شیمی دارویی
شیمی دارویی
[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]شیمی
دارویی ، گسترهای از علوم دارویی است که اصول
[/FONT][FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]شیمی[/FONT][FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif] و محیط
[/FONT][FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]زیست شناسی[/FONT][FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif] را
برای ایجاد واکنشی که میتواند منجر به مواد دارویی جدید شود، بکار
میبرد.[/FONT] |
[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]
[/FONT]
[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]
[/FONT]
[h=1][FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]
تعاریف اولیه
از شیمی دارویی [/FONT][/h][FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]
شیمی دارویی ، جنبهای از
[/FONT]
[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]علم شیمی[/FONT][FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]
است که درباره کشف ، تکوین
، شناسایی و تغییر روش اثر ترکیبات فعال زیستی در سطح [/FONT]
[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]مولکولی[/FONT][FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]
بحث میکند و تاثیر اصلی آن
بر داروهاست، اما توجه یک شیمیدان دارویی تنها منحصر به [/FONT]
[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]دارو[/FONT][FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]
نبوده و بطور عموم ، دیگر ترکیباتی
که فعالیت زیستی دارند، باید مورد توجه باشند. شیمی دارویی ، علاوه بر این ، شامل
[/FONT]
[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]جداسازی[/FONT][FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]
و تشخیص و سنتز ترکیباتی
است که میتوانند در علوم پزشکی برای پیشگیری و بهبود و درمان بیماریها بکار
روند.
[/FONT]
[h=1][FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]
سیر تاریخی شیمی دارویی [/FONT][/h][FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]
آغاز درمان بیماریها با دارو ، در
قدمت خود محو شده است. اولین داروها منشاء طبیعی داشته و عمدتا از گیاهان استخراج
میشدند و برای درمان بیماریهای عفونی بکار رفتهاند. قرنها پیش از این ،
چینیها ، هندیها و اقوام نواحی مدیترانه ، با مصارف درمانی
برخی گیاهان و مواد معدنی آشنا بودهاند. به عنوان مثال ، برای درمان مالاریا از
گیاه چهانگشان(Changshan) در چین استفاده میشد. اکنون ثابت شده
است که این گیاه ، حاوی آلکالوئیدهایی نظیر فبریفوگین
است.
سرخپوستان برزیل ، اسهال و اسهال خونی را با ریشههای اپیکا که
حاوی آستن است، درمان میکردند. اینکاها از پوست درخت سین
کونا ، برای درمان تب مالاریا استفاده میکردند. در سال 1823 ، کینین از
این گیاه استخراج شد. [/FONT]
[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]بقراط[/FONT][FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]
در اواخر قرن پنجم قبل از میلاد
استفاده از نمکهای [/FONT]
[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]فلزی[/FONT][FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]
را توصیه کرد و درمانهای طبی غرب
را نزدیک به 2000 سال تحت نفوذ خود قرار داد.
[/FONT]
[h=1][FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]
تاریخ معرفی شیمی دارویی به عنوان علم
[/FONT][/h][FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]
اولین فارماکوپه در قرن 16 و
قرنهای بعد منتشر شد. گنجینه عوامل دارویی سرشار از داروهای جدید با منشاء گیاهی و
[/FONT]
[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]معدنی[/FONT][FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]
معرفی شدند. در اواخر قرن
19 ، شیمی دارویی با کشف "پل ارلیش" که او را پدر شیمی درمانی
جدید مینامند، در ارتباط با اینکه [/FONT]
[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]ترکیبات
شیمیایی[/FONT][FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]
در برابر عوامل عفونی ویژهای از
خود سمیت انتخابی نشان میدهند، دچار یک تحول شگرف شد.
در همین دوران ، "امیل فیشر" ، نظریه قفل و کلید را که یک تغییر منطقی برای مکانیسم عمل
داروها بود، ارائه داد. تحقیقات بعدی ارلیش و همکارانش ، منجر به کشف تعداد زیادی
از عوامل شیمی درمانی جدید شد که از آن میان ، آنتی بیوتیکها و
سولفامیدها ، از همه برجستهتر بودند.
[/FONT]
[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]
[/FONT]
[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]
[/FONT]
[h=1][FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]
جنبههای بنیادی داروها
[/FONT][/h]
[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]سازمان بهداشت جهانی ، دارو را به عنوان «
هر مادهای که در فرایندهای دارویی بکار رفته و سبب کشف یا اصلاح فرایندهای
فیزیولوژیک یا حالات بیماری در جهت بهبود مصرف کننده شود. » تعریف نموده
است و فراوردههای دارویی را تحت عنوان « یک شکل دارویی که حاوی یک یا چند
دارو همراه با مواد دیگری که در فرایند تولید به آن اضافه میشود. » معرفی
میکند.
