تصویر شماره 3- لوبیا چشم بلبلی به همـــراه اطلاعات
تصویر شماره 3- لوبیا چشم بلبلی به همـــراه اطلاعات
اطلاعات در مورد گیــاهِ چشم بلبلی:
لبلی:نام علمی : Vigna sinensis
نام انگلیسی Cowpea ، Blach eye peaاز خانواده Leguminosae یكی از قدیمی ترین گیاهان مناطق گرمسیر و نیمهگمسیری آفریقا است.
منشأ این گیاهآفریقا بوده واز آنجا به هند ، چین و قسمتهای مركزی و شمالی آمریكا منتقل شدهاست.در حال حاضر در بسیاری از كشورهای گرمسیر با سطح زیر كشت جهانی 5/4 میلیونهكتار كشت میشود.از ارقام لوبیا چشم بلبلی میتوان به لوبیا چشم بلبلی كامران ومشهد و 29005 اشاره كرد.از نظر گیاهشناسی ، گیاهی است علفی یكساله با رشد كم، بوتهای و تا حدی رونده.دارای یك ریشه اصلی به طول 80 – 60 سانتیمتر و ساقه ایبطول 80 – 60 سانتیمتركه به رنگ زرد تاسبز روشن و قهوه ای است.غلاف ها پهن یا استوانه ای و نسبتاً بلند و روی هر گیاهتقریباً بیشتر از 50 غلاف دیده میشود.وزن هزار دانه بین 60 تا 300 گرم است كه بذورآن به شكل بیضوی ، گرد یا لوله ای كه در انتهای خود علامتی V شكل دارند.
برایرشد نیاز به حرارت بالا دارد كه نبایستی كمتر از 18 درجه سانتیگراد باشد.
بیشترین نیازحرارتی در دوره حد فاصل شكوفه دهی تا رسیدگی است. خشكی خاك شدیداً عملكرد را كاهشمیدهد.در مناطق گرمسیری كشت لوبیا چشم بلبلی فقط بصورت فاریاب موفقیتآمیزاست.گیاهی روزكوتاه وبه آسانی سایه اندازی را تحمل میكند.دارای واریته هایزودرس(60 تا 80 روز) متوسط رس(80 تا 120روز) وانواع دیررس(120الی150روز) میباشد.
گیاهی خودگشن با دگرگشنی بسیار پایین( در هوای مطوب كه حشرات رنگ گل را بهتر تشخیصمیدهند)..لوبیا چشم بلبلی دارای همزیستی با كتری تثبیت كننده نیتروژن بنام Rizobium phaseoliاست.
كاشت و داشت : بذور لوبیا چشم بلبلی را قبل از كاشت بایستی با یكی ازسموم قارچ كشمانند بنلیت ضدعفونی كرد.
در تهیه بستر در پاییز زمین را 30 - 25 سانتیمتر شخممیزنند و در بهار بایستی دیسك زده شود تا كلوخه ها خرد شوند،
در این هنگام فسفاتآمونیوم به میزان 200-150 كیلوگرم در هكتار به زمین داده
و سپس با ماله زمین راصاف تا امكان كشت با ماشین بذر پاش فراهم شود.
كشت لوبیا چشمبلبلی به دو روش انجام میشود: بذر كاری ردیفی
( فاصله پشته از هم 50 و ارتفاع پشتهها 20-10 سانتیمترو فاصله روی ردیف 15-10 سانتیمتر) و بذر كاری كپه ای
( فاصله پشته ها ازهم 60سانتیمتر و تعداد بذر روی پشته 4-3 دانه در فواصل 20- 15سانتیمترازهم).
معمولاً پساز سبز شدن این گیاه با مدار 10 - 7 روز یكبار مزرعه را آبیاری و این آبیاری تاهنگام زرد شدن غلافها ادامه میابد.
معمولاً تناوبی كه برای لوبیا چشم بلبلی توصیهمیشود،عبارتست ازگندم- لوبیا- گندم.
