شاتل فضایی : داستان ناگفته
نویسنده : عباس خاراباف
سیاستهای اشتباه فضایی و به وجود امدن انتظارات دست نیافتنی از شاتل:
اشاره :
موافقت رییس جمهور وقت امریکا ، ریچارد ام . نیکسون ، با توسعه شاتل در میان سیاستهای اشفته برنامه فضایی پس از اپولو ، برنامه های فضایی امریکا را درگیر هزینه های زیاد شاتل و فرضیات کاربردی و در عین حال دست نیافتنی ان ساخت . پس از سالهای زیادی گذشت تا شرایط به اوضاع مناسبتری برسد . با این که تصمیم نیکسون باعث تولید یک فضاپیمای بالدار پیشرفته و بی نظیر با قابلیت استفاده مجدد فضایی ساترن 5 انجامید که در ان زمان فضاپیماهای سرنشین دار و بدون سرنشین سنگین وزن رابه مدارهای بالایی زمین اتقال داد .
تولید خارج از چارچوب برنامه های فضایی :
شاتل فضایی در واقع خارج از چارچوب برنامه های فضایی اتخاذ شده توسط نیکسون متولد شد. البته این تنها مسئله پیچیده خارج از چارچوب های تعیین شده در مورد تصمیمات فضایی نبود . در سالهای گذشته برنامه های غیرنظامی و نظامی در امور فضایی از طراحی ماهواره گرفته تا هزینه ها در هم گره خورده بودند . فقدان چنین چارچوبی در تصمیم اولیه برای شاتل ، تقریبا توانایی تولید پرتابگرها را برای امریکا از بین برد و پس از ان بود که توجه ها به سوی راه حل های وسیله های پرتابی تجاری بالقوه شد .
امریکا پرتاب تمام ماهواره های امنیت ملی ، نظامی و غیر نظامی خود را به برنامه شاتل فضایی سپرد بدون اینکه حتی یک چارچوب کلی برای سیاسته ای فضایی کشور در نظر گرفته باشد . همین باعث شد که مشکلات بسیاری بوجود بیاید . سوال این بود که چطور امریکا شاتل را به عنوان وسیله پرتابی کلیدی برای برنامه های غیرنظامی ناسا و برنامه های نظامی پنتاگون ، همزمان ، در نظر گرفته است . به گفته کارشناسان چنین تصمیمی دست کم نیازمند یک سیاست اشکار ملی بود که هرگز گرفته نشد .
بدون هیچ گونه سیاست جایگزین تنها گزینه موجود این بود که برنامه های فضایی کشور در چنین مسیری پیش رود ؛ به طوری که نتیجه نهایی حذف تمامی تهدیدات برنامه شاتل و در نتیجه حذف تمامی مخاطرات سیاسی برای وسیله متوقف ساختن این برنامه بود . در نتیجه تمامی گزینه های جایگزین برای وسیله پرتابی قابل استفاده مجدد از میان برداشته شد .
افزون بر ان به گفته کارشناسان ، ناسا به این سبب مجوز توسعه شاتل را بدست اورد زیرا این وسیله می توانست ماموریت های گوناگونی جدیدی از جمله تعمیر و بازیابی ماهواره های نظامی از کارافتاده را بر عهده بگیرد .مهمترین انها ، ماهواره پیشرفته عکاسی کی اچ -11 و ماهواره تصویربرداری راداری لاکروس بودند که هرکدام حدود 1 میلیارد دلار هزینه داشتند .
اما در فاصله 9 ساله بین موافقت با برنامه شاتل و اولین پرتاب ان در سال 1981 ( 1360 ) ، فناوری ماهواره به سرعت رشد کرد و ساخت ماهواره های خودکار و مکانیزه عملی شد و دیگر احساس نیازی به انجام فرایندهای تعمیری و بازیابی نبود . تنها استثنا در کاربرد بازیابی ماهواره در سال 1984 ( 1364 ) اتفاق افتاد که طی ان از شاتل برای بازگرداندن 2 ماهواره به کار گرفته شد . این 2 ماهواره به دلیل کار نکردن موتور موشکی خود برای اوج گیری به مدار مربوطه خود در مدار پایینی زمین به دام افتاده بودند .
اما در ابتدا پیش از این اتفاقات ، ایده وسیله فضایی بالدار پیش از برنامه اپولو ، برای سالهای متمادی مورد مطالعه قرار گرفته بود . حتی 5 ماه پیش از فرود اولین سرنشین دار امریکا روی ماه توسط اپولو 11 و یک سال پیش از لغو 3 فرود سرنشین دار دیگر بر روی ماه که قرار بود پس از پرتاب اپولو 17 در دسامبر 1972 ( 26 اذر 1351 ) صورت پذیرد ، شاتل رسما متولد شده بود .
ادامه دارد...
نویسنده : عباس خاراباف
منبع : دوماهنامه هواپیما / ش11
