قارچ دُنبَلان نوعی قارچ خوراکی گرانقیمت و کمیاب است. این قارچ در گونههای مختلف به رنگهای قرمز تیره، خاکستری، سفید، بنفش و سیاه است ولی لذیذترین نوع آن دارای پوستهٔ سیاهرنگ است.
قارچهای دنبلان معمولاً دسته دسته در عمق ۳۰ سانتیمتری در خاک و نزدیک به ریشههای گیاهان و درختها میرویند. کاشت آنها نتیجه مفید ندادهاست، ولی به حالت طبیعی در بسیاری از زمینهای معتدل دیده میشوند و آنها را به وسیله سگ یا خوک پیدا میکنند.
دو نوع سیاه و سفید این قارچ گرانقیمتترین قارچهای دنبلان زیرزمینی هستند. بیشترین میزان مصرف قارچ دنبلان در رستورانها، صنایع غذایی، تهیهٔ انواع سسها و روغنهای معطر و نیز داروسازی است. قارچ دنبلان به صورت همزیستی با ریشههای درختان جنگلی به وجود میآید و در سطح تجاری در آزمایشگاهها اقدام به تولید نهال آلوده به میسلیومهای قارچ دنبلان میکنند و بعد کشت درختان را در زمین انجا م میدهند. اندازه قارچ دنبلان از یک فندق تا اندازه یک پرتقال میباشد و شکلی شبیه سیب زمینی دارد.کشت وکار این قارچها در زمینهایی ک بکر میباشد هم موجب در آمدزایی افراد بومی میشود و هم طبیعت دچار دستخوردگی نمیشود.
قارچ دنبلان کوهی سفید در دسامبر سال ۲۰۰۹ به قیمت هر کیلو حداقل ۱۰۲۰۰ دلار امریکا بفروش رفتهاست
در ایران
گونهای از نادرترین قارچهای دنبلان کوهی جهان در برخی از مراتع شهرستان طارم استان زنجان شناسایی و در دانشگاه زنجان بررسی شدهاست. قارچ دنبلان کوهی با گیاهان مرتعی همزیستی دارد و در سالهای پر باران و فصل پاییز و نیز از اول اسفند تا نیمه اول فروردین در مراتع شهرستان طارم رشد میکند. بیش از ۱۵ نوع پروتئین در این قارچها شناسایی شدهاست.
طبقهبندی علمی
فرمانرو: قارچها
شاخه: قارچهای کیسهای
زیرشاخه: قارچهای فنجانی
رده: پزیزومیست
راسته: پزیزالس
خانواده: دنبلانان
سرده:
Tuber
گونهها
Tuber aestivum
Tuber brumale
Tuber gibbosum
Tuber himalayensis
Tuber magnatum
Tuber melanosporum
Tuber mesentericum
Tuber oregonense
Tuber sinensis
با توجه به آغاز بارندگي هاي بهاره و مساعد شدن شرايط رشد دنبلان ها، جمع آوري، خريدوفروش و مصرف اين قارچ ها در رويشگاه هاي اين قارچ در كشور از رونق خاصي برخوردار شده است.
بخشي از خواص دارويي و پزشكي قارچ دنبلان بر اساس مستندات علمي و تحقيقات آزمايشگاهي و برخي ديگر در ميان مردم مناطق مختلف و بر اساس تجربيات شخصي و در طول سال هاي متمادي به اثبات رسيده است. در طي نمونه برداري از قارچ هاي دنبلان در طي سال هاي گذشته، با مطرح كردن سوالاتي از مردم مناطق مختلف كشور، در مورد خواص اين قارچ، مردم از آن به عنوان يك غذاي نيروبخش و مقوي ياد كرده و تغذيه از آن در فصل بهار را براي جلوگيري از انواع بيماري ها در طول سال موثر ميدانند. در ميان مردم آذربايجان غربي اعتقاد بر اينست كه قارچ تاثير چشمگيري در كاهش قندخون در ميان مبتلايان به ديابت دارد. در شهر هاي مركزي و جنوبي كشور نيز از قارچ به عنوان غذايي مقوي و دارويي در درمان بيماري هاي چشمي ياد مي شود. در حديثي از رسول اكرم نقل شده است: قارچ دنبلان مائده اي از جانب خداوند و از گياهان بهشتي بوده و مصرف آن براي بيماري هاي چشمي سودمند است (بحارالانوار، جلد 62، صفحه 145، حديث 3). برخي از افراد محلي در استان فارس نيز مصرف قارچ را در درمان عوارض پيري موثر دانسته و آن را به عنوان عامل جواني مي شناسند.بر اساس تحقيقات علمي انجام شده تاكنون تاثيرات آنتي بيوتيكي قارچ در برابر ميكروب ها و عوامل بيماريزا، تاثير آنتي اكسيداني در برابر انواع عوامل سرطانزا و محافظت از كبد در برابر بيماري هاي كبدي به اثبات رسيده است.