آفات لوبیا چشمبلبلی شته لوبیا چشم بلبلی
Aphis craccivorkoc كهحمله به ساقه گیاه ، مبارزه با سموم دیازینون وسوپراسید به نسبت 5/1 درهزار)
و(سوكلوبیا چشم بلبلی Acanth oscelides-obtectus مبارزه از طریق سمپاشی به هنگام گلدهی) و(كرم پیلهخوار Chalcodermus aeneus كه غلاف را سوراخ كرده و از بذر تغذیه میكند،
كنترل با سمومسیستمیك مثل متاسیستوكس به میزان 5/1 در هزار)
از بیماریها میتوانبه (موزاییك زردی Bean yellow mosaic virus باعث لكه های زرد روی برگ و غلاف شده و مبارزه توسط سمپاشیواستفاده از واریته های مقاوم)
و( پوسیدگی ریشه Rhizoctoniasolani kuhen كهبروی ریشه و طوقه حفره های قهوه ای سوخته بوجود می آورد وكنترل از طریقتناوب ،كاشت سطحی،ارقام مقاوم،استفاده از قارچ كش بنلیت)
مهمترین مرحله وجین علفهای هرز لوبیا چشم بلبلی در اوایل رشد است.
از جمله این علفها سلمه Chenopodium album)(پیچك Convolvulus arvensis )(تاتوره Datura stramonium )را میتوان نام برد.
برداشت :دوره كامل رشد لوبیا چشم بلبلی در واریته های مختلف بطور متوسط 90 تا 117 روز طولمیكشد.
زمان رسیدن محصول موقعی است كه ساقه ها و غلافها كاملاً خشك و رطوبت دانه بهحدی باشد كه در تماس با دست خشك و شكننده بنظر برسد.
لوبیا چشم بلبلی را معمولاً باماشین درویی شبیه ماشین مورد استفاده برای نخود و لوبیا سفید برداشت میكنند. درصورت مدیریت خوب حدود 1 تا 4 تن در هكتار عملكرد دارد .
*********************************************
زراعت لوبیا چشم بلبلیcowpea
حبوبات دسته از گیاهان مهم زراعی میباشند که بلحاظ دارا بودن ارزش غذایی زیاد ازمنابع سرشار از پروتئین درتغذیه انسان ودام محسوب میشوند وبهمین لحاظ تحت عنوان گوشت مردم فقیر از آنها یاد میشود.حبوبات غیراز ارزش غذایی خود دارای اهمیت خاص از نظر اکوسیستمهای کشاورزی دارند وآن قابلیت تثبیت نیتروژن جوی در همزیستی باکتریها میباشد وباعث حاصلخیزی خاکهای فقیر میشوند.لوبیا چشم بلبلی یکی از حبوبات ارزشمندیست که علاوه بر دارا بودن همه محاسن این گروه از گیاهان زراعی از نظر غذایی نیز به واسطه دارا بودن اسید فولیک فراوان وعوامل نفخ زای کمتر نسبت به سایر حبوبات متمایز میباشد. همچنین لوبیا چشم بلبلی از لحاظ دامنه سازگاری با اقلیم های مختلف درجایگاه مطلوبی قرار گرفته ودر اکثر نواحی آب وهوایی وانواع خاکها با یک مدیریت مناسب قابل کشت می باشد.کشت وکار آن درایران سابقه طولانی دارد وکشت آن از حاشیه مزارع تا مخلوط با سایرین ویا کشت اصلی وتک توسعه ورواج داشته است فقط نکته مهم درتغیرات سطوح کشتی آن بوده است که در برخی سالها به فراموشی سپرده شده ودر برخی سالها از حالت انزوا خارج وکشت وکار گردیده است.ومیتوان گفت وضعیت معیشتی واقتصادی وفرهنگی در گسترش آن نقش پررنگ دارد.مثلاً درسالهای مصرف شکل تازه خوری آن کشت وکار آن مورد توجه قرار گرفته است . معمولاًاین محصول بصورت تازه خوری وسبز ودانه درتغذیه انسان وعلوفه(قصیل) تغذیه دام وکود سبز در حاصلخیزی خاک اهمیت دارد.