سرقت کتیبه کاروانسرای قلعه خرگوشی اردکان!!!
سرقت کتیبه کاروانسرای قلعه خرگوشی اردکان!!!
باز هم اثر تاریخی دیگری در استان یزد به سرقت رفت.این اثر تاریخی مربوط به کتیبه «سردر» کاروانسرای قلعه خرگوشی اردکان است.
مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان یزد در این باره گفت: چهار سارق هفته گذشته با تخریب این قلعه تاریخی، کتیبههای موجود در این بنا را به سرقت بردند.
بهرام رضایی با بیان این که سارقان بلافاصله و در همان شب با همکاری یگان حفاظت میراث و نیروی انتظامی در پاسگاه بخش ندوشن دستگیر شدند، افزود: در حال حاضر، کتیبه ها در اختیار سازمان میراث فرهنگی استان یزد قرار دارد.
وی ضمن اظهار بیاطلاعی از هویت سارقان تصریح کرد: سارقان در حال حاضر در اختیار دادگاه و نیروی انتظامی هستند و پس از تکمیل پرونده، هویت آنها مشخص میشود.
کتیبه مذکور که توسط خطاط هنرمند و معروف دوره صفوی، استاد علیرضا عباسی، روی ۱۵ قطعه سنگ یشم بهطول هشت متر و عرض ۶۰ سانتیمتر حکاکی شده است، روی سردر تاریخی قلعه خرگوشی اردکان نصب شده بود و سارقان توانسته بودند تنها پنج قطعه آن را از جا کنده و بربایند. کندن این قطعات که جزو قطعات میانی کتیبه بوده، ضمن ناقص کردن کتیبه باعث آسیب دیدن و تخریب بخشی از دیوار این قلعه نیز شده است.
این کتیبه از سال ۱۰۲۳ (هـ .ق) بر سردر کاروانسرای زیبا و تاریخی «خرگوشی اردکان» نصب شده است.
سرقت این کتیبه از کارونسرای قلعه خرگوش در حالی صورت گرفته که این قلعه تاریخی به ثبت ملی نیز رسیده ولی در حال حاضر متروک است و هیچ محافظی برای حفاظت از آن در منطقه وجود ندارد.
این کاروانسرا با مساحت ۶۴۰۰ مترمربعی در بیابان و محیطی پرت و دور از شهر ساخته شده و هماکنون در حال ویرانی است.
وجود حیوانات و ریخته شدن فضولات آنها پای دیوارهای بنا باعث ترکیب شدن آمونیاک موجود در آن با باران و ترکیب آنها با آهک موجود در بنا شده و در نتیجه سستی و ریزش تدریجی دیوارها را به دنبال داشته است. رشد گیاهان خودرو در جرز دیوارها نیز باعث نفوذ و فشار به بخشهای فوقانی بنا و آسیب دیدن آنها شده است.
مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان یزد درباره علت عدم محافظت از چنین بنایی که هر لحظه در خطر سرقت و تخریب قرار دارد، گفت: به علت کمبود نیروی انسانی، سازمان نمیتواند از تمام بناهای تاریخی محافظت کند؛ به همین خاطر و برای جبران این کمبود نیرو، یگان حفاظت به صورت چرخشی از آثار و ابنیه تاریخی محافظت میکند که همین مساله، امکان تخریب و سرقت از آثار تاریخی را افزایش میدهد.
خوششانسی با میراث فرهنگی یار بود
رضا ملاحسینی، دبیر انجمن چارسوق کویر اردکان نیز در مورد این سرقت گفت: چندی پیش هم کتیبه سردر کاروانسرای قلعه خرگوشی اردکان توسط افرادی ناشناس ربوده شد که از روی اتفاق و خوش شانسی گشت محیطزیست نسبت به این افراد مشکوک شده و با همکاری نیروی انتظامی، این افراد در همان شب دستگیر و پنج قطعه کنده شده کتیبه نیز ضبط شد. در حالحاضر این قطعات در اختیار سازمان میراث فرهنگی یزد قرار گرفته است.
وی افزود: کاروانسرای قلعه خرگوشی که میان اصفهان و یزد (شهرهای ورزنه، عقدا و ندوشن) قرار گرفته، به دلیل دوری از مناطق مسکونی هر روز بر میزان تخریب آن افزوده میشود و اگر به همین روند پیش رود، مسلما از این بنای باشکوه صفوی جز نامی در میان کتابها چیزی باقی نخواهد ماند.
ملاحسینی تاکید کرد: چند سال پیش و در پی بیم از ربوده شدن کتیبه کوچکتر این کاروانسرا، کتیبه مزبور به موزه مردمشناسی اردکان منتقل شد و پس از ربوده شدن چند کتیبه دیگر، میراث فرهنگی اردکان بسیاری از کتیبههای شهرستان را جمعآوری نمود تا پس از ساخت نمونه مولاژ آن، اصل کتیبه در اختیار موزه مردم شناسی اردکان قرار گیرد.
