سندرم دست بیقرار چیست؟ مهمترین دلایل ابتلا به بیماری، نشانهها و درمان آن
سندرم دست بیقرار یا دست بیگانه یک اختلال نادر عصبی است که به خاطر آسیب مغزی رخ میدهد و در اثر آن دست به صورت غیر ارادی عمل میکند. مثل سندرم پای بیقرار که بسیار شایع است در سندرم دست بیقرار هم فردی که دچار این اختلال است نسبت به کارکرد دستش کاملا بیاختیار و بیاطلاع است. در مجله کوروش در مورد سندرم دست بیقرار، دلایل ابتلا به این بیماری، نشانهها و علائم و راههای درمان سندرم دست بیقرار که بعد از پخش قسمت دهم سریال پایتخت و ابتلای شخصیت بهبود در این سریال حسابی بر سر زبانها افتاده بیشتر بخوانید. این مقاله از سایت پزشکی healthline انتخاب و ترجمه شده است.
سندرم دست بیقرار چیست؟
سندرم دست بیگانه یا دست بیقرار یک بیماری عصبی نادر است که باعث میشود یک دست به اراده خود عمل کند. در این بیماری گاهی اوقات یک پا هم تحت تأثیر قرار میگیرد، هرچند که این پدیده معمول نیست.
در سندرم دست بیقرار دست تحت کنترل ذهن نیست و به نظر میرسد که ذهن خود را دارد. دست آسیب دیده در طی این بیماری با صاحب خود احساس بیگانگی میکند و به نظر می رسد در انجام کارهای غیر عمدی به عمد حرکت میکند.
این سندرم در کودکان هم دیده میشود اما معمولا بیشتر در بزرگسالان رخ میدهد. این سندرم به نام سندرم دکتر استرنج لاو، دست Strangelovian یا دست آنارشیک هم مشهور است.
فرد مبتلا به سندرم دست بیقرار ممکن است علائمی خفیف این بیماری را داشته باشند، مثلا پاره کردن بیاختیار لباس یا علائم شدید آن را مثل پر کردن بیش از حد دهان با غذا که گاهی فرد را تا مرز خفگی پیش میبرد. گاهی به نظر اطرافیان این وضعیت اذیت و آزار از سوی فرد بیمار تلقی میشود اما واقعیت این است که این افراد دچار مشکلات عصبی و روانی به خاطر آسیب مغزی هستند. دکتر کن هیلمن، یکی از نورولوژیستهای دانشگاه کالیفرنیا درباره یک مورد جالب و عجیب از این سندروم به ما میگوید: فرد بیماری که مبتلا به سندرم دست بیقرار بود هنگام خرید با دست چپش که دست بیقرار بود کفش قرمزی را انتخاب میکرد ولی دست راستش آن کفش را سرجایش میگذاشت و کفش آبی را برمیداشت.
علت ابتلا به سندرم دست بیقرار چیست؟
سندرم دست بیقرار به دلایل مختلف رخ میدهد. برخی از افراد بعد از سکته مغزی، تروما یا تومور دچار سندرم دست بیگانه یا دست بیقرار میشوند. بعضی اوقات دلیل این امر ابتلا به سرطان، بیماریهای عصبی و آنوریسم مغزی است. علاوه بر این بیماریهای مزمن مثل نارسایی کلیوی، دیابت، آرتریت روماتویید (التهاب مفاصل) و نوروپاتیهای محیطی (بیماریهای مربوط به سیستم عصبی) هم در برخی موارد از جمله عوامل این بیماری هستند.
سندرم دست بیگانه یا دست بیقرار ممکن است با جراحی مغز درمان شود. در این جراحی یک برش در طول کالوس کالوسوم صورت میگیرد. corpus callosum نیمکرههای مغز را تقسیم میکند و امکان برقراری ارتباط بین دو طرف مغز را فراهم میآورد. جراحیهایی برای معالجه صرع گاهی اوقات از این طریق بر مغز تأثیر میگذارد.
نشانهها و علائم سندرم دست بیقرار چیست؟
بارزترین علامت سندرم دست بیقرار عدم توانایی در کنترل دست به صورت مستقل است. دست آسیب دیده ممکن است غیر ارادی حرکت کند و وظایف و اقدامات هدفمند را انجام دهد. گفته میشود دست بدون کنترل شناختی یا آگاهی حرکت میکند. در این حالت به نظر می رسد که دست توسط شخص دیگری کنترل میشود یا ذهنیت خودش را برای انجام کاری دارد نه آنچه که مغز به آن دستور میدهد.
این دست ممکن است صورت شما را لمس کند، پیراهن را لمس کرده یا یک شیء را انتخاب کند، گاهی اوقات به طور مکرر یا اجباری. در هر حال دست بیقرار با صاحبش همکاری نمیکند و ممکن است اقدامات خطرناکی انجام دهد یا از دستورات مغز سرپیچی کند.
افراد مبتلا به سندرم دست بیقرار ممکن است احساس کنند که دست یک اندام خارجی است یا متعلق به آنها نیست. با این حال، آنها مالکیت اندام را انکار نمیکنند، مسئلهای که میتواند در سایر اختلالات رخ دهد.
