[FONT="]چکیده:[/FONT]
[FONT="]کاربرد روز افزون دستگاه های مولد امواج الكترومغناطيس نظیر مایکروفرها،ماهواره ها،رادیو، تلویزیون و ایستگاه های آن ها و تلفن های همراه باعث نگرانی های زیادی در ارتباط با اثرات این امواج بر سلامت انسان شده است.[/FONT][FONT="] درمطالعه حاضراثر ژنوتوکسیک این امواج برلنفوسیت های خون محیطی افراد شاغل در ایستگاه رادیو و تلویزیون استان[/FONT] [FONT="]خراسان رضوي ( مشهد) بررسی شده است.[/FONT]
[FONT="]موادوروش ها:[/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]برای بررسی آسیب های ژنتیکی تحت تاثیر امواج الکترومغناطیس، فراوانی میکرونوکلئوس ها با روش [/FONT] cytokinesis-block micronucleus assay[FONT="] در خون محیطی 15 نفرازکارکنان مذکر صدا و سیمای مرکز استان خراسان رضوی در محدوده سنی 45-30 در مقایسه با گروه کنترل ارزیابی شد.سلولهای خونی پس از کشت روی لام های تمیز گسترش داده شد و نیمی از آنها با گیمسا و نیمی دیگربا اکریدین ارنج رنگ آمیزی شد. سپس تعداد میکرونوکلئوس ها در گروه تجربی و کنترل شمارش گردید.داده های کمی حاصل با استفاده از نرم افزار [/FONT]spss[FONT="] و آزمون آماری[/FONT]test[FONT="] -[/FONT]t[FONT="] در سطح 05/0 [/FONT]p<[FONT="] تحلیل شد.[/FONT] [FONT="]نتایج:[/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]مقایسه آماری [/FONT][FONT="]متوسط [/FONT][FONT="]تعداد ميكرونوكلئوس ها در لنفوسیت های خون محیطی افراد گروه کنترل (562/.[/FONT]±[FONT="]17/6) و گروه تجربي (536/.[/FONT]±[FONT="]8/6[/FONT] ([FONT="]اختلاف معنی داری نشا[/FONT][FONT="]ن نداد ([/FONT][FONT="]05/0 [/FONT]p>[FONT="])[/FONT][FONT="].[/FONT] [FONT="]نتیجه گیری:[/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]یافته های حاصل از این پژوهش بیان گر آن است که امواج ساطع شده از ایستگاه رادیو وتلویزیون ( استان خراسان رضوي- مشهد) بر لنفوسیت های خون محیطی افراد شاغل دارای اثر ژنوتوکسیک نمی باشد.لیکن با توجه به مکانیسم های سازشی و اثرات برگشت پذیر امواج الترومغناطیس در سیستم های زنده این موضوع نیازمند پژوهش های بیشتری است.[/FONT] [FONT="]کلمات کلیدی[/FONT][FONT="] :میکرونوکلئوس،امواج الكترومغناطيس،خون[/FONT][FONT="]،ژنوتوكسيك، لنفوسیت[/FONT] [FONT="]مقدمه[/FONT] [FONT="]امواج راديوئی با فرکانس 300 مگا هرتز تا300 گیگا[/FONT] [FONT="]هرتز، امروزه به طور وسيعي در زندگی روزمره ما[/FONT] [FONT="]حضور[/FONT] [FONT="]دارد .برای مثال می توان به مايكروفرها،ماهواره ها،تلویزیون ها ،تلفن های همراه و...اشاره نمود.[/FONT][FONT="]استفاده روزافزون ازاین وسایل توجه محققین را به اثرات احتمالی این امواج روی سلامت انسان جلب کرده است(1).[/FONT][FONT="] مطالعه [/FONT] DNA[FONT="]وبررسی اثر امواج رادیوفرکانس روی ساختارآن[/FONT][FONT="] مورد توجه بسیاردانشمندان قرار گرفته است، زيرا كه آسیب [/FONT]DNA[FONT="] در سلول های سوماتیک می تواند منجر به رشد سرطان یا مرگ سلول و در سلول های زاینده منجر به جهش وانتقال آن به نسل های بعدی گردد(2).[/FONT][FONT="]ایجاد میکرونوکلئوس یکی ازنشانه های آسیب کروموزومی است [/FONT][FONT="]که ارزیابی آن کم هزینه و با امکانات محدود می توان آن را انجام داد(3).