سماق (Rhus glabra)

[MehD1979]

[h=2][/h]

Scientific name: Rhus glabra
Latine name: Smooth Sumach

سماق: (شیره بعضی از گونه های سماق باعث ایجاد جوش در افراد حساس می شود.)

از خانواده Anacardiaceae ، جنس Rhus می باشد.



گستره:

آمریکای شمالی



ویژگیهای فیزیکی:

یک درختچه خزان پذیر تا 3 متر رشد می کند . این گیاه نسبت به سرما حساس می باشد. گلدهی سماق در ماههای تیر ومرداد ورسیدگی بذرآن در ماههای شهریور ومهرمی باشد. گلها دوپایه و گرده افشانی بوسیله زنبور صورت می گیرد. گیاه خود گرده افشان نمی باشدوبرای طبیعت جذاب می باشد. سماق در خاکهای شنی، لومی و رسی با زهکش خوب رشد می کند. در ضمن در خاکهای فقیرهم رشدمی کند. گیاه درخاکهای اسیدی، خنثی و قلیایی رشدمی کند. سماق نمی تواند در سایه رشد کند. گیاه در برابر بادهای قوی مقاوم می باشد ولی در برابر بادهای بحری مقاوم نمی باشد.



کاربرد غذایی:

میوه سماق را بصورت خام یا پخته مصرف می کنند. مزه میوه ترش می باشد، بنابراین جایگزین آبلیمومی شود. میوه نسبتا کوچک است ولی پانیکولهای زیادی تولید می کند که به راحتی برداشت می شوند. وقتی میوه را به مدت 10 تا 30 دقیقه در آب داغ یا سرد قرار دهید، نوشیدنی مثل لیموناد(بدون هیچ گاز) درست می شود. پوست ریشه راجدا کرده وبصورت خام استفاده می کنند. در استفاده از آن باید دقت لازم را کرد. شاخه های جوان را بدون پوست وبه صورت خام مصرف می کنند. در استفاده از آن باید دقت لازم را کرد.



کاربرد دارویی:

از سماق به عنوان داروی قابض و ضدعفونی کننده استفاده می کنند. از پوست یا ریشه آن چایی ساخته می شود که مقوی، ضدعفونی کننده، داروی قابض، شیرافزا، منعقدکننده خون، محمر و نیروبخش می باشد. همچنین دردرمان اسهال، تب، ضعف عمومی بدن،زخمهای درون دهان، خونریزی مقعدی وسقوط رحم بکارمی رود. آنرا غرغره کرده و در درمان گلودرد بکار می برند. پوست پودر شده سماق بصورت ضماد بر روی زخمهای قدیمی گذاشته می شود. دم کرده سماق در درمان سرماخوردگی، گلودردها، دفع ادرار دردناک و اسهال خونی کاربرد دارد. ریشه را در پاییز برداشت کرده ،خشک نموده و بعدا مصرف می کنند. جوشانده شاخه با بذر در درمان خارش های سر بکار می رود. شیرابه آن بصورت ضماد بر روی زخمها قرارمی گیرد. چایی که ازبرگها می سازند در درمان زخمهای لثه و وقتی به روی لبها بسابند زخمهای روی لب را درمان می کند. دانه ها ادرارآور، قاعدگی آور، قی آور، مسهل و تب بر می باشد. دم کرده شکوفه به عنوان دهان شوی برای درآوردن دندان نوزادان بکار می برند. دم کرده شکوفه ها برای درد چشمها مفید می باشد.



کاربرد دیگر:

برگ(10 تا 25%)، شاخه های ریز و ریشه سرشار ازتانن می باشند. برگهارادر پاییز جمع آوری کرده وازآن رنگ قهوه ای می گیرند. از میوه رنگ سیاه وقرمزمی گیرند. ازبرگ، پوست و ریشه رنگ سیاه می گیرند. ازریشه هایی که در بهار کنده می شود رنگ زرد می گیرند. از بذر روغن می گیرند که از آن شمع می سازند. گیاه سیستم ریشه ای وسیعی دارد که خاک را حفظ می کند .



جزئیات کاشت:

سماق در خاکهای زهکشی شده ویک محیط آفتابی بهتررشد می کند. وقتی گیاه درخواب باشد تا 25 درجه زیر صفر را تحمل می کند ولی گیاه جوان ممکن است در برابر سرما صدمه ببیند.



تکثیر:

بهتر است بذرسماق تا موقعیکه برسد در شاسی سرد نگهداری شود. بذر را به مدت 24 ساعت در آب داغ خیسانده (استرافیکاسیون 80 تا 90 درجه ای که بعد ازآن بگذارید به آرامی سرد شود) که باعث می شودعوامل بازدارنده جوانه زنی بذراز بین برود. تا وقتیکه این جوانه ها به قدر کافی بزرگ شودازآنها مراقبت کنید. جوانه ها را در گلدانهای مجزا کاشته و آنها را درگلخانه نگهداری کنید. گیاه را در اواخر بهار یا اوایل تابستان بعد ازسرمای بهاره در زمین اصلی بکارید. در ماه های تیرو مرداد از چوبهای نیمه بالغ قلمه پاشنه دار به اندازه10 سانتی متر تهیه کرده ودر شاسی نگهداری کنید. درآذرماه قلمه ریشه به اندازه 4 سانتی متربریده ودر گلدان، بصورت عمودی در گلخانه نگهداری کنید. پاجوشها را از اواخر پاییز تا زمستان می گیرند.
__________________​

 

[آیورودا]