در مناطقی مانند گرمسار وورامین ونقاط اقلیمی مشابه این گیاه نقش ارزنده ای در حاصلخیزی خاک نسبت به سایر گیاهان حاصلخیز کننده دارد در چنین مناطقی بدلیل نوع اقلیم(نیمه گرم وگرمسیر) که ماده آلی خاک کم است وآب نیز عامل محدود کننده است گیاهانی نظیر ماش ولوبیا چشم بلبلی میتوانند در تناوب گندم-لوبیا/ماش-گندم بصورت کود سبز کشت وکار شده و موجب افزایش حاصلخیزی خاک میشود
مشخصات گیاه شناسی لوبیا چشم بلبلی
لوبیا چشم بلبلی گیاهی است علفی یکساله دارای ریشه مستقیم وگسترده بطول 60-80سانتیمتر وساقه رونده بقطر 5/0تا5/1سانتیمتر میباشد وبرگهای سه برگچه ای با دمبرگ بلند دارد این گیاه خودگشن است وگلهای درشت با قطر 2سانتیمتر برنگ ارغوانی وسفید دارد عمل گرده افشانی وباروری مادگی در روز وبه هنگام صبح زود انجام میشود دانه ها داخل غلاف تشکیل میشود.غلافها ابتدا برنگ سبز وکم کم همزمان با نزدیک شدن به زمان رسیدگی به زردی وقهوه ای میگراید درهر غلاف ممکن است تا 16عددبذر بشکل بیضی وگرد ویا قهوه ای تشکیل شود که در مرکز آن ناف به رنگ قهوه ای تیره یا سیاه وجود دارد .وزن هزاردانه بذور بین 60تا300گرم است
شرایط آب وهوای واکولوژیکی
لوبیا چشم بلبلی یک گیاه بهاره است وسازگاری خوبی با دماهای بالا وخشکی نسبت بسایر خویشاوندان خود داردولی به سرما ویخبندان حساس است ودر سرما رشدش متوقف ودر یخبندان ازبین میرود دمای مطلوب خاک برای جوانه زنی این گیاه19 ودمای مطلوب هوا برای جوانه زنی 12تا15درجه سانتیگراد است دمای مطلوب رشدی آن 27تا35درجه میباشد در دما بالاتر از 38درجه سانتیگراد گلها ریزش میکنند خشکی هوا را بشرطی که رطوبت داخل خاک فراهم باشد بخوبی تحمل مینماید به خشکی خاک حساس است گیاهی روزکوتاه است حتی در محلهای نیمه سایه هم محصول تولید خواهد نمود بلحاظ قدرت تثبیت ازت درحاصلخیزی خاک موثر است وزراعت آن بصورت کشت مخلوط با ذرت وسورگوم وپنبه موفقیت آمیز است ودر تناوب نیز کشت پنبه بعد از لوبیا چشم بلبلی نتیجه خوبی برای پنبه خواهد داشت
کاشت ومسائل مربوطه درزراعت لوبیا چشم بلبلی
آماده سازی این زراعت باید بنحو مطلوب انجام شود ودر پائیز مقدار 10تا20تن در هکتار کودحیوانی همراه با 100تا150کیلوگرم فسفات آمونیوم و100کیلوگرم کود پتاسه را درسطح خاک پخش کرده وتوسط گاوآهن تا عمق 30سانتی متر با خاک مخلوط مینمائیم سپس در بهار ودرفروردین ماه ضمن دادن کودهای ریزمغذی نظیر روی وآهن زمین را دیسک زده تا کلوخه ها خرد ونرمتر شود بعد ازهموارکردن با لولر بسته به روش کشت بذرزمین را آماده میکنیم .چنلنچه به روش دستی انجام شود توسط فاروئر پشته بعرض 50تا70 ساخته وکشت پس ارز آبیاری وگاوروشدن زمین در محل داغ آب با بیل شکاف ایجاد ودر هر شکاف که 30تا40سانت فاصله دارند دوعدد بذر کاشته میشود ودر مرحله 3-4برگی اقدام به تنک مزرعه میشود چنانچه کشت توسط ردیفکار انجام شود بذر در روی پشته ها بعرض 75سانتی متر وبا فاصله 30سانتیمتر انجام میشود.
