طراحی ذاتا ایمن به خاطر داشتن مزایایی از قبیل کاهش هزینه های خسارت و کاهش ریسک های احتمالی، در سال های گذشته به شدت مورد توجه قرار گرفته است. متن زیر توضیحی کوتاه و اجمالی درباره این موضوع می باشد.
Inherently safety design
مفهوم
ماهیت رهیافت ذاتاً ایمن در طراحی کارخانه اجتناب از خطرات نسبت به کنترل آنها توسط تجهیزات مکمل است بنابراین همة ایدههای توصیف شده ممکن است تحت عنوان مثالهای طراحی ذاتاً ایمن در نظر گرفته شوند.
از زمان بروز انفجار در فلیکسبورو در سال 1974 که در آن 28 نفر کشته شدند، مقالات متعددی درخصوص روشهای پیشگیری از بروز رویدادهای مجدد به چاپ رسید. در یک حالت افراطی به دلیل اینکه فلیکس بورو یک کارخانة تولید نایلون بود طرفداران و حامیان بازگشت به طبیعت پیشنهاد توقف تولید الیاف ساخته دست بشر و کاربرد مواد طبیعی مثل پشم وکتان رابه جای آن مطرح کردند. آنها این حقیقت را که حجم حوادث صنایع الیاف طبیعی از الیاف دستساز و مصنوعی بالاتر است، فراموش کرده بودند اگرچه در حوادث کشاورزی مرگ دسته جمعی اتفاق نمیافتد و به تبع توجه افکار عمومی را نسبت به کشته شدن عدهای در یک صنعت شیمیایی کمتر به خود جلب میکند. با عنایت به این امر که کشاورزی یک صنعت با میزان حادثة بالاست، حوادث مرگبار بیشتری به ازای هر محصول کتانی یا پشمی نسبت به محصولات مصنوعی در آن وجود دارد.
به صورت مشابه، بوپال جائی که بیش از 2000 نفر به خاطر نشت گاز سمی جان خود را از دست دادند (1984) کارخانة تولید حشرهکش بود. حشرهکشها از طریق افزایش مواد غذایی نسبت به آنچه در بوپال از دست رفت زندگیهای بیشتری را نجات میدهند.
به هر حال ماجراهای بوپال و فلیکس بورو هزینه های غیرقابل اجتناب نایلون و حشرهکشها نبودهاند و روشهای چندی وجود دارد که میتوان این کارخانهها را امنتر کرد و درسهای زیادی از حوادث اسفبار فوقالاشاره گرفته شده است. بیشتر مقالات و گزارشها درخصوص حوادث، نصب تجهیزات حفاظتی بهتر و بیشتر مثل کاشفهای گاز شیرهای جداساز اضطراری، علائم هشدار دهنده، اسکرابر و وسایل تصفیه، تجهیزات حفاظت و اطفاء حریق، سازههای قویتر و غیره را پیشنهاد دادهاند. مشاور ایمنی به عنوان فردی که به هزینهها و پیچیدگی کارخانه میافزاید شهرت کسب کرده است. تجهیزاتی که وی به کارخانه اضافه میکند بدون شک ضروری هستند اما در عین حال گران و پیچیده هستند.
سایر مقالات پیشنهاد کردهاند که توجه بیشتری به سمت چیدمان و موقعیت کارخانه معطوف شود و مقررات بیشتری اعمال شود، یک سیستم اعطای مجوز و پروانه کاری لحاظ شود و مشاوران ایمنی بهتری به کار گرفته شوند و غیره .