گروهی از محققین فیبروبلاست های دو هسته ای انسان را در معرض میدان های الکترومغناطیس با فرکانس بسیار پایین سینوسی قرار دادند و افزایش معنی داری در شکست های[/FONT]DNA [FONT="] مشاهده نمودند(4).تجربه دیگری نشان داده است تحت تاثیر امواج الکترومغناطیس بلوغ مورفولوژیکی سلول های عصبی تغییر می کند(5).[/FONT] Paulrej[FONT="]نیز گزارش کرده است،در معرض گذاری مزمن موش های صحرایی نر بالغ با امواج 45/2 و5/16 گیگا هرتز،باعث افزایش شکست های تک رشته ای [/FONT] DNA[FONT="]در سلول های مغزآن ها می شود(6).تحت اثر امواج رادیویی و تلفن های همراه تغییرات نورولوژیکی مانند [/FONT] dysaesthesia[FONT="]در برخی انسان ها رخ می دهد(7).هم چنین [/FONT] Prisco[FONT="]اثرات امواج رادیوفرکانس900 مگاهرتز را روی تمایزسلول های [/FONT] B[FONT="]محیطی و تولید آنتی بادی بررسی کرده است.نتایج وی هیچ گونه اختلاف معنی داری را در تعداد لنفوسیت های [/FONT] B[FONT="]محیطی وتولیدآنتی بادی نشان نداد(8).[/FONT]Regina [FONT="] نیز گزارش کرده است که در معرض قرارگذاری مزمن با امواج رادیویی با فرکانس 62/853 یا 47/847 مگاهرتز تاثیر مهمی روی شیوع تومورهای خودبخودی درموش های صحرایی [/FONT]F344[FONT="] ندارد(9).نتایج مطالعات [/FONT] Trosic[FONT="]نیزنشان داده است که فرکانس میکرونوکلئوس ها در اریتروسیت های پلی کروماتیک مغز استخوان در موش های صحرایی که در معرض امواج 2450 مگا هرتز به طور پیوسته به مدت 2ساعت درروز قرارداده شدند، به طور معنی داری افزایش می یابد(10).همچنین امواج الکترومغناطیس بافرکانس بسیارپایین(50هرتز)آسیب های کروموزومی رادراریتروسیت های پلی کروماتیک مغزاستخوان موش نرافزایش می دهد(11)[/FONT][FONT="]. تحقیقات [/FONT]leszczyniki[FONT="] نیز نشان داده است امواج ساطع شده از تلفن های همراه بیان پروتئین [SUB]27[/SUB][/FONT] hsp[FONT="]راتغییر داده و باعث افزایش نفوذ پذیری سد خونی – مغزی می شود(13).هم چنین نتایج مطالعات آلبرت نیز بیان گر آن است که فراوانی میکرونوکلئوس در لنفوسیت های خون محیطی افرادی که به مدت 4 ساعت در معرض میدان های الکترومغناطیس 60 هرتز و 200 میکروتسلا قرار گرفته اند افزایش نمی یابد(14).افزایش روزافزون منابع میدان های الکترومغناطیس(ایستگاه های رادیو،تلویزیون،ماهواره،تلفن های همراه و...) و گزارشات هشدار دهنده سال های اخیرروی مدل های آزمایشگاهی بیان گر ضرورت مطالعه هر چه بیشتر در این زمینه در شرایط واقعی می باشد. در پژوهش حاضر اثرژنوکسیک امواج الکترومغناطیس ساطع شده از ایستگاه رادیو و تلویزیون استان خراسان رضوی(مشهد) با محدوده فرکانس (550 کیلو هرتز [/FONT]–[FONT="] 900 مگاهرتز)بر لنفوسیت های خون محیطی افراد شاغل در آن بررسی شده است.[/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]مواد و روش ها[/FONT] [FONT="]نمونه های خونی گروه تجربی از 15 نفر از کارمندان ایستگاه رادیو تلویزیون استان خراسان رضوی(مشهد) داوطلبانه جمع آوری شد.قبل از نمونه گیری پرسشنامه هایی بر اساس سن،جنس،سابقه کار و فرکانس امواج و...توسط افراد تکمیل شد. داوطلبین دارای محدوده سنی 45-30سال وغیرسیگاری بوده ودر 6 ماهه اخیر هیچ گونه تماسی با امواج یونیزان(مانند رادیولوژی)نداشته اند.