کنترا اندیکاسیونها تنها کنترا اندیکاسیو ن مطلق جایگذاری سوند ادراری عبارت است از :
آسیب به پیشابراه ( چه تایید شده و چه مشکوک )
آسیبب به پیشابراه معمولا در بیمارانی وجود دارد که دچار ترومای قابل ملاحظه به
لگن یا
شکستگی لگن شد ه اند . یافته های فیزیکی مرتبط با آسیب به پیشابراه عبارتند از :
- وجود خون در مئاتوس پیشابراه و هماچوری آشکار ( که در بیش از ۹۰ موارد گسیختگی پیشابراه یافت می شود )
- هماتوم پرینه و بالا بودن ( high riding ) غده پروستات
ممکن است بالا بودن غده پروستات در اثر وجود هماتوم بزرگ لگن مخفی شود یا در صورتی که بیمار به خاطر تندرنس ناحیه ، مایل به انجام معاینه دقیق نباشد ، نادیده گرفته شود . در صورت شک به آسیب به پیشابراه ، استفاده از
اورتروگرافی رتروگراد قبل از سوندگذاری اجباری است.
کنترا اندیکاسیون های نسبی جایگذاری سوند ادراری عبارتند از :
- تنگی پیشابراه
- جراحی اخیر پیشابراه یا مثانه
- مقابله یا عدم همکاری بیمار
آمادگی وسایل مورد نیاز برای جایگذاری سوند ادراری غالبا در یک مجموعه آماده موجودند. این مجموعه نوعا حاوی موارد زیر است :
- دستکش استریل
- محلول ضدعفونی کننده
- پارچه یا شان استریل
- سوند فولی
- لوبریکا استریل ( ژل لوبریکنت )
- فورسپس و پنبه توپی
- آب مقطر جهت پر کردن بالون
- لوله و کیسه جمع آوری ادرار ( urin bag )
دیگر تجهیزات مورد نیازی که غالبا دراین مجموعه آماده نیستند ، عبارتند از :
- لیدوکایین غلیظ
- نوارچسب یا وسیله دیگری برای ثابت کردن سوند به بیمار
- محلول ضدعفونی کننده
انواع سوندهای ادراری با اندازه های مختلف موجود است .
- بیشتر از سوند فولی ( سوندی با مجرای دو گانه و نوک مستقیم ) استفاده می گردد.
- نوک سوند کوده (caude ) نیمه سفت و خمیده است و جایگذاری سوند را در بیماران دچار بزرگی پروستات تسهیل می نماید.
- سوندهای سه مجرایی ( سه راه ) مسیری اضافه برای شست وشوی مثانه دارند.
- بیشتر سوندها دارای یک بالون احتباسی در انتهای دیستال خود هستند که وقتی با آب مقطر پر شود ، سوند را در محل خود در مثانه نگه می دارد.
- برای بیشتر مردان ، اندازه مناسب سوند ۱۶ یا ۱۸ فرنچ است.
- ممکن است در بیماران دچار تنگی پیشابراه ، سوندهای کوچکتر ( ۱۲ – ۱۴ فرنچ ) و در بیماران مبتلا به بزرگی پروستات ، سوندهای بزر گتر ( ۲۰ – ۲۴ فرنچ ) جهت جلوگیری از گره خوردن (kinking) سوند درهنگام عبور از پیشابراه پروستاتی ، لازم باشد .
- در بیماران دچار هماچوری آشکار نیز باید از سوندهای بزر گتر استفاده نمود تا از انسداد مجرا توسط لخته های خون و متعاقبا احتباس ادراری پیشگیری شود.
- بسیاری از سوندها از لاتکس ساخته شد ه اند ؛ البته انواع سیلیکونی نیز برای مبتلایان به حساسیت یا آلرژی به لاتکس موجودند.
- سوندهای دارای پوشش آلیاژ نقره در مقابل رشد باکتری مقاوم هستند و در بیماران پرخطر از نظر ابتلا به عفونت می توان از آنها استفاده نمود.
-
سوندگذاری
- تمام وسایل را وارسی کنید و در میز کنار تخت در دسترس قرار دهید.
- بیمار را روی برانکارد در وضعیت خوابیده به پشت قرار دهید
- اگر ختنه نشده است ، پر هپوس را کاملا عقب بکشید.
- جایگذاری سوند ادراری تحت شرایط استریل انجام می گیرد و در ادامه کار باید همیشه دستکش استریل به دست داشت.
- پس از پوشاندن ناحیه عانه و پروگزیمال رانها با پارچه ، شفت پنیس را با دست غیرغالب خود بگیرید و پنیس را در حالت کشیده با زاویه قائمه نسبت به صفحه بدن بیمار نگه دارید.
- اکنون این دست غیراستریل محسوب می شود و نباید پنیس را رها یا وسایل استریل را لمس کند.
- گلنس پینس را با حرکت چرخشی و با استفاده از پنبه توپی آغشته با ماده ضد عفونی کننده پاک کنید.
- قبل از داخل کردن سوند، نوک آن را با ژل استریل یا لیدوکائین غلیظ لغزان کنید. در صورت استفاده از سوند کوده ، نوک آن را در وضعیت ساعت ۱۲ بالا بگیرید تا عبور آن از لوب میانی غده پروستات تسهیل گردد.
- سوند را به ملایمت وارد مئاتوس کنید و آن را در پیشابراه به آهستگی به سمت پروگزیمال برانید.
- اگر در این مرحله با مقاومت زیادی مواجه هستید ، سوند را به زور نرانید زیرا این رویکرد احتمالا ناموفق خواهد بود و ممکن است به ترومای پیشابراه بینجامد.
