كربلايي حسام
اخراجی موقت
در مقاله ای که تحت عنوان «فاطمه از سه منظر» به قلم علی طهماسبی نوشته شده و نویسنده زندگی حضرت فاطمه ـ سلام الله علیها ـ را از سه زاویه مورد بررسی قرار داده بعضا مطالبی نادرست و گاه متناقض به چشم می خورد.
سه زاویه مورد بررسی نویسنده 1. واقعیت تاریخی 2. رویکرد سیاسی و حقوقی 3. رویکرد عاطفی و اسطوره ای می باشد.
مطالب این مقاله شش صفحه ای تا صفحه چهارم که به رویکرد سوم یعنی رویکرد عاطفی و اسطوره ای پرداخته، با یک نگاه همراه با مسامحه تقریبا بدون اشکال است.
اما از این بخش به بعد که به ذکر اسطوره و مام میهن و مسائل دیگر پرداخته نقدهای جدّی بر مطالبش وارد است. نویسنده این مقاله باطرح پاره ای از مقدمات خواسته اثبات کند که اولا این ما ایرانیان بوده ایم که چون مورد حمله اعراب در دوره عمر واقع شدیم و تا 1000 سال نامی از ما نبود، بانویی اسطوره ای به نام فاطمه برای خودمان درست کرده ایم و سوگوار او شده ایم.
همان بانویی که عمر (خلیفه دوم) همان گونه که به ایران ما حمله کرد به خانه او نیز حمله کرده و او را به شهادت رسانده است.! ثانیا: بر فرض هم که شهادت حضرت زهرا ـ سلام الله علیها ـ در تاریخ اتفاق افتاده باشد. طرح شهادت آن حضرت یعنی خصومتی آشکار با اهل سنت و ما که خواستار اتحاد شیعه و سنی هستیم باید همانند علی ـ علیه السلام ـ که با ابوبکر و عمر صلح کرده بود اینگونه مسائل را اصلا طرح نکنیم. در این مقاله سعی بر این است تمامی ادعاهای نویسنده مورد بررسی قرار گیرد تا بی اعتباری این ادعاها را آشکار گردد ادعاهایی که همانند حلقه های زنجیر به هم متصل شده اند، تا نویسنده نتایج دلخواه خودش را مطرح کند.
1. ادعای اول: «رابطه حضرت علی ـ علیه السلام ـ با ابوبکر و عمر خوب بوده است.
عمر با دختر علی ـ علیه السلام ـ (از فاطمه الزهرا ـ سلام الله علیها ـ ازدواج کرده و درگیریهای اولیه کم کم به وفاق مبدل شده است». در خصوص این ادعا باید متذکر شد که بسیاری از علمای شیعه ازدواج عمر با ام کلثوم را انکار کرده اند به عنوان نمونه شیخ مفید (ره) قائل است در سند این روایت فردی به نام زبیر بن بکار می باشد و زبیر موثوق در نقل نیست.[1] سید ناصر حسین هندی این امر را دروغی آشکار دانسته است.[2] عده ای هم قائلند ام کلثومی که همسر عمر شد دختر خوانده (ربیبه) حضرت علی ـ علیه السلام ـ بوده است.
این دختر در اصل دختر ابوبکر از اسماء بنت عمیس است وقتی که علی ـ علیه السلام ـ اسماء را به همسری خود گرفت، ام کلثوم بچه کودکی بود که در خانه علی ـ علیه السلام ـ بزرگ شد و دختر علی ـ علیه السلام ـ نامیده شد.[3] در واقع عمر در این قضیه داماد ابوبکر شد نه داماد علی ـ علیه السلام ـ. علاوه بر اینکه از برخی روایات استفاده می شود که عمر با تهدید و فشار موفق به این ازدواج شد. علی ـ علیه السلام ـ راضی نبود اما در برابر فشار دستگاه خلافت نتوانست مقاومت بیشتری به خرج دهد.[4] نویسنده مقاله «فاطمه از سه منظر» از این جریان مبهم تاریخی خواسته این استفاده را ببرد که رابطه حضرت علی ـ علیه السلام ـ با عمر خوب بوده، پس ما هم بیائیم با مطرح نکردن شهادت حضرت زهرا ـ سلام الله علیها ـ موجبات اتحاد شیعه و سنی را فراهم کنیم. در حالی که از این قضیه این مطلب (روابط خوب) اثبات نمی شود. علاوه بر اینکه باید توجه داشت که حضرت علی ـ علیه السلام ـ در دوره خلفا هر جا می دید که اصل اسلام در خطر است، به یاری خلفا شتافت و با آنها همکاری می کرد.