و به طور میانگین12 سال دراین ایستگاه مشغول به کار بوده اند. نمونه های خونی گروه کنترل نیز از 12 نفر که از نظر شغلی در معرض امواج الکترومغناطیس نبودند ولی سایرشرایطشان مانند گروه تجربی بود ،جمع آوری شد.نمونه های خونی گروه تجربی و کنترل که در سرنگ های هپارینه جمع آوری شده بودند،بلافاصله به آزمایشگاه تحقيقاتي تكوين جانوري گروه زیست شناسی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد و کشت داده شدند.برای هر نمونه دو تیوپ پلاستیکی در نظر گرفته شد.در هرتیوپ 3سی سی محیط کشت[/FONT]1640[FONT="] [/FONT] RPMI[FONT="]،1سی سی سرم جنین گاوی([/FONT](FBS[FONT="] ،100میکرولیتر[/FONT]PHA[FONT="] (فیتوهماگلوتینین[/FONT]A[FONT="])، و500 میکرولیتر آنتی بیوتیک پن استرپ(پنی سیلین+استرپتومایسین) ریخته شد.سپس به هر کدام 5/0سی سی خون اضافه کرده وتیوپ ها به شکل مورب در انکوباتور [/FONT]( Memert,Germany )CO2[FONT="] قرار داده شد.تمام مراحل به شکل استریل و در زیر هود لامینار([/FONT],Germany[FONT="] [/FONT]Telstar[FONT="] )انجام شد.پس از 68 ساعت به هر تیوپ 30 مایکرولیتر سیتوکالازین [/FONT]B[FONT="] ( [/FONT] (1mlit Dimethyl solfoxid+1mg cytochalsin B[FONT="]افزوده شده ودر انکوباتورقرارداده شد. 72 ساعت بعد از کشت،نمونه ها به لوله سانتریفوژ منتقل و10 دقیقه با دور [/FONT]rpm[FONT="]1000سانتریفوژ([/FONT]Kokusan,Japan[FONT="] ) شدند.سپس محلول رویی را برداشته و به محتوای باقیمانده لوله 5 سی سی [/FONT]KCL[FONT="](56/.گرم[/FONT]KCL[FONT="]در100سی سی آب مقطر)اضافه شده وبعد از 10 دقیقه دوباره سانتریفوژ انجام گردید.پس از حذف محلول رویی به آن 5 سی سی فیکساتور(متانل+اسید استیک با نسبت 1:7) افزوده نموده ومجددا سانتریفوژ شد. سپس سلولها روی لام های تمیز گسترش و به دو روش ذیل رنگ آمیزی شدند.نیمی ازلام ها به مدت 20 دقیقه توسط گیمسا که به نسبت (1:6) با آب مقطر رقیق شده بود رنگ آمیزی و با میکروسکوپ نوری([/FONT]Nikon,Japan[FONT="] )و مابقی لام ها بارنگ فلورسنت اکریدین ارنج ([/FONT]1mg acridin orang+1lit PBS[FONT="])[/FONT] [FONT="]رنگ آمیزی شدند و با میکروسکوپ فلورسنت ([/FONT]Nikon,Japan[FONT="] ) مورد بررسی[/FONT] [FONT="]وبرای هرنمونه خونی1000سلول لنفوسیت دو هسته ای شمارش شده و تعداد میکرونوکلئوس ها درآنها مشخص گردید.داده های کمی حاصل به کمک نرم افزار [/FONT]spss[FONT="] و آزمون آماری [/FONT]t-test[FONT="] در سطح [/FONT]p<0.05[FONT="] تحلیل گردید.نمونه ها به طور داوطلبانه جمع آوری و ملاحظات اخلاقی در كليه مراحل رعایت گردید.[/FONT] [FONT="]نتایج:[/FONT] [FONT="]بررسی لام های آماده شده نشان داد فراوانی میکرونوکلئوس ها در لنفوسیت های خون محیطی افراد شاغل در ایستگاه های رادیو و تلویزیون (536/.[/FONT]±[FONT="]80/6) در مقایسه با فراوانی میکرونوکلئوس در لنفوسیت های خون محیطی گروه کنترل (562/.[/FONT]±[FONT="] 17/6) تفاوتی ندارد[/FONT]p>0.05)[FONT="]).نمودار1، شکل1[/FONT] [FONT="]بحث[/FONT] [FONT="]اگر بخواهیم اثرات ژنوتوکسیک امواج رادیویی را روی بدن انسان بررسی کنیم ،منطقی است که انتظار داشته باشیم کارمندان وکارگرانی که در محیط های شغلی خاص دارای چگالی بالای این امواج مشغول به کار هستند ،مهم ترین گروهی هستند که توکسیسیته این امواج باید در آنها بررسی شود .