي كيفي آب با اين معيارها از ديد دو كاربري حفظ اكوسيستم واستفاده تفريحي صورت پذيرفت . از بين كليه پارامترهاي فوق 6 پارامتر EC ، كدورت، COD ، TDS ، BOD5 و فسفات براي مصارف فوق نامناسب تشخيص داده شدند .
براي تعيين ارزش اقتصادي كيفيت آب از شيوه هزينه استقرار جايگزين Replacemen Cost Method استفاده شد به اين ترتيب كه در ابتدا قيمت تصفيه آب در حد قابل قبول از نظر مصارف، فظ اكوسيستم وتفريح وتفرج از نقطه نظر پارامترهايي كه ميزان آنها نامطلوب تلقي مي شد ،شامل : هدايت الكتريكي،كدورت، COD ، BOD5 ، TDS و فسفات برآورد گرديدكه اين رقم براي هر متر مكعب آب تالاب معادل 1192/1 ريال وبراي كل پهنه آب شيرين تالاب 952/68 ميليارد ريال محاسبه شد وبه عنوان ارزش اقتصادي كيفيت زيست محيطي آب تالاب شادگان منظور گرديد .
پناهگاه حیات وحش وتالاب بین المللی شادگان
تالاب بین المللی شادگان یکی از تالبهای بزرگ ایران است.
این تالاب در جنوب غربی ایران در جنوب شهر شادگان در استان خوزستان واقع شدهاست. در همایش تالابهای جهان که در رامسر برگزار شد تصمیم گرفته شد که سه تالاب شادگان، خورموسی و خور الامیه با عنوان تالاب شادگان شناخته شود.
مشخصات
پهناوری: حدود ۴۰۰ هزار هکتار
پناهگاه حیات وحش: 327765 هکتار
محل: واقع در جنوب غربی ایران و جنوب جلگه خوزستان حد فاصل شهرستان های شادگان ، آبادان ، ماهشهر از 48 درجه و 17 دقیقه تا 48 درجه و 50 دقیقه و 30 درجه و17 دقیقه تا 30 درجه و 58 دقیقه
را ه های دسترسی : اتوبان اهواز به آبادان در ضلع غربی تالاب و پناهگاه حیات وحش شادگان از محل سه راه دارخوین تا ابتدای ورودی شهر شادگان و از سه راه دارخوین تا ابتدای ورودی شهر آبادان- جاده آسفالته آبادان ماهشهر که از وسط تالاب و پناهگاه عبور می کند
آب وارده از رودخانه جراحی به این تالاب: سالانه حدود ۹۰۰ میلیون متر مکعب
مختصات: ۴۸ درجه و ۴۵ دقیقه شرقی (E) و ۳۰ درجه و ۳۰ دقیقه شمالی (N)
شماره ثبت در فهرست تالابهای بین المللی کنوانسیون رامسر (تاریخ ۲۳/۶/۱۹۷۵) به شماره ثبت ۲۱R۰۰۶.
گونههای زیستی: تاکنون ۱۵۲ گونه پرنده و40 گونه پستاندار بوده که مهمترین آنها دلفین بینی بطری با نام علمی tursiops truncatus است که با حرکات نمایشی زیبا ، بسیار دیدنی است. این حیوان در دهانه خلیج فارس و خور موسی به راحتی قابل مشاهده است مهمترین پستانداران تالاب بین المللی شادگان عبارتاند از : 1- گراز: با نام محلی خنزیر، ونام علمی sus scrofa 2- گربه جنگلی با نام محلی بزون و نام علمی felis chaus
3-شنگ بانام محلی چلیب المای و نام علمی lutra lutra 4- گرگ بانام محلی ذئب و نام علمی canis lupus 5- دلفین با نام محلی دلفین و نام علمی tursiops truncatus
فاجعه زیستمحیطی
در آبان ماه ۱۳۸۳ شهرداری آبادان ۳۵ هزار مترمکعب از زبالههای نفتی منطقه گیسی را از زیر خاک خارج و در تالاب شادگان ریخت. این کار طی عملیات احداث بلوار در منطقهای از آبادان انجام گرفت.
