مطالعه امکانسنجی (feasibility study)، یک روش ارزشیابی و تحلیل پتانسیل پروژه پیشنهاد شده است که بر اساس بررسی گسترده و تحقیق به منظور ایجاد شرایط راحتتر برای تصمیمسازان انجام میشود. هدف از مطالعات امکانسنجی، کشف هدفمند و منطقی نقاط قوت و ضعف و فرصتها و تهدیدهای یک کسب و کار موجود یا پیشنهادی، ضمن در نظر گرفتن محیط زیست، منابع مورد نیاز و درنهایت چشمانداز موفقیت است.
به زبان ساده، دو معیار برای قضاوت شامل هزینه (cost) مورد نیاز و ارزش (value) وجود دارد. به این ترتیب یک مطالعه امکانسنجی مناسب باید شامل یک پیشزمینه تاریخی از کسب و کار یا پروژه، توضیح محصول یا سرویس، بخشهای مالی، جزییات عملیات و مدیریت، تحقیق بازار (marketing research) و مقررات، دادههای مالی، الزامات قانونی و مالیاتهای اجباری باشد. معمولا مطالعات امکانسنجی قبل از توسعه فنی و پیادهسازی پروژه انجام میشوند.
هدف و بیطرفی
مطالعه امکانسنجی، پتانسیل موفقیت یک پروژه را ارزیابی میکند، به همین دلیل بیطرفی یک فاکتور مهم در اعتباری است که از طرف سرمایهگذاران و موسسات وام دهنده داده میشود. بنابراین باید این مطالعه را به صورت هدفمند انجام داد و از یک روش بیطرفانه برای فراهم کردن اطلاعاتی که تصمیمها بر مبنای آن گرفته میشوند استفاده نمود.
پنج فاکتور رایج در مطالعه امکانسنجی
عبارت مخفف تلوس (TELOS) به معنی پنج زمینه در امکانسنجی است که شامل
امکانسنجی تکنولوژی و سیستم
این ارزیابی بر اساس طراحی کلی ملزومات سیستم و برای تعیین این که شرکت دارای تخصص فنی لازم برای تکمیل پروژه میباشد، انجام میشود. زمانی که یک گزارش امکانسنجی نوشته میشود، موارد زیر باید مد نظر قرار گیرند:
امکانسنجی قانونی (legal feasibility)
تعیین میکند که آیا سیستم پیشنهادی با الزامات قانونی تناقضی نداشته باشد، مثلا یک سیستم پردازش داده باید با قوانین حفاظت اطلاعات محلی همخوانی داشته باشد.
امکانسنجی عملیاتی (operational feasibility)
امکانسنجی عملیاتی، مقیاسی از این است که یک سیستم پیشنهادی چطور مسایل را حل میکند، از فرصتهای شناسایی شده در تعریف حدود پروژه بهره میبرد و چقدر الزامات شناسایی شده در فاز تحلیل الزامات توسعه سیستم را برآورده میکند.
ارزیابی امکانسنجی عملیاتی بر میزان مناسب بودن پروژههای توسعهای پیشنهادی برای محیط کسب و کار موجود و اهداف، با توجه به توسعه زمانبندی، تاریخ تحویل، فرهنگ همکاری و فرآیندهای موجود کسب و کار تمرکز دارد.
به زبان ساده، دو معیار برای قضاوت شامل هزینه (cost) مورد نیاز و ارزش (value) وجود دارد. به این ترتیب یک مطالعه امکانسنجی مناسب باید شامل یک پیشزمینه تاریخی از کسب و کار یا پروژه، توضیح محصول یا سرویس، بخشهای مالی، جزییات عملیات و مدیریت، تحقیق بازار (marketing research) و مقررات، دادههای مالی، الزامات قانونی و مالیاتهای اجباری باشد. معمولا مطالعات امکانسنجی قبل از توسعه فنی و پیادهسازی پروژه انجام میشوند.
هدف و بیطرفی
مطالعه امکانسنجی، پتانسیل موفقیت یک پروژه را ارزیابی میکند، به همین دلیل بیطرفی یک فاکتور مهم در اعتباری است که از طرف سرمایهگذاران و موسسات وام دهنده داده میشود. بنابراین باید این مطالعه را به صورت هدفمند انجام داد و از یک روش بیطرفانه برای فراهم کردن اطلاعاتی که تصمیمها بر مبنای آن گرفته میشوند استفاده نمود.
پنج فاکتور رایج در مطالعه امکانسنجی
عبارت مخفف تلوس (TELOS) به معنی پنج زمینه در امکانسنجی است که شامل
- فنی (technical)
- اقتصادی (economic)
- قانونی (legal)
- عملیاتی (operational)
- زمانبندی (scheduling)
امکانسنجی تکنولوژی و سیستم
این ارزیابی بر اساس طراحی کلی ملزومات سیستم و برای تعیین این که شرکت دارای تخصص فنی لازم برای تکمیل پروژه میباشد، انجام میشود. زمانی که یک گزارش امکانسنجی نوشته میشود، موارد زیر باید مد نظر قرار گیرند:
- یک توضیح خلاصه از کسب و کار برای ارزیابی فاکتورهای محتملتری که میتوانند مطالعه را تحت تاثیر قرار دهند
- بخشی از کسب و کار که مورد بررسی قرار میگیرد
- فاکتور انسانی و اقتصادی
- راهحلهای ممکن برای مسایل
امکانسنجی قانونی (legal feasibility)
تعیین میکند که آیا سیستم پیشنهادی با الزامات قانونی تناقضی نداشته باشد، مثلا یک سیستم پردازش داده باید با قوانین حفاظت اطلاعات محلی همخوانی داشته باشد.
امکانسنجی عملیاتی (operational feasibility)
امکانسنجی عملیاتی، مقیاسی از این است که یک سیستم پیشنهادی چطور مسایل را حل میکند، از فرصتهای شناسایی شده در تعریف حدود پروژه بهره میبرد و چقدر الزامات شناسایی شده در فاز تحلیل الزامات توسعه سیستم را برآورده میکند.
ارزیابی امکانسنجی عملیاتی بر میزان مناسب بودن پروژههای توسعهای پیشنهادی برای محیط کسب و کار موجود و اهداف، با توجه به توسعه زمانبندی، تاریخ تحویل، فرهنگ همکاری و فرآیندهای موجود کسب و کار تمرکز دارد.