حيدربابا ، آغاجلارون اوجالدى
| حيدربابا ، درخت تو شد سبز و سربلند
|
آمما حئييف ، جوانلارون قوْجالدى
| ليک آن همه جوانِ تو شد پير و دردمند
|
توْخليلارون آريخلييب ، آجالدى | گشتند برّه هاى فربه تو لاغر و نژند
|
کؤلگه دؤندى ، گوْن باتدى ، قاش قَرَلدى | خورشيد رفت و سايه بگسترد در جهان |
قوردون گؤزى قارانليقدا بَرَلدى | چشمانِ گرگها بدرخشيد آن زمان |
(46) | (46) |
ائشيتميشم يانير آللاه چيراغى | گويند روشن است چراغ خداى ده |
داير اوْلوب مسجديزوْن بولاغى | داير شده است چشمة مسجد براى ده |
راحت اوْلوب کندين ائوى ، اوشاغى | راحت شده است کودک و اهلِ سراى ده |
منصورخانين الي-قوْلى وار اوْلسون | منصور خان هميشه توانمند و شاد باد ! |
هاردا قالسا ، آللاه اوْنا يار اوْلسون
| در سايه عنايت حق زنده ياد باد !
|
(47) | (47) |
حيدربابا ، ملا ابراهيم وار ، يا يوْخ ؟ | حيدربابا ، بگوى که ملاى ده کجاست ؟ |
مکتب آچار ، اوْخور اوشاقلار ، يا يوْخ ؟ | آن مکتب مقدّسِ بر پايِ ده کجاست ؟
|
خرمن اوْستى مکتبى باغلار ، يا يوْخ ؟ | آن رفتنش به خرمن و غوغاى ده کجاست ؟
|
مندن آخوندا يتيررسن سلام | از من به آن آخوند گرامى سلام باد ! |
ادبلى بير سلامِ مالاکلام | عرض ارادت و ادبم در کلام باد ! |
(48) | (48) |
خجّه سلطان عمّه گئديب تبريزه | تبريز بوده عمّه و سرگرم کار خويش |
آمما ، نه تبريز ، کى گلممير بيزه | ما بى خبر ز عمّه و ايل و تبار خويش |
بالام ، دورون قوْياخ گئداخ ائمميزه | برخيز شهريار و برو در ديار خويش |
آقا اؤلدى ، تو فاقيميز داغيلدى | بابا بمرد و خانة ما هم خراب شد |
قوْيون اوْلان ، ياد گئدوْبَن ساغيلدى | هر گوسفندِ گم شده ، شيرش برآب شد |
(49) | (49) |
حيدربابا ، دوْنيا يالان دوْنيادى
| دنيا همه دروغ و فسون و فسانه شد
|
سليماننان ، نوحدان قالان دوْنيادى
| کشتيّ عمر نوح و سليمان روانه شد
|
اوغول دوْغان ، درده سالان دوْنيادى | ناکام ماند هر که در اين آشيانه شد
|
هر کيمسَيه هر نه وئريب ، آليبدى | بر هر که هر چه داده از او ستانده است |
افلاطوننان بير قورى آد قاليبدى | نامى تهى براى فلاطون بمانده است |
(50) | (50) |
حيدربابا ، يار و يولداش دؤندوْلر | حيدربابا ، گروه رفيقان و دوستان |
بير-بير منى چؤلده قوْيوب ، چؤندوْلر | برگشته يک يک از من و رفتند بى نشان |
چشمه لريم ، چيراخلاريم ، سؤندوْلر | مُرد آن چراغ و چشمه بخشکيد همچنان |
يامان يئرده گؤن دؤندى ، آخشام اوْلدى | خورشيد رفت روى جهان را گرفت غم |
دوْنيا منه خرابه شام اوْلدى | دنيا مرا خرابة شام است دم به دم |
(51) | (51) |
عم اوْغلينان گئدن گئجه قيپچاغا | قِپچاق رفتم آن شب من با پسر عمو |
آى کى چيخدى ، آتلار گلدى اوْيناغا | اسبان به رقص و ماه درآمد ز روبرو |
ديرماشيرديق ، داغلان آشيرديق داغا | خوش بود ماهتاب در آن گشتِ کو به کو |
مش ممى خان گؤى آتينى اوْيناتدى | اسب کبودِ مش ممى خان رقص جنگ کرد |
تفنگينى آشيردى ، شاققيلداتدى | غوغا به کوه و درّه صداى تفنگ کرد |
(52) | (52) |
حيدربابا ، قره کوْلون دره سى | در درّة قَره کوْل و در راه خشگناب |
خشگنابين يوْلى ، بندى ، بره سى | در صخره ها و کبک گداران و بندِ آب |
اوْردا دوْشَر چيل کهليگين فره سى | کبکانِ خالدار زرى کرده جاى خواب |
اوْردان گئچر يوردوموزون اؤزوْنه | زانجا چو بگذريد زمينهاى خاک ماست |
بيزده گئچک يوردوموزون سؤزوْنه | اين قصّه ها براى همان خاکِ پاک ماست |
(53) | (53) |
خشگنابى يامان گوْنه کيم ساليب ؟ | امروز خشگناب چرا شد چنين خراب ؟
|
سيدلردن کيم قيريليب ، کيم قاليب ؟ | با من بگو : که مانده ز سادات خشگناب ؟ |
آميرغفار دام-داشينى کيم آليب ؟ | اَمير غفار کو ؟ کجا هست آن جناب ؟ |
بولاخ گنه گليب ، گؤلى دوْلدورور ؟ | آن برکه باز پر شده از آبِ چشمه سار ؟ |