مشاهده پیوست 67534

 

[آیورودا]

[h=1]خواص سماق (Sumac)[/h]

نام علمی سماق Rhus coriaria است. "سماق" در قدیم "سماک" نیز تلفظ می‌شده است، در حقیقت فارسی آن سماك و عربی آن سماق است.
سُماق درختچه ای است کوهستانی که میوه‌های خوشه‌ای دارد. رنگ میوه ی آن قرمز و قهوه‏ای است (تصویر مجاور) و طعم آن گس است، ولی پس از رسیدن ترش می‏شود. میوه‌ ی سماق پس از کوبیدن به عنوان چاشنی، همراه با غذاهایی مانند کباب استفاده می‌شود.
این گیاه اغلب در مناطق مدیترانه‌، جنوب ایتالیا و آسیای شرقی به ویژه در ایران دیده می ‌شود. انواع متنوعی دارد که برخی از آنها جنبه ‌ی تزیینی‌ داشته و اگر حواسمان نباشد، می ‌تواند موجب مسمومیت و خارش گردد.
در یونان باستان از چوب سماق برای رنگ آمیزی پارچه‌های پشمی استفاده می‌شده است و در کشور ایتالیا از این گیاه برای رنگ دادن به چرم استفاده می کردند.
در برخی از کشورها از سماق نوشیدنی تهیه می‌ کنند که برای تسکین درد معده و اختلالات گوارشی موثر است.
سماق از نظر طب قدیم، سماق سرد و خشک است.

[h=2]حال خواص سماق عبارتند از :[/h]
- خاصیت ضد میكروبی دارد.
- خاصیت آنتی اکسیدانی دارد. آنتی اکسیدان ها موادی هستند که از عمل رادیکال های آزاد در بدن جلوگیری می کنند. رادیکال های آزاد با تخریب سلول های بدن نقش مهمی در بروز انواع سرطان دارند. بنابراین آنتی اکسیدان ها از بروز سرطان ها جلوگیری می کنند.
- برای بیماران دیابتی مفید است، زیرا یكی از عوامل به وجود آمدن عوارض مختلف در دیابتی ها، تركیب شدن گلوكز (قند خون) با پروتئین های حیاتی بدن است كه به تغییر ساختار شیمیایی و عملكرد این پروتئین ها می انجامد. مطالعات نشان می دهد كه سماق تا 81 درصد از بروز این فرایند جلوگیری می كند.
- برای دندان درد مفید است.
- اشتها را تحریک می‌کند.
- به دلیل داشتن تانن فراوان، قابض و پاک کننده معده می‌باشد.
- خاصیت ادرارآور یا دیورتیک دارد.
- تب را پایین می آورد.
- در درمان بیماری‌های روماتیسمی و نقرس موثر است.
- خون را تصفیه می کند و مواد زائد خون (مانند اوره) را دفع می ‌کند.
- لثه‌ها را تقویت کرده و آنها را محکم می ‌سازد.
- برای برطرف شدن تهوع و بی اشتهایی مفید است.
- تقویت کننده ی دستگاه گوارش است.
- از خونریزی معده جلوگیری می‏کند.

- علت افزودن سماق به کباب این است که خوردن گوشت کباب شده باعت تولید آنزیم‌هایی در بدن می‌شود كه مضر هستند. سماق می‌تواند اثر این آنزیم ها را خنثی كند.
- در رفع غلظت خون موثر است.
- خوردن گرد سماق با آب سرد از خونریزی داخلی جلوگیری می کند.
- غرغره ی جوشانده سماق برای ورم گلو و دهان مفید است.
- مالیدن آب جوشانده ی سماق روی محل ضربه دیده، از ورم آن جلوگیری می کند.
- گردی كه روی میوه سماق می‏نشیند و به آن خاك سماق می‏گویند، بسیار قابض و كمی تلخ است و به علت داشتن املاح، از ترشحات بی رنگ زنانه جلوگیری می‏كند.
- منوراژی (خونریزی رحم) و خونریزی در فواصل قاعدگی را کاهش می دهد.
- خونریزی سینه (هموپتزی) را کم می کند.
- اسهال معمولی و اسهال خونی را برطرف می کند.
- کمپرس با سماق در التیام زخم، سوختگی، اگزما، ترک نوک سینه و عضو ضرب دیده موثر می باشد.
- برای رفع تهوع و استفراغ ، سماق را با زیره و آب سرد مخلوط کرده و مصرف نمایید.
- چای سماق برای کاهش تعریق به کار می رود.
- کسانی که هموروئید (بواسیر) دارند و زنانی که ترشحات بی رنگ زنانه دارند، سماق را جوشانده و داخل لگنی بریزند و در آن بنشینند.
- در قدیم برگ درخت سماق را دم کرده و برای سیاه کردن مو از آن استفاده می کردند.
- در قدیم سماق برای درمان سوزاک و سل به کار می رفته است.
- در قدیم شیره خارج شده از درخت سماق را برای درمان بیماری های دستگاه ادراری به کار می بردند.

[h=2]هشدارها :[/h]
* خوردن سماق تازه باعث مسمومیت می شود. بنابراین فقط باید خشک آن را مصرف نمود.
* به دلیل اینکه طبیعت سماق سرد است، برای افراد سردمزاج مناسب نیست و باید با گیاهان گرم مصرف شود.
* مصرف بیش از حد سماق می ‌تواند مسمومیت زا باشد.
* سماق را باید به دور از نور مستقیم خورشید نگهداری نمایید.