سید حسین محمد جعفری می نویسد: علی ـ علیه السلام ـ با وجودیکه همچنان حالت کناره گیری و انفعالی خود را نسبت به ابوبکر و عمر برقرار می ساخت گاهگاهی هم به خلفا یاری می نمود. به نظر می رسد این ارائه همکاری به خلفای حاکم همان ماهیتی را که از رهبر منطقی و متین گروه مخالف انتظار می رود، در برداشته باشد».[5] و این سیره امام بهترین الگو برای حفظ وحدت است و نیازی به سانسور حقایق تاریخی نیست تا به آن وسیله در پی وحدت با شیم. حضرت علی ـ علیه السلام ـ شخصیتی که در تمامی جنگ های دوره رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله وسلّم ـ شرکت داشت چرا در هیچ یک از جنگ های دوره ابوبکر و عمر و عثمان شرکت نکرد؟ علاوه بر اینها انتقادات جدی علی ـ علیه السلام ـ به خلفا که در خطبه شقشقیه[6] مطرح شده: «وفاقی» را که در مقاله مطرح شد، به طور جدی زیر سئوال می برد.
2. ادعای دوم: «منظور از رویکرد معنوی همان رویکرد اسطوره ای است. و اسطوره یعنی امور باطنی و معنوی که با معیارهای واقع بودگی تاریخی نمی توان به آن پرداخت...
مادرِ اسطوره ای، قبل از آنکه مصداقی عینی در عالم واقع داشته باشد امری باطنی، معنوی و ازلی است که در ناخودآگاه جمعی ملت ها حضور دارد. از جمله مادران اسطوره ای می توان به حضرت مریم ـ سلام الله علیها ـ حضرت زهرا ـ سلام الله علیها ـ و ساره و هاجر نام برد» پاسخ اولا: به نظر می رسد اینکه نویسنده کلمه « معنوی» را «اسطوره ای» نامیده درست نباشد. چرا که در هیچ فرهنگ لغتی نمی توان چنین معنایی برای کلمه «معنوی» پیدا کرد. ثانیا ایشان مادر اسطوره ای را مادر عینی خارجی نمی داند، بلکه قائل است این مادر قبل از اینکه مصداق خارجی داشته باشد، در ناخودآگاه جمعی ملت ها حضور دارد. در واقع ایشان با این آسمان و ریسمانی که به هم بافته، وجود خارجی حضرت زهرا ـ سلام الله علیها ـ ، حضرت مریم و دیگر بانوان نمونه جهان را انکار کرده است، در حالیکه هیچ کس در وجود خارجی و عینی این بزرگواران شکی ندارد؛ در قرآن کریم نیز از این بانوان با تصریح[7] و یا به کنایه[8] نام برده شده است. اسطوره در لغت به معنای افسانه[9] می باشد.
بنابراین آن چه در مقاله به جای واژه «معنوی،» از اسطوره ای استفاده شده اشتباه فاحشی است. علاوه بر اینکه نویسنده، اسطوره را به همان معنای افسانه گرفته و در وجود عینی و خارجی حضرت مریم ـ سلام الله علیها ـ ، حضرت زهرا ـ سلام الله علیها ـ و... تشکیک ایجاد کرده است. اشکال دیگری که در این بخش باید به آن اشاره شود این است که نویسنده قائل است «مادر اسطوره ای در همه ملت ها وجود دارد و تنها نام آن به تناسب مکان و زمان فرق دارد» سئوال و اشکالی که در اینجا مطرح است این است که آیا این مادر اسطوره ای در دین یهود،زرتشت، بودا و سایر ادیان هم هست؟!