- در فاصله ۲۰ – ۱۶ سانتی متری که ناحیه اسفنکتر خارجی است ، ممکن است مقاومتی احساس گردد. از بیمار بخواهید اسفنکتر را شل کند و نفس عمیقی بکشد ؛ این کار ممکن است عبور سوند را تسهیل نماید.
- سوند را تا سطح قسمت باد کردن بالون پیش برانید.
- ورود ادرار به لوله جمع آوری کننده ، به معنای مناسب بودن موقعیت سوند است.
- اگر ژل لغزان ساز کاتتر را مسدود کرده یا مثان ه خالی باشد، ممکن است جریانی ایجاد نگردد. سوند را با سالین پاک کنید ؛ بازگشت آزاد ادرار یا سالین ، مناسب بودن موقعیت سوند را تایید می کند.
- سپس بالون را با ۱۰ میلی لیتر آب باد کنید ( ظرفیت بالون در انواع سوندهای مختلف ممکن است فرق داشته باشد؛ برای دانستن حجم مناسب قسمت باد کرده را در انتهای دیستال سوند وارسی کنید) . فقط باید از آب استفاده نمود چرا که هوا ممکن است از بالون نشت کند و سالین ممکن است کریستالیزه شود و باعث کارکرد نادرست دریچه یا انسداد مجرا شده ، مانع خالی شدن مناسب گردد.
- بسیار مهم است که بالون هنگامی پر شود که کاتتر به طور کامل جایگذاری شده است تا از باد شدن آن در داخل پیشابراه اجتناب گردد.
- سرانجام سوند را به عقب بکشید تا بالون مقابل جدار مثانه قرار بگیرد.
- در بیماران ختنه نشده ، جهت پیشگیری از پارافیموز (paraphimosis ) اطمینان حاصل نمایید که پر هپوس به موقعیت آناتومیک خود برگشته است.
- با نوارچسب یا یک وسیله تثبیت کننده دیگر ، سوند را به ران یا جدار قدامی شکم بیمار ثابت کنید و کیسه جمع آوری را آویزان قرار دهید.
-
رفع مشکل
- در بیماران دچار بزرگی پروستات ممکن است در فاصله ۲۰ – ۱۶ سانتی متری ، مقاومت در برابر راندن سوند ایجاد گردد. در این بیماران سوندگذاری موفق با سوند کوده حاصل می شود. در صورت در دسترس نبودن سوند کوده ، می توان از سوند فولی بزرگ ( ۲۴ – ۲۰ فرنچ ) استفاده نمود . باید از استفاده از سوندهای کوچک پرهیز نمود زیرا ممکن است درصورت مواجهه با مقاومت گره بخورند.
- اگر در اثر فیموز شدید یا تنگی مئاتوس نتوان سوند را وارد نمود یا اگر حین وارد کردن سوند مقاومت زیادی وجود داشته باشد ، باید به مشاوره اورولوژی اقدام نمود.
- اگر سوند در پیشابراه گره بخورد و ترشح خونی دیده شود ، امکان دارد پیشابراه سوراخ شده باشد. در این صورت باید سوند را درآورد و دیگر تلاشی در جهت راندن سوند ننمود و اقدام به مشاوره اورولوژی کرد.
عوارض عفونتهای مجاری ادراری پس از جایگذاری سوند ادراری شایع هستند و در ۱۰ – ۳ بیماران به ازای هر روز داشتن سوند رخ می دهند. هر چند بسیاری از عفونتها تنها باکتریوری بی علامت هستند ، در برخی موارد ، پیلونفریت ، باکتریمی و اوروسپسیس ایجاد می گردد. امکان ایجاد بیماری خطرناک یا مرگ واقعا وجود دارد زیرا معلوم شده است که عفونتهای بیمارستانی مجاری ادراری ، زمان بستری در بیمارستان را ۳ روز افزایش می دهند و میزان مرگ و میر را در بیماران دارای سوند ۳ برابر می کنند. بیمارانی که در معرض خطر بیشتری برای عفونتهای مرتبط با سوند قرار دارند ، عبارتند از سالمندان ، دیابتی ها و مبتلایان به نارسایی زمینه ای کلیه یا بیمار یهای پیشرفته تهدیدکننده حیات. موثرترین راه برای پیشگیری از عفونتهای مجاری ادراری ،
اجتناب از سوندگذاری در حد امکان است. در صورت ضرورت سوندگذاری ، اقدامات پیشگیرانه عبارتند از :
- استفاده از روش سوندگذاری کاملا آسپتیک
- بسته نگه داشتن سیستم جمع آوری ادرار با دقت
- کاهش مدت سوندگذاری
استفاده روتین از
آنتی بیوتیکهای پروفیلاکتیک مفید نیست و تکثیر گونه های مقاوم را باعث می گردد . البته برای بیماران پرخطر از نظر ابتلا به عفونت و بیمارانی که تحت برخی اقدامات تهاجمی از جمله رزکسیون پروستات از طریق پیشابراه و پیوند کلیه قرار دارند ، باید درمان آنتی بیوتیکی مدنظر قرار گیرد.
- دیگر عوارض سوندگذاری عبارتند از پارافیموز و تروما به پیشابراه و مثانه.
گاه ممکن است در اثر انسداد مجرای دوم یا کارکرد نادرست دریچه ، خالی کردن بالون احتباسی مقدور نباشد . در صورت معیوب بودن دریچه ، بریدن بازوی کناری و برداشتن دریچه ممکن است مشکل را حل کند. در صورت عدم موفقیت این کار ، مشاوره اورولوژی اندیکاسیون دارد چرا که ممکن است لازم باشد بالون از طریق سوپراپوبیک و تحت هدایت سونوگرافی سوراخ شود . منبع-http://nurse-station.ir