نتیجه تحقیق حاضر عدم تاثیر گذاری امواج رادیویی ساطع شده از ایستگاه های رادیو و تلویزیون بر لنفوسیت های خون محیطی افراد با محدوده سنی 40 سال است.این نتایج باگزارش [/FONT]Scarfi[FONT="] مطابقت دارد.وی نشان داد امواج رادیویی با فرکانس 900 مگاهرتز اختلاف معنی داری در تکثیر سلولی و فراوانی میکرونوکلئوس ها درلنفوسیت های خون محیطی انسان ایجاد نمی کند(15).همچنین [/FONT]Zeni[FONT="] نیزدریک مطالعه [/FONT]in vitro[FONT="] ،نشان داده است که ،امواج رادیویی با فرکانس 900مگاهرتز اثر ژنوتوکسیک معنی داری روی لوکوسیت های خون محیطی انسان ندارد(16).نتایج [/FONT]Mcnamee[FONT="] نیز نشان داده است هنگامیکه لوکوسیت های خون انسان در محیط آزمایشگاه در معرض امواج رادیویی با فرکانس 9/1 گیگا هرتز قرار داده شوند، فراوانی میکرونوکلئوس تغییر نمی کند و به [/FONT]DNA[FONT="] آسیب نمیرسد (17).[/FONT][FONT="]هم چنین [/FONT]Zeni[FONT="] درسال 2008 با بررسی امواج الکترومغناطیسی با فرکانس 1950 مگاهرتز بر لنفوسیت های خون محیطی انسان و انجام [/FONT]block micronucleus[FONT="] [/FONT]–cytokinesis[FONT="] نشان داد که این امواج اثری برجنبش سیکل سلول و همچنین فرکانس میکرونوکلئوس ها ندارند(18).برخی مطالعات نیز بیان گر آن است که میدان های الکترومگنتیک 900 مگاهرتز اثر ژنوتوکسیک (القا میکرونوکلئوس ) برلنفوسیت های انسان ندارد(19).هم چنین امواج الکترومغناطیس 1950 مگا هرتزی اثر ژنوتوکسیک روی لنفوسیت های انسان بر جای نمی گذارد در حالیکه باعث افزایش فراوانی میکرونوکلئوس ها در فیبروبلاست های کشت شده انسان می گردد(20). در[/FONT][FONT="]مطالعه ای که روی کارگران ایستگاههای رادار،که به طور حرفه ای در معرض 300-30 گیگا هرتز امواج[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="] قرار داشتند انجام شد، فراوانی میکرونوکلئوس واختلالات کروموزومی در لنفوسیت های آنها افزایش نشان نداد(21).[/FONT][FONT="]هم چنین [/FONT]Maydy[FONT="] در مطالعه ای که روی مهندسین و مراقبین ترافیک هوایی انجام داد ،تغییر ی در میزان ناهنجاری های کروموزومی در لنفوسیت های خون محیطی آنها مشاهده نکرد(12). برخی از محققین معتقدند بر خلاف موش های کوچک آزمایشگاهی در انسان وموش های صحرایی اریتروسیت های حاوی میکرونوکلئوس توسط طحال ازگردش خون محیطی حذف می شوند.مشاهدات نشان داده که اریتروسیت های حاوی میکرونوکلئوس در خون محیطی انسان هایی که دچار بیماریهای طحال هستند یا آنهایی که طحالشان برداشته شده ،دائمی می شوند .همچنین در خون محیطی موش های اسپلنکتومی شده نیز این تعداد افزایش می یابد( 22 ). همسو با این پیشنهاد گروه دیگری از دانشمندان مکانیسم این عمل را به سیستم فاگوسیت تک هسته ای نسبت داده اندکه به طور کارآمدی سلول های آسیب دیده یا نابالغ را حذف می کند.آنها نیز معتقدند در انسان وموش صحرایی سلولهای خونی تغییر یافته به وسیله سیستم فاگوسیت تک هسته ای درطحال حذف می گردد(23و24). تعدادی ازگزارش های علمی منتشر شده نیز بر اثر گذاری این امواج در ایجاد آسیب های ژنتیکی تاکید دارد [/FONT][FONT="]ولی عمده این گزارشات مثبت دلیل آن را افزایش دمای ناشی از این امواج می دانند،چون دمای بالاتر از 39 درجه اثرات ژنوتوکسیک متعددی را در سلولهای پستانداران برجا می گذارد(28). محققین دلیل مشاهده تناقض در نتایج مطالعات مختلف را تفاوت در مواد(انواع سلول