همة مقالات و کمیتهها به جزتعداد اندکی احتمال یک راه حل بهترارزانتر برای مسأله را به فراموشی سپردهاند. اگر نتوان کارخانهها را با استفاده از مواد با خطر کمتر که اگر همة آنها هم نشت کنند، مشکل جدی بروز نکند، طراحی کرد و یا از مواد ایمنتر به جای مواد خطرناکتر استفاده شود و یا مواد خطرناک را در دما و فشار پایینتر به کار گرفت یا عمل رقیقسازی را توسط یک حلال ایمن انجام داد، به جای حل بسیاری از مشکلات از آنها اجتناب کردهایم. این تغییرات تحت عناوین بهینهسازی، جایگزینی و تعدیل کارخانههایی را ارائه میدهند که ذاتاً و ماهیتی ایمنترند درحالی که یک کارخانه سنتی که در آن خطرات تحت کنترل حفظ میشوند به صورت غیر ذاتی به ایمنی دست یافته است.
در مقالههای قدیمی از واژة ماهیتاً ایمنتر استفاده میشد اما امروزه واژة ذاتاً ایمنتر ترجیح داده میشود زیرا واژة ماهیتاً ایمن ممکن است توسط مهندسان برق برای توصیف مداری با توان ناکافی برای مشتعل شدن یک مخلوط گازی قابل اشتعال و یا بخار یا گردوغبار موجود در هوا به کار رود.
خاطرنشان میشود که گاهی اوقات نمیتوان اینگونه اظهار داشت که باید وجود سیستمهای زیاد مواد خطرناک در یک کارخانه ممنوع شود. ایجاد فرآیندهای جایگزین و تجهیزات تکمیلی زمانبر است و ممکن است گاهی غیرممکن باشد. زمانی که ارائه لیست طولانی مواد خطرناک غیرقابل اجتناب است، میتوان از طریق طراحی خوب و عملیات بهینه آنها را تحت کنترل قرار داد. معمولاً در گذشته توجه چندانی به مقدار و میزان مواد در کارخانه نمیشد. هر گاه بنابر کاهش مواد خطرناک درون سیستمهای مواد کارخانجات باشد این کار امکانپذیر خواهد بود.
به عنوان مثال اگر گوشت شیر محصول خوبی برای خوردن بود یا از پوستش لباسهای خوبی حاصل میآمد، تمام مزرعه داران تقاضا میکردند که شیرها را نگهداری کنند و این کار را انجام می دادند. آنها نیاز داشتند تا به جای حصارهای اطراف مزرعه از قفسهای بزرگ استفاده کنند و از طریق طراحی خوب شانس و احتمال فرار شیرها را خیلی کم کنند. فقط به صورت گاهگاهی همانند فلیکس بورو و بوپال شیرها میتوانند از قفسها فرار کنند. اما چرا وقتی جایگزین خوبی مثل برهها در اختیار داریم از شیرها نگهداری کنیم؟
یا به عنوان یک مثال کاربردی دیگر، خطرناکترین جزء تجهیزاتی خانهها ما پلههای آن است. افراد بسیاری به خاطر سقوط از پلهها کشته و مجروح شدهاند روشهای ایجاد ایمنی سنتی یا غیرذاتی کنترل خطر مشتمل بر افزودن نردههای حفاظتی،آموزش افراد برای استفاده از نردهها، اطمینان از سٌر نخوردن فرشها و موکتها و دور کردن مواد زائد و وسایل مختلف از راه پله میباشد. راه حل ایمنی ذاتی خرید یک خانه یک طبقه است.
اگر این راه حل گران و مقرون به صرفه نباشد میتوان یک سرویس پله با پاگردهای زیاد نصب کرد به نحوی که سقوط فرد بیش از چند پله نباشد.
بسیاری از تصمیمات راجع به ایمنی ذاتی اجباراً باید در مراحل اولیه طراحی انجام شود. زمانی که خانة ما تکمیل شده است برای گفتن این نکته که پلهها نمیخواهیم خیلی دیر شده است و یا بعد از کامل شدن نقشهها گفتن این نکته به ثمری در پی نخواهد داشت. تصمیم به نداشتن پلهها باید درست در شروع فرآیند طراحی زمانی که ما اولین خواستههایمان را به طراح ارائه میدهیم گرفته شود. تصمیم اتخاذ شده ممکن است بر میزان زمین مورد نیاز و موقعیت منزل جدید تأثیر بگذارد.