اختلال سندرم دست بیقرار را چگونه میتوان تشخیص داد؟
پزشک ممکن است با مشاهده و ارزیابی، اختلال سندرم دست بیقرار را در فرد تشخیص دهد. روال تشخیص سندرم دست بیگانه یا بیقرار پیچیده است زیرا این یک اختلال عصبی است که فاقد یک جزء روانپزشکی است. این امر تشخیص را دشوارتر می کند زیرا مسائل رفتاری در سندرم دست بیگانه رایج است. علائم گاهی اوقات میتواند به یک اختلال روانپزشکی نسبت داده شود، که ممکن است برای فرد مبتلا ناامید کننده باشد. هدف درمان در موارد سندرم دست بیقرار، کاهش علائم از طریق کاهش تکرر و شدت آن است. اگر علائم کاهش یابند، سپس فرد می تواند خواب بهتری داشته باشد. درمان به شرایط هر فرد وابسته است و با توجه به عوامل تحریک کننده می تواند متنوع باشد.
روشهای درمان سندرم دست بیقرار به چه صورت است؟
واقعیت این است که درمان قطعی برای سندرم دست بیقرار وجود ندارد. روشهای درمانی و گزینه های دارویی برای سندرم دست بیقرار پیشرفت امیدوار کنندهای نداشته است اما دانشمندان در حال کار بر روی درمانها برای کاهش علائم هستند. افرادی که مبتلا به سندرم دست بیقرار پس از بیماری مغزی یا سکته مغزی میشوند ممکن است بعد از مدتی بهبود پیدا کنند. با این حال، بهبودی برای افرادی که دارای بیماریهای عصبی هستند کمتر موفقیتآمیز است.
این بیماری ممکن است با استفاده از روشهای کنترل عضلانی مانند سم بوتولینوم (بوتاکس) و داروهای مسدود کننده عصبی عضلانی درمان یا مدیریت شود. BenzodiazepinesTrusted Source در بعضی موارد موفقیت آمیز بوده است، اما به نظر میرسد تکنیک های رفتاری سودمندتر هستند.
آینه درمانی یا جعبه آینه درمانی (آینه درمانی روشی نسبتا جدید برای درمان بیماران مبتلا به سکته مغزی، درد خیالی و دیگر اختلالات حرکتی است که در حال توسعه و بررسی های بیشتر است)، تکنیکهای شناخت درمانی و یادگیری روشهای رفتاری و تراپی میتواند به مدیریت علائم کمک کند. تکنیکهای دیداری نیز ممکن است کمک کند. گاهی اوقات فرد سعی می کند با نگه داشتن آن در زیر پاهای خود یا نشستن بر روی آن، دست بیگانه خود را مهار کند. ممکن است برخی افراد دریابند که نگه داشتن یک شیء در دست بیقرار برای جلوگیری از انجام حرکات غیرارادی مفید است. این ترفند ممکن است به فرد مبتلا به سندرم دست بیقرار یا شخص دیگری کمک کند دستورات کلامی را برای متوقف کردن کارهای غیر ارادی به کار بگیرد.
با این وجود، این روش ممکن است نتایج طولانی مدت نداشته باشد. پزشک ممکن است روشهای درمانی دارویی و فیزیکی را توصیه کند. در حالی که درمانی برای سندرم دست بیگانه وجود ندارد، ممکن است شما بتوانید علائم خود را تا حدی مدیریت کنید. در صورت بروز هرگونه علائم مربوط به دست بیقرار به طور مرتب با پزشک در تماس باشید و در صورت لزوم درمان دارویی را زیر نظر پزشک پیگیری کنید. تشخیص صحیح ممکن است به کاهش اضطراب شما کمک کند. پزشک به شما کمک میکند تا علائم خود را مدیریت کرده و یک برنامه درمانی مناسب را بر اساس نیازهای فردی خود تنظیم کنید.
چند نکته در مورد سندرم دست بیقرار
*نخستین مورد سندرم دست بیقرار اولین بار در سال ۱۹۰۹ ثبت شد.
*سندرم دست بیگانه معمولاً بر روی دست چپ یا دستی که غالب نیست و کمتر از آن کار میکشید (مثلا اگر چپ دست هستید روی دست راست) اثر میگذارد.
*یکی از شخصیتهای فیلم استنلی کوبریک در سال ۱۹۶۴ یعنی دکتر استرنج لاو دارای سندرم دست بیقرار بود و حالا هم که شخصیت بهبود در سریال پایتخت دست بیقرار دارد. به همین دلیل، به آن سندرم دکتر استرنج لاو هم گفته میشود.
*چند مورد گزارش شده است که دست بی قرار سعی کرده به خود به فرد هم آسیب برساند.
*برخی نشانههای سندرم دست بی قرار احساس سوزش هنگام استراحت کردن، حس نیاز به تکان دادن دستها، خارش، احساس سوزن سوزن شدن دستها.