ها،حیوانات،انسان ها)،روش ها(تست میکرونوکلئوس،تبادل کروماتید های خواهری[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]،وسایر اختلالات ژنتیکی) وشرایط(فرکانس،مدولاسیون،قدرت جذب اختصاصی)و یا تفاوت درمدت زمان تیمار با امواج می دانند(21). هم چنین القا میکرونوکلئوس ها در لنفوسیت های انسان که در محیط کشت و در مجاورت 1800مگاهرتز مایکروویو انجام شد،به زمان و شدت میدان و همچنین تفاوت های فردی و ژنتیکی و فاکتورهای محیطی و شرایط آزمایشگاهی متفاوت بستگی دارد(29).[/FONT]Tice[FONT="] و همکارانش نیز نشان داده اند که سیگنال های رادیویی در[/FONT]SAR[FONT="] حداقل [/FONT]W/Kg[FONT="] 5 قادر است آسیب کروموزومی را در لنفوسیت های انسان القا کند(25).[/FONT][FONT="] درمطالعه ای دیگر لنفوسیت های خون محیطی افرادی که از تلفن های همراه با فرکانس (800 تا 2000 مگاهرتز) استفاده می کردند،بررسی و افزایش معنی داری در تعداد میکرونوکلئوس مشاهده شد. با بررسی خون هردوجنس مشخص شد که جنسیت درایجاد آسیب کروموزومی نقشی ندارد(26).[/FONT]Zotti[FONT="] نیز ثابت کرد که مایکروویو با قدرت 45/2و7/7 گیگا هرتز قادراست آسیب های سیتوژنتیک در لنفوسیت های انسان ایجاد نماید(27).[/FONT][FONT="]فراوانی میکرونوکلئوس هاوقتی سلول به شکل پالسی و منقطع در معرض امواج قرار می گیرد بسیار بیشتراززمانی است که به طور پیوسته و مداوم در معرض قرار گیرد.پس سلول ها بر حسب میزان ونحوه درمعرض قرارگیری پاسخ های متفاوتی می دهند(28). بعضی دیگر از محققین نیز معتقدند امواج الکترومغناطیس [/FONT][FONT="]می تواند روی هموستازی آهن در سیستم های بیولوژی تاثیر بگذارد ،بنابراین منجر به افزایش آهن آزاد سیتوپلاسمی و هسته ای می شود که ممکن است از طریق واکنش فنتون تولید رادیکال های هیدروکسیل را افزایش دهد ومنجر به آسیب [/FONT]DNA [FONT="]گردد(30).هم چنین محققین نشان دادند [/FONT] Caffeic acid phenethyl ester(CAPE)[FONT="]که ترکیب شبه فلاونوئیدی بوده و از اجزای اصلی موم زنبور عسل می باشد از آسیب های کلیوی و قلبی که توسط امواج 900 مگاهرتزی تلفن همراه در موش های صحرایی ایجاد می شود ،جلوگیری می نماید.[/FONT] CAPE[FONT="]این عمل را از طریق از بین بردن رادیکال های آزاد ایجاد شده انجام می دهد(31و32). بنابراین استفاده از مواد غذایی آنتی اکسیدان می تواند در خنثی کردن اثرات احتمالی مایکروویو نقش موثری ایفا کند.پژوهش های آینده در این زمینه باید روی مکانیسم های سازگاری و یا اثرات برگشت پذیر مایکروویو متمرکز شود.[/FONT] [FONT="]نتیجه گیری:[/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]نتیجه تحقیق حاضربیان گرعدم تاثیر گذاری امواج رادیویی ساطع شده از ایستگاه های رادیو و تلویزیون با فرکانس (550 کیلو هرتز [/FONT]–[FONT="] 900 مگاهرتز) درایجاد آسیب های ژنوتوکسیک می باشد.لیکن با توجه به اینکه گزارش های متعدد در مدل های آزمایشگاهی بر اثرگذاری ژنوتوکسیک این امواج تاکید دارند باید پژوهش های بیشتری جهت درک دقیق اثرات این امواج در شرایط واقعی صورت پذیرد.هم چنین بکار گیری روش های احتیاطی از جمله کم کردن مدت حضور در محیط های واجد مقادیر بالای این امواج ومصرف مواد غذایی حاوی آنتی اکسیدان مانند ویتامین [/FONT]E[FONT="] برای خنثی کردن اثرات احتمالی این امواج توصیه می شود.