ياقورويوب ، باخچالارى سوْلدورور ؟ | يا خشک گشته چشمه و پژمرده کشتزار ؟ |
(54) | (54) |
آمير غفار سيدلرين تاجييدى | آميرغفار سرورِ سادات دهر بود |
شاهلار شکار ائتمه سى قيقاجييدى | در عرصه شکار شهان نيک بهر بود |
مَرده شيرين ، نامرده چوْخ آجييدى | با مَرد شَهد بود و به نامرد زهر بود |
مظلوملارين حقّى اوْسته اَسَردى | لرزان براى حقِّ ستمديدگان چو بيد
|
ظالم لرى قيليش تکين کَسَردى | چون تيغ بود و دست ستمکار مى بريد |
(55) | (55) |
مير مصطفا دايى ، اوجابوْى بابا | مير مصطفى و قامت و قدّ کشيده اش |
هيکللى ،ساققاللى ، توْلستوْى بابا | آن ريش و هيکل چو تولستوى رسيده اش |
ائيلردى ياس مجلسينى توْى بابا | شکّر زلب بريزد و شادى ز ديده اش |
خشگنابين آبروسى ، اَردَمى | او آبرو عزّت آن خشگناب بود |
مسجدلرين ، مجلسلرين گؤرکَمى | در مسجد و مجالس ما آفتاب بود |
(56) | (56) |
مجدالسّادات گوْلردى باغلارکيمى | مجدالسّادات خندة خوش مى زند چو باغ |
گوْروْلدردى بولوتلى داغلارکيمى | چون ابر کوهسار بغُرّد به باغ و راغ |
سؤز آغزيندا اريردى ياغلارکيمى | حرفش زلال و روشن چون روغن چراغ |
آلنى آچيق ، ياخشى درين قاناردى | با جَبهتِ گشاده ، خردمند ديه بود |
ياشيل گؤزلر چيراغ تکين ياناردى | چشمان سبز او به زمرّد شبيه بود |
(57) | (57) |
منيم آتام سفره لى بير کيشييدى | آن سفره هاى باز پدر ياد کردنى است |
ائل اليندن توتماق اوْنون ايشييدى | آن ياريش به ايل من انشا کردنى است |
گؤزللرين آخره قالميشييدى
| روحش به ياد نيکى او شاد کردنى است
|
اوْننان سوْرا دؤنرگه لر دؤنوْبلر | وارونه گشت بعدِ پدر کار روزگار |
محبّتين چيراخلارى سؤنوْبلر | خاموش شد چراغ محبت در اين ديار |
(58) | (58) |
ميرصالحين دلى سوْلوق ائتمه سى | بشنو ز ميرصالح و ديوانه بازيش |
مير عزيزين شيرين شاخسِى گئتمه سى | سيد عزيز و شاخسى و سرفرازيش |
ميرممّدين قورولماسى ، بيتمه سى | ميرممّد و نشستن و آن صحنه سازيش |
ايندى دئسک ، احوالاتدى ، ناغيلدى | امروز گفتنم همه افسانه است و لاف |
گئچدى ، گئتدى ، ايتدى ، باتدى ، داغيلدى | بگذشت و رفت و گم شد و نابود ، بى گزاف |
(59) | (59) |
مير عبدوْلوْن آيناداقاش ياخماسى | بشنو ز مير عبدل و آن وسمه بستنش |
جؤجيلريندن قاشينين آخماسى | تا کُنج لب سياهى وسمه گسستنش |
بوْيلانماسى ، دام-دوواردان باخماسى | از بام و در نگاهش و رعنا نشستنش |
شاه عبّاسين دوْربوْنى ، يادش بخير ! | شاه عبّاسين دوْربوْنى ، يادش بخير ! |
خشگنابين خوْش گوْنى ، يادش بخير ! | خشگنابين خوْش گوْنى ، يادش بخير ! |
(60) | (60) |
ستاره عمّه نزيک لرى ياپاردى | عمّه ستاره نازک را بسته در تنور |
ميرقادر ده ، هر دم بيرين قاپاردى | هر دم رُبوده قادر از آنها يکى به روز |
قاپيپ ، يئيوْب ، دايچاتکين چاپاردى | چون کُرّه اسب تاخته و خورده دور دور |
گوْلمه ليدى اوْنون نزيک قاپپاسى | آن صحنة ربودنِ نان خنده دار بود |
عمّه مينده ارسينينين شاپپاسى | سيخ تنور عمّه عجب ناگوار بود ! |
(61) | (61) |
حيدربابا ، آمير حيدر نئينيوْر ؟ | گويند مير حيدرت اکنون شده است پير |
يقين گنه سماوارى قئينيوْر | برپاست آن سماور جوشانِ دلپذير |
داى قوْجاليب ، آلت انگينن چئينيوْر | شد اسبْ پير و ، مى جَوَد از آروارِ زير |
قولاخ باتيب ، گؤزى گيريب قاشينا | ابرو فتاده کُنج لب و گشته گوش کر |
يازيق عمّه ، هاوا گليب باشينا | بيچاره عمّه هوش ندارد به سر دگر |
(62) | (62) |
خانم عمّه ميرعبدوْلوْن سؤزوْنى | مير عبدل آن زمان که دهن باز مى کند |
ائشيدنده ، ايه ر آغز-گؤزوْنى | عمّه خانم دهن کجى آغاز مى کند |
مَلْکامِدا وئرر اوْنون اؤزوْنى | با جان ستان گرفتنِ جان ساز مى کند |
دعوالارين شوخلوغيلان قاتاللار | تا وقت شام و خوابِ شبانگاه مى رسد
|
اتى يئيوْب ، باشى آتيب ، ياتاللار
| شوخى و صلح و دوستى از راه مى رسد
|
(63) | (63) |