سه زاویه مورد بررسی نویسنده 1. واقعیت تاریخی 2. رویکرد سیاسی و حقوقی 3. رویکرد عاطفی و اسطوره ای می باشد.
مطالب این مقاله شش صفحه ای تا صفحه چهارم که به رویکرد سوم یعنی رویکرد عاطفی و اسطوره ای پرداخته، با یک نگاه همراه با مسامحه تقریبا بدون اشکال است.
اما از این بخش به بعد که به ذکر اسطوره و مام میهن و مسائل دیگر پرداخته نقدهای جدّی بر مطالبش وارد است. نویسنده این مقاله باطرح پاره ای از مقدمات خواسته اثبات کند که اولا این ما ایرانیان بوده ایم که چون مورد حمله اعراب در دوره عمر واقع شدیم و تا 1000 سال نامی از ما نبود، بانویی اسطوره ای به نام فاطمه برای خودمان درست کرده ایم و سوگوار او شده ایم.
همان بانویی که عمر (خلیفه دوم) همان گونه که به ایران ما حمله کرد به خانه او نیز حمله کرده و او را به شهادت رسانده است.! ثانیا: بر فرض هم که شهادت حضرت زهرا ـ سلام الله علیها ـ در تاریخ اتفاق افتاده باشد. طرح شهادت آن حضرت یعنی خصومتی آشکار با اهل سنت و ما که خواستار اتحاد شیعه و سنی هستیم باید همانند علی ـ علیه السلام ـ که با ابوبکر و عمر صلح کرده بود اینگونه مسائل را اصلا طرح نکنیم. در این مقاله سعی بر این است تمامی ادعاهای نویسنده مورد بررسی قرار گیرد تا بی اعتباری این ادعاها را آشکار گردد ادعاهایی که همانند حلقه های زنجیر به هم متصل شده اند، تا نویسنده نتایج دلخواه خودش را مطرح کند.
1. ادعای اول: «رابطه حضرت علی ـ علیه السلام ـ با ابوبکر و عمر خوب بوده است.
عمر با دختر علی ـ علیه السلام ـ (از فاطمه الزهرا ـ سلام الله علیها ـ ازدواج کرده و درگیریهای اولیه کم کم به وفاق مبدل شده است». در خصوص این ادعا باید متذکر شد که بسیاری از علمای شیعه ازدواج عمر با ام کلثوم را انکار کرده اند به عنوان نمونه شیخ مفید (ره) قائل است در سند این روایت فردی به نام زبیر بن بکار می باشد و زبیر موثوق در نقل نیست.[1] سید ناصر حسین هندی این امر را دروغی آشکار دانسته است.[2] عده ای هم قائلند ام کلثومی که همسر عمر شد دختر خوانده (ربیبه) حضرت علی ـ علیه السلام ـ بوده است.
این دختر در اصل دختر ابوبکر از اسماء بنت عمیس است وقتی که علی ـ علیه السلام ـ اسماء را به همسری خود گرفت، ام کلثوم بچه کودکی بود که در خانه علی ـ علیه السلام ـ بزرگ شد و دختر علی ـ علیه السلام ـ نامیده شد.[3] در واقع عمر در این قضیه داماد ابوبکر شد نه داماد علی ـ علیه السلام ـ. علاوه بر اینکه از برخی روایات استفاده می شود که عمر با تهدید و فشار موفق به این ازدواج شد. علی ـ علیه السلام ـ راضی نبود اما در برابر فشار دستگاه خلافت نتوانست مقاومت بیشتری به خرج دهد.[4] نویسنده مقاله «فاطمه از سه منظر» از این جریان مبهم تاریخی خواسته این استفاده را ببرد که رابطه حضرت علی ـ علیه السلام ـ با عمر خوب بوده، پس ما هم بیائیم با مطرح نکردن شهادت حضرت زهرا ـ سلام الله علیها ـ موجبات اتحاد شیعه و سنی را فراهم کنیم. در حالی که از این قضیه این مطلب (روابط خوب) اثبات نمی شود. علاوه بر اینکه باید توجه داشت که حضرت علی ـ علیه السلام ـ در دوره خلفا هر جا می دید که اصل اسلام در خطر است، به یاری خلفا شتافت و با آنها همکاری می کرد.