[/FONT] [FONT="]تشکر و قدر دانی:[/FONT] [FONT="]از همکاران محترم آزمایشگاه تحقیقاتی تکوین جانوری دانشگاه آزاد اسلامی مشهد.هم چنین از جناب آقای دکتر چرخنده و همکاران محترم ایشان در سازمان صدا وسیمای مرکز خراسان رضوی (مشهد) سپاسگزاری می شود.[/FONT] Refrences: 1. Vijayalaxmi Pickard WF. Bisht KS. Prihoda TJ. Meltz ML. La Regina MC. Roti Roti JL. Stra UB. Moros EG. Micronuclei in peripheral blood and bone marrow cells of rats exposed to 2450 MHz radiofrequency radiation.
International Journal of Radiation Biology,2001,77 (11):1109 – 1115. 2. Vijalaxmi. Obe G. Controversial cytogenetic observations in Mammalian somatic cells Exposed to Radiofrequency Radiation .
Radiation, 2004, 162 : 481- 496
3. Meltz M. L. Radiofrequency exposure and mammalian cell Toxicity, Genotoxicity , and Transformation
. Bioelectromagnetics , 2003, 196-213.
4. Irancsits S. Diem E. Pilger A. Hugo W. Rudiger J. Induction of DNA strand breaks by intermittent exposure to extremely-low-frequency electromagnetic fields in human diploid fibroblasts.
Mutation Research/Genetic toxicology and Environmental Mutagenesis, 2002,519:1-13.
5. Veccohio G. Giuliani A. Fernandez M. Mesirca P. Bersani F. Pinto R. Ardoino L. Giardino L. Calza L.Continuous exposure to 900 MHZ GSM-modulated EMF alters morphological maturation of neural cells.
Neurosciences letters,2009,173-177.
6. Paulraj R. Behari J.Single strand DNA breaks in rat brain cells exposed to microwave radiation.
Mutation Research,2006,76-80.
7. Westerman R. Hocking B.Diesease of modern living:neurological changes associated with mobile phones and radiofrequency radiation in humans
.Nourosience letters,2004,13-16.
8. Nasta F. Grazia Prisco M. Pinto R. Lovisibo G.A. Marino C.Pioli C.Effects of GSM-Modulated radiofrequency electromagnetic Fields on B-cell peripheral differentiation and Antibady production.
Radiat.Res,2006,165:664-670.
9. La Regina M. Moros E.G. pickard W.F. strobe W.L. Baty J. Roti Roti J.L. The Effect of Chronic Exposure to 835, 62 MHz FDMA or 847,74 MHz CDMA Radiofrequency Radiation on the Incidence of spontaneous Tumors in Rats.
Radiation, 2003 143-51.
10. Trosic I. Busljeta I.Modlic B. Investigation of the genotoxic effect of microwave irradiation in rat bon marrow cells : in vivo exposure
. Mutagenesis, 2004, 19 ( 5 ) 361- 364. 11. Baharara J. Hadad F. Ashraf AL. Khanderu E. The effect of extremely low frequency electromagnetic field(50Hz)on induction of chromosomal damages on bone marrowerythrocytes of male Balb/C mouse.
Journal of Arak University of Medical Sciences,2008,pp:19-26.
12. Maydy S. Aly M. Soheir M. Mutagenic potential of radiofrequency electromagnetic fields.
Online journal of Biological sciences,2002,2(4):245-258.
13. Leszczynski D.Effect of GSM mobile phone radiation on blood-brain barrier .
Bio-NIR Research.2002,63:136-141. 14.
Albert GC.