قارچهای دنبلان معمولاً دسته دسته در عمق ۳۰ سانتیمتری در خاک و نزدیک به ریشههای گیاهان و درختها میرویند. کاشت آنها نتیجه مفید ندادهاست، ولی به حالت طبیعی در بسیاری از زمینهای معتدل دیده میشوند و آنها را به وسیله سگ یا خوک پیدا میکنند.
دو نوع سیاه و سفید این قارچ گرانقیمتترین قارچهای دنبلان زیرزمینی هستند. بیشترین میزان مصرف قارچ دنبلان در رستورانها، صنایع غذایی، تهیهٔ انواع سسها و روغنهای معطر و نیز داروسازی است. قارچ دنبلان به صورت همزیستی با ریشههای درختان جنگلی به وجود میآید و در سطح تجاری در آزمایشگاهها اقدام به تولید نهال آلوده به میسلیومهای قارچ دنبلان میکنند و بعد کشت درختان را در زمین انجا م میدهند. اندازه قارچ دنبلان از یک فندق تا اندازه یک پرتقال میباشد و شکلی شبیه سیب زمینی دارد.کشت وکار این قارچها در زمینهایی ک بکر میباشد هم موجب در آمدزایی افراد بومی میشود و هم طبیعت دچار دستخوردگی نمیشود.
قارچ دنبلان کوهی سفید در دسامبر سال ۲۰۰۹ به قیمت هر کیلو حداقل ۱۰۲۰۰ دلار امریکا بفروش رفتهاست
در ایران
گونهای از نادرترین قارچهای دنبلان کوهی جهان در برخی از مراتع شهرستان طارم استان زنجان شناسایی و در دانشگاه زنجان بررسی شدهاست. قارچ دنبلان کوهی با گیاهان مرتعی همزیستی دارد و در سالهای پر باران و فصل پاییز و نیز از اول اسفند تا نیمه اول فروردین در مراتع شهرستان طارم رشد میکند. بیش از ۱۵ نوع پروتئین در این قارچها شناسایی شدهاست.
طبقهبندی علمی
فرمانرو: قارچها
شاخه: قارچهای کیسهای
زیرشاخه: قارچهای فنجانی
رده: پزیزومیست
راسته: پزیزالس
خانواده: دنبلانان
سرده:
Tuber
گونهها
Tuber aestivum
Tuber brumale
Tuber gibbosum
Tuber himalayensis
Tuber magnatum
Tuber melanosporum
Tuber mesentericum
Tuber oregonense
Tuber sinensis
با توجه به آغاز بارندگي هاي بهاره و مساعد شدن شرايط رشد دنبلان ها، جمع آوري، خريدوفروش و مصرف اين قارچ ها در رويشگاه هاي اين قارچ در كشور از رونق خاصي برخوردار شده است.
بخشي از خواص دارويي و پزشكي قارچ دنبلان بر اساس مستندات علمي و تحقيقات آزمايشگاهي و برخي ديگر در ميان مردم مناطق مختلف و بر اساس تجربيات شخصي و در طول سال هاي متمادي به اثبات رسيده است. در طي نمونه برداري از قارچ هاي دنبلان در طي سال هاي گذشته، با مطرح كردن سوالاتي از مردم مناطق مختلف كشور، در مورد خواص اين قارچ، مردم از آن به عنوان يك غذاي نيروبخش و مقوي ياد كرده و تغذيه از آن در فصل بهار را براي جلوگيري از انواع بيماري ها در طول سال موثر ميدانند. در ميان مردم آذربايجان غربي اعتقاد بر اينست كه قارچ تاثير چشمگيري در كاهش قندخون در ميان مبتلايان به ديابت دارد. در شهر هاي مركزي و جنوبي كشور نيز از قارچ به عنوان غذايي مقوي و دارويي در درمان بيماري هاي چشمي ياد مي شود. در حديثي از رسول اكرم نقل شده است: قارچ دنبلان مائده اي از جانب خداوند و از گياهان بهشتي بوده و مصرف آن براي بيماري هاي چشمي سودمند است (بحارالانوار، جلد 62، صفحه 145، حديث 3). برخي از افراد محلي در استان فارس نيز مصرف قارچ را در درمان عوارض پيري موثر دانسته و آن را به عنوان عامل جواني مي شناسند.بر اساس تحقيقات علمي انجام شده تاكنون تاثيرات آنتي بيوتيكي قارچ در برابر ميكروب ها و عوامل بيماريزا، تاثير آنتي اكسيداني در برابر انواع عوامل سرطانزا و محافظت از كبد در برابر بيماري هاي كبدي به اثبات رسيده است.