میزان بذر مصرفی در شیوه دستی ۳۰تا۴۰ودرشیوه ردیفکاری ۲۰تا۲۵کیلو گرم است .تاریخ کاشت در منطقه گرمسار ومناطق مشابه اواخر فروردین تا اوایل خرداد است بهتراست قبل از کاشت بذور ضدعفونی شوند(تیرام ۲درهزار) ارقام اصلاح شده مناسب در ایران کامران،پرستو ومشهد میباشد.جهت مبارزه با علفهای هرزمزرعه میتوان قبل از کاشت از سموم علفکش ترفلان وسونالان استفاده نمودآغشته کردن بذر با باکتری ریزوبیوم بمیزان ۵کیلوگرم مناسب است.بطورکلی در مورد میزان بذر باید گفت برای تولید دانه ۲۰-۲۵وعلوفه۳۵-۴۰وکودسبز۳۵-۴۰کیلوگرم لازم است
داشت لوبیا چشم بلبلی
کلیه عملیات تنک کردن وسله شکنی را میتوان در زمان 2تا4برگی باهم انجام داد ومبارزه با علفهای هرز میتواند بصورت پیش از کاشت انجام شود و علفهای باقیمانده بایستی در مراحل اولیه رشد رویشی توسط کولتیواتور در مزارع ردیفکاری وتوسط دست ووجین در مزارع دست کاشت ازبین بروند.
آبیاری: لوبیا چشم بلبلی هر ۱۰تا 1۲روز یکباربسته به درجه حرارت هوا ورطوبت خاک به آبیاری نیاز دارد.دوبار آبیاری درمرحله گلدهی ودانه بندی تولید محصول را تضمین میکند وبه غرقاب شدن خاک حساس است آبیاری در مرحله گلدهی وتشکیل دانه موجب افزایش عملکرد میشود
تغذیه: لوبیا چشم بلبلی درمرحله اولیه رویشی به کود ازته نیاز دارد وبایستی بصورت یک دوم قبل از کاشت ویک دوم بعنوان سرک همراه با تنک کردن وکولتیواتور زدن به خاک اضافه شود دوبار هم محلولپاشی با کود کامل در مرحله قبل از گلدهی و پس تشکیل غلاف باید انجام شود بطورکلی کود فسفره درزمان گلدهی بصورت محلولپاشی اثرخوبی در افزایش عملکرد دارد وکودهای کلسیمی باعث توسعه گره ها میشوند
مبارزه با آفات وبیماریها: لوبیا چشم بلبلی دارای آفاتی همچون مگس گیاهک خوار وزنجرک وتریپس وپروانه غلاف خوار وکرم غلاف خوار وشته و... و بیماریهایی نظیر سفیدک وپژمردگی فوزاریومی ولکه برگی وزنگ وآنتراکنوز وبلایت میباشد مهمترین آفات در منطقه گرمسار وورامین شته سیاه وسبز است که در مراحل مختلف رویشی گیاه با مکیدن شیره نباتی گیاه را ضعیف میکند بایستی با سموم شته کش نظیر پریمور وچس وهوستاکوئیک با آن مبارزه نمودوآفت دیگر که بیشتر خسارت میزند کرم غلاف خوار است که لارو آفت برنگ سبز بوده وبا سوراخ کردم غلاف ها وتغذیه از بذرها خسارت وارد میسازد برای مبارزه با این آفت از سموم کم خطر استفاده میشود.سوسک لوبیا هم از دیگر آفاتی است که لاروهای آن به غلافها ودانه ها درمزرعه تا انبار خسارت وارد میسازد .ضدعفونی بذور با سموم حشره کش وقارچکش نقش مهمی در کنترل آفات وبیماریها دارد
برداشت لوبیا چشم بلبلی
لوبیا چشم بلبلی معمولاً طی چندین چین برداشت میشود برداشت جهت تازه خوری هر 2تا 4روز یکبار انجام میشود دراینصورت غلافهای سبز وآبدار(شیرک) توسط کارگر برداشت میشود وحدود 12تا14روز پس از گلدهی غلافهای سبز آماده برداشت میشوند.چنانچه برای علوفه کاری برداشت شود بایستی زمانی که 10تا15درصد مزرعه گل داده اند محصول درو شده وبصورت تازه یا خشک وسیلو بمصرف دام برسد.چنانچه هدف کود سبز باشد باید مزرعه قبل از گلدهی وپس از رشد کافی توسط دیسک خرد وتوسط گاوآهن تا عمق 20سانتی متر داخل خاک شود.ونهایتاً برای برداشت بعنوان دانه در زمان خشک شدن وتغیر رنگ غلافها انجام میشود.میزان عملکردمحصول دانه لوبیا چشم بلبلی درهکتار2تا5/2تن میباشد وبصورت تازه هرهکتار ۶تا1۰تن محصول تولید میکند دمای بالا واختلاف شدید دمای شب وروز وآفات وبیماریها وعلفهای هرز از عوامل کاهنده محصول لوبیا چشم بلبلی میباشند