McNamee JP.
Marro L.
Bellier PV.
Prato FS.
Thomas AW. Assessment of genetic damage in peripheral blood of human volunteers exposed (whole-body) to a 200 muT, 60 Hz magnetic field.
Int J Radiat Biol. 2009, 85(2):144-52.
15. Scarfi MR. Fresegna AM. Villani P. pinto R. Marino C. Sarti M. Altarista P. sannino A. Lovisolo GA. Exposure to radiation ( 900 MHz, GSM signal ) does not Affect Micronucleus Frequency and cell Proliferation in Human peripheral Blood lymphocytes: An Inter laboratory study.
Radiation,2006 ,165:655– 663.
16.Zeni O. Romano M. perrota A. Lioi MB. Barbieri R. d Ambrosio G. Massa R. Scarfi MR.Evalution of genotoxic effects in human peripheral blood leukocytes following an acute in vitro exposure to 900 MHZ Radiofrequcy field.
Bio electromagnetics,2005,26(4):258-65.
17. McNamee J.P. Belleir P.V. Gujda GB. Miller S.M. Lemay E.P Lavallee B.F. Marro L. Thansandote A. DNA Damage and Micronucleus Induction in Human
Leukocytesafter Acute in vitro Exposure to a 1/9 GHz continues – wave Radio frequency Field.
Radiation, 2002, 158: 523-533.
18. Zeni O. Schiavoni A. Perrota A. Forigo D. deplane M. Scarfi M.R.Evalution of genotoxic effects in human leukocytes after in vitro exposure to 1950 MHZ Radiofrequency field
.Bioelectromagnetics,2008,29:177-184.
19.Zeni O. Chiavoni AS. Sannio A. Antolini A. Forigo D. Bersani F. Scarfi MR.lack of Genotoxic effects (micronucleus induction)in human lymphocytes exposed in vitro to 900 MHZ electromagnetic fields.
Radiation Res,2003,160(2):152-180. 20.Schwarz C. Kratochuil E. Pilger A. Kaster N. Adlkofer F.Radiofrequency electromagnetic fields(UMTS,1950 MHZ) induce genotoxic effects in human fibroblasts but not in lymphocytes.
Int Arch occup Environ Health,2008,81:755-767.
21.Maes A.Van Gorp U. Verschaeve L.Cytogenetic investigation of subjects professionally exposed to radiofrequency radiation.
Mutagenesis, 2006, 21 ( 2 ): 139 – 142. 22.Chaubey R.C. Bhilwade H.N. Joshi B.N. Chayuhan P.S.Studies on the migration of micronucleated erythrocytes from bone marrow to the peripheral blood in irradiated Swiss mice.
Int.J.Radiation,1993,63(2).239-245. 23. Tucker J.D. Preston R.J. Chromosome aberrations, micronuclei, aneuploidy, sister chromatid exchanges, and cancer risk assessment.
Mutat. Res. 365 (1996), pp: 147–159.
24.Trosic I. Buslijeta I.Erythropoitic dynamic equilibrium in rats maintained after microwave irradiation.
Experimental and Toxicologic pathology, 2006,57(3):247-251.
25. Tice RR. HooK GG. Donner M. Mcree DI .Guy AW. Genotoxicity of Radiofrequency signals. I. Investigation of DNA Damage and micronuclei Induction in Cultured Human Blood cells.
Bioelectromagnetics, 2002, 23:113-126.
26. Gursatey G. Genetic damage in mobile phone users : some preliminary findings.
Indian Journal of Human Genetics,2005, 11: 99 –105
27.Zotti-Martelli L. Peccatori M. Scarpato R. Migliore L.Induction of micronuclei in human lymphocytes exposed in vitro to microwave radiation.
Mutation Research,2000,51-58.
28. Verschaeve L. Genetic effects of radiofrequency radiation ( RFR ).
Toxicology and Applied pharmacology. 2005, 207:336 – 341.
29.Zotti-Martelli L. Peccatori M. Maggini V. Ballardin M. Barale R.Individual responsivness to induction of micronuclei in human lymphocytes after exposure in vitro to 1800-MHZ microwave radiation.
Mutation research,2005,42-52. 30. Lai H. Singh NP. Magnetic-field-induced DNA strand breaks in brain cells of the rat.