Inherently safety design
مفهوم
ماهیت رهیافت ذاتاً ایمن در طراحی کارخانه اجتناب از خطرات نسبت به کنترل آنها توسط تجهیزات مکمل است بنابراین همة ایدههای توصیف شده ممکن است تحت عنوان مثالهای طراحی ذاتاً ایمن در نظر گرفته شوند.
از زمان بروز انفجار در فلیکسبورو در سال 1974 که در آن 28 نفر کشته شدند، مقالات متعددی درخصوص روشهای پیشگیری از بروز رویدادهای مجدد به چاپ رسید. در یک حالت افراطی به دلیل اینکه فلیکس بورو یک کارخانة تولید نایلون بود طرفداران و حامیان بازگشت به طبیعت پیشنهاد توقف تولید الیاف ساخته دست بشر و کاربرد مواد طبیعی مثل پشم وکتان رابه جای آن مطرح کردند. آنها این حقیقت را که حجم حوادث صنایع الیاف طبیعی از الیاف دستساز و مصنوعی بالاتر است، فراموش کرده بودند اگرچه در حوادث کشاورزی مرگ دسته جمعی اتفاق نمیافتد و به تبع توجه افکار عمومی را نسبت به کشته شدن عدهای در یک صنعت شیمیایی کمتر به خود جلب میکند. با عنایت به این امر که کشاورزی یک صنعت با میزان حادثة بالاست، حوادث مرگبار بیشتری به ازای هر محصول کتانی یا پشمی نسبت به محصولات مصنوعی در آن وجود دارد.
به صورت مشابه، بوپال جائی که بیش از 2000 نفر به خاطر نشت گاز سمی جان خود را از دست دادند (1984) کارخانة تولید حشرهکش بود. حشرهکشها از طریق افزایش مواد غذایی نسبت به آنچه در بوپال از دست رفت زندگیهای بیشتری را نجات میدهند.
به هر حال ماجراهای بوپال و فلیکس بورو هزینه های غیرقابل اجتناب نایلون و حشرهکشها نبودهاند و روشهای چندی وجود دارد که میتوان این کارخانهها را امنتر کرد و درسهای زیادی از حوادث اسفبار فوقالاشاره گرفته شده است. بیشتر مقالات و گزارشها درخصوص حوادث، نصب تجهیزات حفاظتی بهتر و بیشتر مثل کاشفهای گاز شیرهای جداساز اضطراری، علائم هشدار دهنده، اسکرابر و وسایل تصفیه، تجهیزات حفاظت و اطفاء حریق، سازههای قویتر و غیره را پیشنهاد دادهاند. مشاور ایمنی به عنوان فردی که به هزینهها و پیچیدگی کارخانه میافزاید شهرت کسب کرده است. تجهیزاتی که وی به کارخانه اضافه میکند بدون شک ضروری هستند اما در عین حال گران و پیچیده هستند.
سایر مقالات پیشنهاد کردهاند که توجه بیشتری به سمت چیدمان و موقعیت کارخانه معطوف شود و مقررات بیشتری اعمال شود، یک سیستم اعطای مجوز و پروانه کاری لحاظ شود و مشاوران ایمنی بهتری به کار گرفته شوند و غیره .
همة مقالات و کمیتهها به جزتعداد اندکی احتمال یک راه حل بهترارزانتر برای مسأله را به فراموشی سپردهاند. اگر نتوان کارخانهها را با استفاده از مواد با خطر کمتر که اگر همة آنها هم نشت کنند، مشکل جدی بروز نکند، طراحی کرد و یا از مواد ایمنتر به جای مواد خطرناکتر استفاده شود و یا مواد خطرناک را در دما و فشار پایینتر به کار گرفت یا عمل رقیقسازی را توسط یک حلال ایمن انجام داد، به جای حل بسیاری از مشکلات از آنها اجتناب کردهایم. این تغییرات تحت عناوین بهینهسازی، جایگزینی و تعدیل کارخانههایی را ارائه میدهند که ذاتاً و ماهیتی ایمنترند درحالی که یک کارخانه سنتی که در آن خطرات تحت کنترل حفظ میشوند به صورت غیر ذاتی به ایمنی دست یافته است.