موقعیت:
در انتهای جنوب غربی ایران در جنوب استان خوزستان قرار داشته واز شمال به اهواز از غرب به جاده آبادان - اهواز ، از جنوب به رود خانه بهمنشیروخلیج فارس واز شرق به خور موسی و خور غزلان
وسعت:
دارای وسعتی بیش از ۴۰۰۰۰۰ هکتار بوده که ۳۲۷۷۶۵ هکتار آن بر اساس مصوبه شورای عالی محیط زیست بعنوان پناهگاه حیات وحش اعلام گردیده است .
منابع آبی:
از مهمترین منابع تامین کننده آب این تالاب ، آب های ورودی از رودخانه جراحی ، نهر بحره ، مسیل مالح ، بارندگی های زمستانه ومقدار آّی است که از طریق جذر ومد خلیج فارس تامین می شود .
حیات وحش تالاب
پستانداران:
گرگ ، شغال ، کفتار، روباه معمولی، گراز، تشی وغیره
پرندگان:
گونه های نادر اردک مرمری ، گیلانشاه خال دار و گونه های میوه خور ، لیکوتالابی، خروس کولی ، فلامینگو، خوتکا و انواع پرندگان آبزی مهاجر
دو زیستان وخزندگان:
لاک پشت لاک نرم وغیره
ماهی ها:
شیر بت ، بنی ،کپور ، لب پهن ، برزم ، بیاح ، غیره
پوشش گیاهی:
نی ، لویی، جگن، نیلوفر آبی ، آلاله آبی وغیره
هور شادگان بعنوان زیستگاه حیات وحش
در حال حاضر حد اقل ۲۰۰گونه از حیات وحش سامل پرندگان . دوزیستان . خزندگان و پستانداران به صورت موقت یا دائم در هور شادگان زیست میکنند که بالاترین تنوع گونه ای به پرندگان مربوط می شوداهمیت اکولوژیکی
هور شادگان بعنوان زیستگاه موقت یا دائمی پرندگان : بیش از ۱۵۰ گونه پرنده در هور شادگان و اطراف آن زیست می کنند که در حدود ۱۳۰گونه از آنها مهاجر بوده و در فصول زمستان و بهار از مناطق سیبری و دیگر مناطق سرد سیر به هور مهاجرت نموده وفصول سرد سال را در آن می کذرانند.
براساس آمار موجود حدود۶۰۰صیاد مجاز در منطقه وجود دارد که هرکدام ۲۴۰روز از سال می تواند اقدام به صید نماید . اگر هر صیاد روزانه ۵ کیلوگرم بطور متوسط پرنده صید کند وهرکیلو گوشت پرنده حد اقل ۵۰۰۰ریال در نظر گرفته شود ارزش اقتصادی پرندگان قابل شکار شادگان برابر ۳۶۰۰۰۰۰۰۰۰ریال خواهد بود .
از جمله پتانسیلهای تالاب شادگان می توان به:
مهار سیلاب های بالادست و کاهش اثرات تخریبی آن .
جلوگیری از فرسایش سواحل خور موسی تا آبادان .
کنترل رسوبات و ذرات معلق .
اهمیت پوشش گیاهی تالاب شادگان
توده زنده گیاهان هورسالانه حدود۱۶۲۹۳۵۷۵ تن براورد گردید که بیش از ۶۰درصد علوفه دام منطقه از این گیاهان تامین می شود از این تولید بدون هچگونه هزینه بطور مستمر ، سالانه ارزشی معادل ۴۰۷۳۳۹۳۹۸۲۵۰ ریال حاصل می گردداین میزان توده گیاهی می تواند منابع خوبی برای ایجاد صنایع کاغذ سازی ، چسب سازی ، کانتکس سازی ، مقوا سازی ویا حتی خوراک دام عمل آوری شود. همچنین بخشی از گیاهان اطراف هور ،گیاهان دارویی تشخیص داده شده است.
mohit-zist.com/