ضروری است حال که امکان حفاظت از کتیبهها در محل فراهم نیست، برای جلوگیری از تخریب و سرقت آن بقیه این کتیبه گرانقدر جمعآوری و همراه با قطعات ضبط شده که هماکنون در یزد نگهداری میشود، به اردکان منتقل شده و در موزه مردمشناسی آن برای استفاده عموم نگهداری شود.
این در حالی است که به گفته این فعال میراث فرهنگی، کارشناسان میراث فرهنگی هزینه مرمت این بنا را چیزی بالغ بر چندصد میلیون تومان برآورد میکنند که این مبلغ از کل بودجه میراث فرهنگی شهرستان اردکان بیشتر است و عملا سازمان میراث فرهنگی بازسازی و احیای این بنا را منوط به مشارکت بخش خصوصی میداند که با توجه به موقعیت قرارگیری این بنا، تاکنون سرمایهگذاران بخش خصوصی رغبتی نشان ندادهاند.
تاریخچه کاروانسرا
کارونسرای تاریخی قلعه خرگوشی، یکی از مهمترین کاروانسراهای دوره صفوی است که بنای آن را به زمان حکومت شاهعباس صفوی نسبت میدهند. در واقع، قلعه خرگوشی یکی از همان ۹۹۹ کاروانسرایی است که به دستور شاه عباس در مسیرهای اصلی آن زمان ساخته شده است.
تمام این بنای ۸۰×۸۰ متر از سنگ گرانیت و آجر ساخته شده و حتی صفهها، حجرهها و اصطبل بنا هم سنگی هستند که این شاید مهمترین دلیل استوار ماندن قلعه خرگوشی تا به امروز است.
در بیابانهای این منطقه، معادن گرانیت زیادی وجود دارد و همین امر باعث شد تا معماران بنا برای ساخت این کاروانسرا از گرانیتهای کوههای اطراف استفاده کنند.
دیواره روی پشت بام کاروانسرا، دو متر عرض دارد و سر در آن دو طبقه و طبقه دوم شاهنشین است. در داخل رباط ۱۸صفه مشاهده میشود که صفه بزرگتر و صفه دیگری که در قسمت جنوبی قرار دارد، دارای محراب و نمازگاه هم هستند.
در چهار گوشه رباط، چهار مدخل برای ورود به طویله دیده میشود و مخزن آب به صورت آب انبار در وسط رباط ساخته شده است.
کاروانسرای قلعه خرگوشی وسط کویر و در محیطی کاملا بکر قرار گرفته و به همین دلیل میتوان از آن به عنوان یک رصدگاه بسیار زیبا و مناسب استفاده کرد.
این کاروانسرا در شهرستان اردکان، بخش عقدای بیابان خرگوشی واقع شده و در اسفند ۱۳۷۷به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
سرقت پی در پی آثار تاریخی
به گفته دوستداران میراث فرهنگی، سرقتهای آثار تاریخی یزد در سالهای اخیر، افزایش قابل توجهی یافته است و این امر بیشتر در روستاهای تاریخی و به دور از چشم هر شاهد و جنجالی صورت میگیرد.
برای نمونه، در یکی از قدیمیترین مساجد تاریخی استان یزد در بخش ندوشن، کتب و اشیای گرانمایهای نگهداری میشد که از آن جمله میتوان به تعدادی کتب تاریخی و کتیبههای قدیمی ۷۰۰ ساله، در چوبی پرقدمت، منبر و… اشاره کرد؛ اما برخی از این آثار هماکنون موجود نیست و منابع موثق خبر از سرقت این آثار دادهاند.
سرقت کتیبه مسجد جامع یزد و سرقت دو شیء تاریخی از موزه این شهر از نمونههای دیگر بروز این معضل در این استان به شمار میرود.
البته سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان، افزایش سرقت آثار تاریخی را ناشی از ضعف خود نمیداند و بر این اعتقاد است که نهادهای دیگری همچون نیروی انتظامی و امنیتی در این زمینه وظیفهای بیشتر از این سازمان دارند.
بهرام رضایی، مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان یزد میگوید: این سازمان با تمام امکانات موجود خود طی یک سال گذشته اهتمام بیشتری برای مراقبت و نگهداری از ابنیه و آثار تاریخی استان یزد داشته است.
در حالی که نهادهایی همچون نیروی انتظامی باید در این زمینه وظیفه خطیرتری را به عهده بگیرند. با این وصف همچنان این انتقاد به ارگانهای مسوول در استان یزد وارد است که چرا یکی از مهمترین موزههای اصلی یزد و به طور کلی بناهای مهم تاریخی این استان، از سیستم حفاظتی مطلوبی برخوردار نیست.
به هر حال، با افزایش سرقت آثار تاریخی یزد این سوال مطرح میشود که چرا وقتی حدود یک سال پیش کتیبه سه میلیون دلاری مسجد جامع یزد به سرقت رفت، بهرغم وجود کتیبههای تاریخی دیگر در این مسجد، حفاظت مناسبی از این بناها صورت نگرفته است
http://www.boomavard.org/index.php?module=mirasnews&do=View&id=49