Environmental Health Perspectives, 2004, pp. 687–694. 31. Ozguner F. Oktem F. Ayata A. Koya A. Yilmaz HR. A novel antioxidant agent caffeic acid phenethyl ester prevents long-term mobile phone exposure-induced renal impairment in rat. Prognostic value of malondialdehyde, N-acetyl-beta-D-glucosaminidase and nitric oxide determination.
Mol.Cell.Biochem,2005, 277(1-2):73-80.
32.Ozguner F. Altinbas A. Ozaydin M. Dogan A. Vural H. Kisioglu AN. Cesur G. Yildirim NG. Mobile phone-induced myocardial oxidative stress: protection by a novel antioxidant agent caffeic acid phenethyl ester.
Toxical ind Health.2005,21(9).221-30. file:///C:/DOCUME%7E1/ali/LOCALS%7E1/Temp/OICE_B6239F4C-6943-4D5D-BA69-5560D4DF7C4B.0/msohtmlclip1/01/clip_image002.gif[FONT="] [/FONT]
[FONT="] [/FONT]
[FONT="] [/FONT]
[FONT="] [/FONT]
[FONT="] [/FONT]
[FONT="] [/FONT]
[FONT="] [/FONT]
[FONT="] [/FONT]
[FONT="]نمودار1: مقایسه متوسط فراوانی میکرونوکلئوس ها در لنفوسیت های خون محیطی[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]انسان درگروه تجربی و کنترل [/FONT]p>0.05[FONT="][/FONT]
[FONT="] [/FONT]
file:///C:/DOCUME%7E1/ali/LOCALS%7E1/Temp/OICE_B6239F4C-6943-4D5D-BA69-5560D4DF7C4B.0/msohtmlclip1/01/clip_image003.giffile:///C:/DOCUME%7E1/ali/LOCALS%7E1/Temp/OICE_B6239F4C-6943-4D5D-BA69-5560D4DF7C4B.0/msohtmlclip1/01/clip_image004.gif[FONT="] [/FONT]file:///C:/DOCUME%7E1/ali/LOCALS%7E1/Temp/OICE_B6239F4C-6943-4D5D-BA69-5560D4DF7C4B.0/msohtmlclip1/01/clip_image005.jpg file:///C:/DOCUME%7E1/ali/LOCALS%7E1/Temp/OICE_B6239F4C-6943-4D5D-BA69-5560D4DF7C4B.0/msohtmlclip1/01/clip_image006.jpg [FONT="][/FONT]
[FONT="]شکل شماره1) نمایش یک لنفوسیت دوهسته ای طبیعی بدون میکرونوکلئوس با رنگ آمیزی اکریدین ارنج(سمت چپ) یک میکرونوکلئوس در سیتوپلاسم لنفوسیت دو هسته ای با رنگ آمیزی گیمسا(سمت راست) درشتنمایی [/FONT]×[FONT="]1000[/FONT]
Investigation the genotoxic effects of electromagnetic fields on professionally subjects in broadcasting stations
Baharara J[SUP]1[/SUP], Hadad F[SUP]2[/SUP], Amirahmadi M[SUP]3[/SUP]
Abstract: Introduction: The increasing use of the electromagnetic field producer sets for example microwave ovens,radars system,Radio&TV and their stations and mobile phone in daily living, causes concern about these waves on human health.in present study were investigated genotoxic effects of this waves on peripheral blood lymphocytes from individuals who were working in broadcasting stationes.
Materials& Methods:For assesment of genetic damages that result from electromagnetic fields,miconucleus frequency by appling the cytokinesis-block micronucleus assay in peripheral blood of 15 man (30-45age) who professionally worked in broadcasting stations of Razavi Khorasan(Mashhad) compared with control group.blood cells after culture ,smeared on clean slides and 1/2 of them stained with Gimsa solution and residual slides staind with acridin orange.Then counted micronuleus frequency in experimental and control group.data analayzed by spss software and t-test
. Results:There was no statistically significant[SUP] [/SUP]increase in the micronucleus frequency in lymphocyte of experimental subject compared with the control subjects(
P>0.05
). Conclusion:The findings from this research indicated , electromagnetic fields that emitted of broadcasting stations not able to induce genotoxic effects in individuals who were working in this stations but regard to adaptive mechanism and reversible effects of microwave on living organisms ,this subject need to more investigations.
Key words: micronucleus,blood, electromagnetic waves,genotoxic,lymphocyte