[/FONT]
[h=1][FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]
شکل داروها [/FONT][/h][FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]
بسیاری از داروها ، حاوی اسیدها و بازهای آلی میباشند. دلایل متعددی مبنی بر اینکه این ترکیبات
در [/FONT]
[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]داروسازی[/FONT][FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]
و [/FONT]
[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]پزشکی[/FONT][FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]
باید به فرم نمک مصرف شوند، عبارتند از :
[/FONT]
- [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]اصلاح خصوصیات فیزیکوشیمیایی ، مانند [/FONT][FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]حلالیت[/FONT][FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif] ، پایداری و حساسیت به نور
و اثر بر اعضاء مختلف
[/FONT]
- [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]بهبود نواحی زیستی از طریق اصلاح جذب ، افزایش قدرت و گسترش اثر
[/FONT]
- [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]کاهش سمیت
[/FONT]
[h=1][FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]
کاربرد داروها [/FONT][/h][FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]
داروها بر اساس مقاصد خاصی بکار میرود که عبارتند از :
[/FONT]
- [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]تامین مواد مورد نیاز بدن ، مثل ویتامینها
[/FONT]
- [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]پیشگیری از عفونتها ، مثل سرمهای درمانی و واکسنها
[/FONT]
- [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]سمیتزدایی ، مانند پادزهرها
[/FONT]
- [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]مهار موقتی یک عملکرد طبیعی ، مانند بیهوش کنندهها
[/FONT]
- [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]تصحیح اعمالی که دچار اختلال شدهاند و ... . [/FONT]
[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]
[/FONT]
[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]
[/FONT]
[h=1][FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]
فعالیت زیستی داروها [/FONT][/h][FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]
عملکرد داروها در سه مرحله مشاهده میشود :
[/FONT]
- [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]تجویز دارو (فروپاشی شکل دارویی مصرف شده)
[/FONT]
- [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]سینتیک دارو[/FONT][FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif] (جذب ، توزیع ، متابولیسم و دفع دارو)
[/FONT]
- [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]نحوه اثر دارو (پدیدههای شیمیایی و [/FONT][FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]بیو شیمیایی[/FONT][FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif] که باعث ایجاد تغییرات زیستی مورد نظر میشوند.) [/FONT]
[h=1][FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]
دارو نماها
[/FONT][/h][FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]
داروهایی هستند که اثرات ویژهای بر ارگانیسم دارند، اما درمان کننده بیماری خاصی
نیستند. نمونههایی از این داروها عبارتند از : مورفین (مسکن) ، کوکائین (بیهوش کننده) ، آتروپین (ضد تشنج) و ... . استفاده از این داروها
ممکن است به بهبودی یک بیماری عفونی میکروبی یا ویروسی کمک کند. اما دارو مستقیما
روی ارگانیزم بیماریزا عمل نمیکند، در صورتی که در درمان شیمیایی عامل بیماریزا
هدف اصلی است.
[/FONT]
[h=1][FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]
طبقهبندی داروها [/FONT][/h][FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]
داروها را بر اساس معیارهای گوناگون طبقهبندی میکنند که عبارتند از :
[/FONT]
- [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]ساختمان شیمیایی
[/FONT]
- [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]اثرفارماکولوژی
[/FONT]
- [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]مصارف درمانی
[/FONT]
- [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]ساختمان شیمیایی درمانی ، تشریحی
[/FONT]
- [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]مکانیسم عمل در سطح سلول [/FONT]
[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]
[/FONT]
[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]
[/FONT]
[h=1][FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]
نامگذاری داروها [/FONT][/h][FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]
هر دارو دارای سه یا چند نام میباشد که عبارتند از:
[/FONT][FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]
شماره رمز یا رمز انتخابی
[/FONT]
- [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]نام شیمیایی
[/FONT]
- [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]نام اختصاصی غیر علمی (تجاری)
[/FONT]
- [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]نام غیر اختصاصی ژنریک
[/FONT]
- [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]نامهای مترادف
[/FONT]
[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]
نام شیمیایی دارو ، نامی است که بدون ابهام ، ساختمان شیمیایی دارو را توصیف و آن را دقیق و کامل معرفی کند و بر
اساس قوانین نامگذاری ترکیبات شیمیایی نامگذاری میشود. [/FONT]