در مقالههای قدیمی از واژة ماهیتاً ایمنتر استفاده میشد اما امروزه واژة ذاتاً ایمنتر ترجیح داده میشود زیرا واژة ماهیتاً ایمن ممکن است توسط مهندسان برق برای توصیف مداری با توان ناکافی برای مشتعل شدن یک مخلوط گازی قابل اشتعال و یا بخار یا گردوغبار موجود در هوا به کار رود.
خاطرنشان میشود که گاهی اوقات نمیتوان اینگونه اظهار داشت که باید وجود سیستمهای زیاد مواد خطرناک در یک کارخانه ممنوع شود. ایجاد فرآیندهای جایگزین و تجهیزات تکمیلی زمانبر است و ممکن است گاهی غیرممکن باشد. زمانی که ارائه لیست طولانی مواد خطرناک غیرقابل اجتناب است، میتوان از طریق طراحی خوب و عملیات بهینه آنها را تحت کنترل قرار داد. معمولاً در گذشته توجه چندانی به مقدار و میزان مواد در کارخانه نمیشد. هر گاه بنابر کاهش مواد خطرناک درون سیستمهای مواد کارخانجات باشد این کار امکانپذیر خواهد بود.
به عنوان مثال اگر گوشت شیر محصول خوبی برای خوردن بود یا از پوستش لباسهای خوبی حاصل میآمد، تمام مزرعه داران تقاضا میکردند که شیرها را نگهداری کنند و این کار را انجام می دادند. آنها نیاز داشتند تا به جای حصارهای اطراف مزرعه از قفسهای بزرگ استفاده کنند و از طریق طراحی خوب شانس و احتمال فرار شیرها را خیلی کم کنند. فقط به صورت گاهگاهی همانند فلیکس بورو و بوپال شیرها میتوانند از قفسها فرار کنند. اما چرا وقتی جایگزین خوبی مثل برهها در اختیار داریم از شیرها نگهداری کنیم؟
یا به عنوان یک مثال کاربردی دیگر، خطرناکترین جزء تجهیزاتی خانهها ما پلههای آن است. افراد بسیاری به خاطر سقوط از پلهها کشته و مجروح شدهاند روشهای ایجاد ایمنی سنتی یا غیرذاتی کنترل خطر مشتمل بر افزودن نردههای حفاظتی،آموزش افراد برای استفاده از نردهها، اطمینان از سٌر نخوردن فرشها و موکتها و دور کردن مواد زائد و وسایل مختلف از راه پله میباشد. راه حل ایمنی ذاتی خرید یک خانه یک طبقه است.
اگر این راه حل گران و مقرون به صرفه نباشد میتوان یک سرویس پله با پاگردهای زیاد نصب کرد به نحوی که سقوط فرد بیش از چند پله نباشد.
بسیاری از تصمیمات راجع به ایمنی ذاتی اجباراً باید در مراحل اولیه طراحی انجام شود. زمانی که خانة ما تکمیل شده است برای گفتن این نکته که پلهها نمیخواهیم خیلی دیر شده است و یا بعد از کامل شدن نقشهها گفتن این نکته به ثمری در پی نخواهد داشت. تصمیم به نداشتن پلهها باید درست در شروع فرآیند طراحی زمانی که ما اولین خواستههایمان را به طراح ارائه میدهیم گرفته شود. تصمیم اتخاذ شده ممکن است بر میزان زمین مورد نیاز و موقعیت منزل جدید تأثیر بگذارد.