سید حسین محمد جعفری می نویسد: علی ـ علیه السلام ـ با وجودیکه همچنان حالت کناره گیری و انفعالی خود را نسبت به ابوبکر و عمر برقرار می ساخت گاهگاهی هم به خلفا یاری می نمود. به نظر می رسد این ارائه همکاری به خلفای حاکم همان ماهیتی را که از رهبر منطقی و متین گروه مخالف انتظار می رود، در برداشته باشد».[5] و این سیره امام بهترین الگو برای حفظ وحدت است و نیازی به سانسور حقایق تاریخی نیست تا به آن وسیله در پی وحدت با شیم. حضرت علی ـ علیه السلام ـ شخصیتی که در تمامی جنگ های دوره رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله وسلّم ـ شرکت داشت چرا در هیچ یک از جنگ های دوره ابوبکر و عمر و عثمان شرکت نکرد؟ علاوه بر اینها انتقادات جدی علی ـ علیه السلام ـ به خلفا که در خطبه شقشقیه[6] مطرح شده: «وفاقی» را که در مقاله مطرح شد، به طور جدی زیر سئوال می برد.
2. ادعای دوم: «منظور از رویکرد معنوی همان رویکرد اسطوره ای است. و اسطوره یعنی امور باطنی و معنوی که با معیارهای واقع بودگی تاریخی نمی توان به آن پرداخت...
مادرِ اسطوره ای، قبل از آنکه مصداقی عینی در عالم واقع داشته باشد امری باطنی، معنوی و ازلی است که در ناخودآگاه جمعی ملت ها حضور دارد. از جمله مادران اسطوره ای می توان به حضرت مریم ـ سلام الله علیها ـ حضرت زهرا ـ سلام الله علیها ـ و ساره و هاجر نام برد» پاسخ اولا: به نظر می رسد اینکه نویسنده کلمه « معنوی» را «اسطوره ای» نامیده درست نباشد. چرا که در هیچ فرهنگ لغتی نمی توان چنین معنایی برای کلمه «معنوی» پیدا کرد. ثانیا ایشان مادر اسطوره ای را مادر عینی خارجی نمی داند، بلکه قائل است این مادر قبل از اینکه مصداق خارجی داشته باشد، در ناخودآگاه جمعی ملت ها حضور دارد. در واقع ایشان با این آسمان و ریسمانی که به هم بافته، وجود خارجی حضرت زهرا ـ سلام الله علیها ـ ، حضرت مریم و دیگر بانوان نمونه جهان را انکار کرده است، در حالیکه هیچ کس در وجود خارجی و عینی این بزرگواران شکی ندارد؛ در قرآن کریم نیز از این بانوان با تصریح[7] و یا به کنایه[8] نام برده شده است. اسطوره در لغت به معنای افسانه[9] می باشد.
بنابراین آن چه در مقاله به جای واژه «معنوی،» از اسطوره ای استفاده شده اشتباه فاحشی است. علاوه بر اینکه نویسنده، اسطوره را به همان معنای افسانه گرفته و در وجود عینی و خارجی حضرت مریم ـ سلام الله علیها ـ ، حضرت زهرا ـ سلام الله علیها ـ و... تشکیک ایجاد کرده است. اشکال دیگری که در این بخش باید به آن اشاره شود این است که نویسنده قائل است «مادر اسطوره ای در همه ملت ها وجود دارد و تنها نام آن به تناسب مکان و زمان فرق دارد» سئوال و اشکالی که در اینجا مطرح است این است که آیا این مادر اسطوره ای در دین یهود،زرتشت، بودا و سایر ادیان هم هست؟!
آخرین ویرایش توسط مدیر: