آب مجازی

[مهسا.]

آب مجازی
مقدار آبی است که یک کالا و یا یک فرآورده کشاورزی طی فرآیند تولید مصرف می‌کند تا به مرحله تکامل برسد و مقدار آن معادل جمع کل آب مصرفی در مراحل مختلف زنجیره تولید از لحظه شروع تا پایان می‌باشد. صفت مجازی در این تعریف بدان معناست که بخش عمده آب مصرف شده طی فرآیند تولید، در محصول نهایی وجود فیزیکی ندارد، و در حقیقت بخش بسیار ناچیزی از آب مصرفی در پایان به عنوان آب واقعی در بافت محصول باقی خواهد ماند. نکته مهم اینکه، صفت مجازی به معنای غیرواقعی نیست، بلکه صریحاً باید گفت که آب مجازی، آب کاملاً واقعی است.
شرایط اقلیمی و فرهنگی، مکان تولید، مدیریت و برنامه‌ریزی در میزان و حجم آب مجازی کالا موثر است و قطعاً مقدار آن در مورد یک کالا در مناطق مختلف جهان متفاوت می‌باشد.
در جدول زیر مقدار آب مصرفی برای تولید مقدار مشخصی از محصولات مختلف آورده شده است :
​

ردیف

کالا ​

آب مجازی (لیتر)​

1 یک لیوان شیر (200 میلی‌لیتر) 200
2 یک فنجان چای (250 میلی‌لیتر) 35
3 یک فنجان قهوه (125 میلی‌لیتر) 140
4 یک عدد سیب (100 گرمی) 70
5 یک عدد سیب‌زمینی (100 گرمی) 25
6 یک پیراهن نخی در اندازه متوسط 4100
7 یک کاغذ 10
8 یک عدد تخم‌مرغ (40 گرمی) 135
9 یک عدد گوجه‌فرنگی (70 گرمی) 13
10 یک عدد پرتقال (100 گرمی) 50
11 یک جفت کفش با چرم گاو 8000
12 ساندویچ همبرگر (250 گرمی) 2400
13 یک کیلوگرم گندم 1300
14 یک کیلوگرم جو 1400
15 یک قالب پنیر (500 گرمی) 2500
16 یک کیلوگرم گوشت گاو 15000
17 یک کیلوگرم گوشت مرغ 4000
18 گوش پاک کن (33/0 گرمی) 6/3
19 یک کیلوگرم پلاستیک 190
20 یک برش نان (30 گرمی) 40
21 خودروی مسافرتی (1100 کیلوگرمی) 400

باتوجه به تشدید بحران کمبود آب در کشورهای مختلف جهان، موضوع آب مجازی بواسطه عمق مفهوم آن از اهمیت ویژه‌ای در برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری کلان آب در آینده برخوردار خواهد شد. هم اکنون نیز با صادرات و واردات کالا و محصولات بین کشورهای مختلف جهان، محاسباتی نیز از میزان آب وارد شده یا صادر شده به عنوان آب مجازی بعمل می‌آید.
نکته قابل تامل این است که بین میزان آب مجازی یک کالا در کشورهای مختلف اختلاف زیادی دیده می‌شود. برای نمونه میزان آب مجازی (بر حسب لیتر) برای تولید یک کیلوگرم گندم در 10 کشور جهان در نمودار زیر نشان داده شده است.

===========================================================​

===========================================================

منبع:http://isn.moe.org.ir/HomePage.aspx?TabID=8200&Site=isn.moe.org&Lang=fa-IR
​

 

[iman_majd]

بعضي وقتا آدم يه چيزايي رو ميبينه اما توجه نميكنه .
بحث آب مجازي هم تقريبا همينجوره تا الان كسي توجه نكرده بود

عنوان مقاله: آب مجازي
كشورهاي كم آب مفهوم جديدي را به نام « آب مجازي » ـ مقدارآبي كه براي توليد كالا نياز است ـ براي تعيين استراتژيهاي توليد صنعتي و كشاورزي خود برگزيده اند .
وقتي كه يك كيلو حبوبات مصرف مي نماييد به طور مستقيم در تأثير يك هزار ليتر آبي خواهيد بود كه براي روييدن آن مصرف شده است و وقتي يك كيلو گوشت گاو مصرف مي كنيد به اين نكته توجه داشته باشيد كه سيزده هزار ليتر آبي را مصرف مي كنيد كه براي توليد اين گوشت مصرف شده است. واين همان آب پنهان يا « آب مجازي» است.
اين گوشه اي از سخنان دانيل زيمر Daniel Zimmer مدير شوراي جهاني آب و يكي از سخنرانان جلسه «آب مجازي ؛ تجارت و ژئوپولتيك آن » در اجلاس شوراي جهاني آب در روز دوشنبه 17 مارس 2003 است . « اين يكي از عواملي است كه انسانها در مصرف بيش از حد آب رفتاري غير هوشيارانه دارند .» نوعي از تقابل و رويارويي دراستفاده از آب دربين قاره ها مشاهده مي شود . مردم آسيا ، بطور ميانگين 1400 ليتر آب مجازي در روز استفاده مي نمايند ، در حالي كه اروپاييان و مردم شمال آمريكا روزانه در حدود 4000 ليتر آب مجازي مصرف مي كنند . حدود 70 درصد آب استفاده شده از سوي انسان براي توليد فرآورده هاي غذايي به كار مي رود.
دانيل زيمر مي گويد : « حجم اين اختلاف ما را به اين نتيجه مي رساند كه رژيم مصرف آب امري بسيار مهم است . اگر مردم سراسر دنيا بخواهند آب مجازي به مقداري كه مردم آمريكاي شمالي مصرف مي كنند ، استفاده نمايند جهان به 75 درصد آب بيشتر از آنچه در حال حاضر براي توليد غذا مصرف مي شود نيازمند است ». احتمالاً هيچ راه عملي براي تجارت حجم عمده و كافي از آب خالص همچون ديگر كالاها وجود ندارد ، چراكه وزن و حجم آن عاملي بازدارنده به لحاظ قيمتي است . بنابراين يك كشور مي تواند با انتخاب خود با عنوان وارد كنندة آب مجازي ( در مقابل آب واقعي ) خود را از فشار بر منابع آبي اش آزاد سازد.
دكتر آرژن هوئكسترا Arjen Hoekstra مي گويد : « ما اولين محاسبات تجارت آب مجازي را كه در طول اجلاس به بحث گذاشته مي شود ، انجام داده ايم . اين محاسبات نشان مي دهد كه تقريباً 20 درصد آبي كه در كشاورزي مصرف مي شود ، به صورت محصول به ديگر كشورها صادر مي شود» .
اين رقمي كاملاً بزرگ است ، چراكه با توجه به استفاده پنج تريليون متر مكعب آب در سال براي كشاورزي در جهان نشانگر تبادل يك تريليون متر مكعب آب در تجارت بين كشورهاست.
در ميان كشورهايي كه بعنوان بزرگترين صادر كننده « آب مجازي » به شمار مي روند ايالت متحده ، كانادا ، تايلند ، آرژانتين ، هند ، ويتنام ، فرانسه و برزيل قراردارند.
دانيل زيمر مي گويد : « ايالات متحده عمده ترين توليد كننده آب مجازي به دليل صادرات كشاورزي است . در حقيقت حجم آب مجازي سالانه صادراتي توسط ايالات متحده چهار برابر كل آب سالانه مورد استفاده براي همه چيز در كشور مصر است» .
تعدادي از كشورهاي عمده وارد كننده آب مجازي عبارتند از: سريلانكا, ژاپن , هلند , كره جنوبي , چين , اسپانيا , مصر ,آلمان , و ايتاليا.
دانيل رنوDaniel Renault از سازمان غذا و كشاورزي ( FAO ) اظهار ميدارد : «روغن زيتون يك محصول بي نظير براي توليد در مناطق آب و هوايي خشك است » روغن زيتون با كيفيت مي تواند حجم عمده اي از تبادلات غذايي بين كشورها را شامل شود. تونس از جمله كشورهايي است كه به طور موفقيت آميزي به توليد روغن زيتون به عنوان صادرات آب مجازي مي پردازد .
ويليام جي كازگروف Cosgrove William J. نايب رئيس شوراي جهاني آب مي گويد:«شايد به طور ناخودآگاه, تعداد زيادي از كشورهاي كم آب از طريق واردات غذايي به حل تنشها و مسائل آبي خود نائل شده اند واين از طريق نقشي است كه واردات آب مجازي ايفا مي نمايد» حالا تجارت آب مجازي به يك تصميم هوشيارانه كشورها تبديل مي شود.
نشست اجلاس همچنين تفاوت بين «امنيت غذايي» و «سلطه غذايي» رامورد توجه قرار خواهد داد . يعني بسياري از كشورها خواهند توانست با توسل به تجارت آب مجازي به منظور كسب غذاي كافي مورد نياز مردمشان اقدام نمايند. اما تعداد زيادي از حكومتها نمي خواهند و يا به زبان ساده تر نمي توانند موجب وابستگي كشور خود به تجارت جهاني شوند.
دانيل زيمر در اين مورد مي گويد: « اين يك امر حياتي براي كشورهايي نظير هند و چين است . آنها احساس مي كنند به دليل جمعيت زياد كشورشان بازار جهاني قادر به تأمين نيازهاي غذايي آنان در شرايط بحراني نيست . بنابراين تا آنجايي كه ممكن است آنها خواستار تأمين نيازهاي غذايي خود توسط خودشان مي باشند.»
آقاي كاز گروف مي گويد : « ما ازهر چه منطقي تر و هوشيارانه تر شدن مفهوم آب مجازي حمايت مي كنيم . دولتها بايد به گونه اي ديگر انديشيدن عادت نمايند. در سطح منطقه اي ما بايد به اين موضوع بيانديشيم كه چگونه مي توان به جاي تقسيم آب به تقسيم منافع برآمده از آب دست يافت.»

 

[mohsen victor]

من بحث رو به درازا نمیکشم فقط مختصر میگم که این نظیر این بحث تو مصرف برق هم وجود داره مثلا تو سالهایی که ما تو ایران اموزش لامپ اضافی خاموش میدادیم تو کشورهای دیگه مثل ژاپن به مهندسا ابلاغ شده بود که مثلا با توجه به طول وعرض یه دیوار سرامیک خاص انتخاب کن که نیاز به برش سرامیک یا سنگ نباشه و در مصرف برق صرفه جویی بشه

 

[مهسا.]

راهبرد آب مجازی در بحران آب کشاورزی

راهبرد آب مجازی در بحران آب کشاورزی

افزایش رقابت بر سر آب، نیاز به غذا برای جمعیت در حال رشد و افزایش کم آبی در بسیاری از نقاط جهان، برخی از دلایل مهمی هستند تا نگاهی داشته باشیم به اینکه به چه شیوه‌ای آب را در این سیاره و کشور خود مدیریت کنیم و چگونه نیازهای بشر در نظر گرفته شود.

بیشتر سطح کره زمین را آب فراگرفته (39/1میلیارد کیلومتر مکعب)، اما تنها 5/2 درصد آب‌های موجود در کره زمین شیرین است و مابقی آن در دریاها و اقیانوس‌ها قرار داشته و شور است؛ ضمن آنکه همه حجم آبهای شیرین به‌دلیل آنکه قسمت اعظم آن در یخچال‌ها و برف‌های دائمی قرار دارد قابل بهره برداری نیست.

وابستگی انسان به آب نشان می‌دهد که نیاز آبی برای تولید غذا به‌مراتب بیشتر از نیازهای شرب است؛ 2 تا 4 لیتر آب در روز برای نیازهای بیولوژیک (آب آشامیدنی) در زنده ماندن انسان کافی است در حالی که 1000 مرتبه بیشتر برای تولید غذا آب لازم است. این دلیلی است که چرا مفهوم آب مجازی در زمانی که ما در مورد تولید غذا صحبت می‌کنیم اینقدر مهم است. بنا به تعریف: آب مجازی آبی است که در فرایند تولید یک محصول کشاورزی یا صنعتی نهفته است و به‌طور واقعی احساس نمی‌شود، بلکه به‌طور مجازی حس می‌شود. برای مثال برای تولید یک کیلوگرم گندم به هزار لیتر آب نیاز داریم. از این‌رو آب مجازی هر کیلوگرم گندم برابر هزار لیتر است. برای گوشت قرمز نیز به
5 تا 10 برابر بیشتر آب نیاز داریم.

انتقال آب مجازی بین کشورهای مختلف از طریق وارد یا صادر کردن محصولات و خدمات صورت می‌پذیرد. صادرات آب مجازی برای یک کشور یا ناحیه برابر با کل حجم آب مورد نیاز برای تولید اجناس صادراتی است. از طرف دیگر واردات آب مجازی یک کشور یا ناحیه برابر با حجم آب مرتبط با واردات کالا یا خدمات است. از این دیدگاه برای یک کشور محصولات وارداتی می‌تواند منبع آبی باشد که از طریق آن به‌طور محلی دسترسی به منابع آبی امکان‌پذیر می‌شود.

تجارت آب مجازی

اهمیت آب مجازی در سطح دنیا به طرز گسترده‌ای مطابق تصویری که از افزایش حجم تجارت جهانی غذا داریم افزایش یافته است. بنابراین انتقال آب مجازی نهفته در غذایی که تجارت می‌شود به‌عنوان جزئی مهم از مدیریت آب در سطح جهانی و نیز در سطح منطقه‌ای و به‌ویژه در نواحی کم آب مطرح است. البته باید گفت تجارت آب مجازی موضوع تازه‌ای نیست، قدمت آن از زمانی است که غذا مبادله می‌شود.

با تجارت اجناس به‌ویژه غذا جریانی مجازی از آب از کشورهای صادر‌کننده کالا (غذا و اجناس ساخته شده) به کشورهایی که این کالاها را وارد می‌کنند به‌وجود می‌آید. به جای تولید این اجناس، کشورهای وارد‌کننده می‌توانند این آب را صرف اهداف دیگر کنند که تولید آنها ضروری است. کشورهای کم آب می‌توانند محصولاتی را وارد‌کنند که نیاز به مقدار زیادی آب نسبت به حالتی که در منطقه تولید می‌شوند دارند. این عمل باعث ذخیره آب واقعی شده و فشار بر منابع آبی فرو نشانده می‌شود.

کشورهای وارد‌کننده در جریان مجازی تجارت آب حتماً لازم نیست کم آب باشند، برای مثال کشور کانادا موز و مرکبات را وارد می‌کند در حالی که کانادا کشور پر آبی است. در صادرات نیز حتی آن کشورهایی که کمبود شدید آب دارند (مانند اردن) کالاهای غذایی (مانند مرکبات و سبزیجات) را صادر می‌کنند. با تجارت آب مجازی بهینه‌سازی مصرف آب به‌عنوان یک کالای کمیاب در مقوله‌های زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی ممکن می‌شود.

از سوی دیگر کشورهای پر آب می‌توانند از منابع آبی فراوان خود با تولید محصولات متمرکز بر آب برای صادرات بهره ببرند. تجارت آب مجازی بین ملت‌ها و حتی قاره‌ها می‌تواند به‌طور ایده آل به‌عنوان ابزاری برای بهبود راندمان مصرف آب جهانی، نیل به امنیت آبی در نواحی کم آب جهان و تسکین فشار بر محیط‌زیست با انتخاب بهترین مکان تولید مناسب مورد استفاده قرار گیرد.

در واقع سؤالات زیر را می‌توان در مورد استفاده عملی از مفهوم آب مجازی مطرح کرد:

1- آیا تجارت آب مجازی می‌تواند در بهبود موجودیت آب و به‌واسطه آن امنیت غذایی محلی، معاش، محیط‌زیست و اقتصاد محلی شرکت کند؟ و در کدام شرایط تجارت آب مجازی تشویق شود؟

2- آیا آب مجازی می‌تواند در حل معضلات کشورمان و سایر کشورها شرکت کند؟ یا اینکه تنش‌ها و درگیری‌ها را برای کشورهایی که وابستگی تجاری دارند افزایش می‌دهد؟ و چه ساختار دولتی برای توانمند‌سازی‌ یک تجارت آب مجازی خوب و منصفانه لازم است؟

3- چطور می‌توان از این مفهوم برای ایجاد آگاهی در مصرف و ذخیره آب در کشورمان به کمک تغییر رژیم غذایی بهره جست؟

4- چه چیزی و از سوی چه کسی لازم است تا با تعریف مناسب و منصفانه در استفاده از مفهوم آب مجازی پیشرفتی حاصل شود؟

اندازه‌گیری تجارت آب مجازی

یکی از بنیان‌های مدیریتی، توانایی در اندازه‌گیری و ارزیابی جریان‌های تجارت آب و حجم کالاهای مورد نظر است. البته بررسی مقدار آب مجازی یک محصول کار ساده‌ای نیست. زیرا عوامل زیادی بر مقدار آب مصرفی در فرایند تولید یک محصول تاثیر دارند. حداقل عوامل زیر بایستی در برآوردها مد نظر قرار گیرند:

الف - مکان و مدت تولید یک محصول (سال یا فصل)
ب - از نقطه نظر اندازه‌گیری (محل برداشت آب یا محل مصرف آب)
ج - روش تولید و راندمان مصرف آب (پساب‌ها در نظر گرفته شوند یا خیر)
بنابراین می‌توان گفت همه، محصولات غذایی آب را به‌عنوان بخشی از فرایند تولید مصرف می‌کنند اما میزان آب مورد نیاز در واحد تولید به مقدار زیادی به نوع محصول بستگی دارد.

لازم به ذکر است از نظر تئوری می‌توان رابطه تولید و مصرف آب را از روی تبخیر و تعرق گیاه کاملاً مشخص کرد اما برآورد میزان آب برای فرایند‌های دیگر مانند سرویس دهی و خدماتی که در ارتباط غیرمستقیم با تولید محصول هستند کاملاً پیچیده است. از این‌رو ما باید به‌دنبال یافتن ابزارهای اندازه‌گیری استاندارد و روش‌هایی مطمئن برای بررسی مقادیر و متغیرهای شرکت‌کننده در تجارت آب مجازی باشیم.

گفتنی است که از آنجایی که بحث آب مجازی علاوه بر محصولات زراعی در مورد فراورده‌های دامی و صنعتی نیز مطرح است لذا بایستی نگرشی جدی به وضعیت مصرف آب در بخش‌های مختلف داشته باشیم. در کشورهای با درآمد کم و متوسط مصرف آب 10درصد، 8درصد و 82 درصد به‌ترتیب در بخش‌های صنعت، شرب و کشاورزی است در حالی که در کشورهای با درآمد بالا مصرف آب 59 درصد، 11درصد و 30درصد به‌ترتیب در بخش‌های صنعت، شرب و کشاورزی است. بنابراین با بررسی وضعیت میزان پیشرفت کشورها در زمینه رشد اقتصادی و ارتباط آن، استفاده از آب برای مصارف شهری و صنعتی مشاهده می‌شود که همبستگی بالایی بین این دو وجود دارد.



منبع: http://www.hamshahrionline.ir/news-72272.aspx
​

 

[مهسا.]

از کلیه عزیزان و مهندسین گرامی خواهشمندم که در رابطه با همین موضوع اگه مطلبی یا موردی مد نظرشون هست بذارند تا بتونیم استفاده کنیم.
با تشکر

 

[iman_majd]

از کلیه عزیزان و مهندسین گرامی خواهشمندم که در رابطه با همین موضوع اگه مطلبی یا موردی مد نظرشون هست بذارند تا بتونیم استفاده کنیم.
با تشکر

من خودم هنوز اينو نخوندم اما فكر نميكنم بد باشه.
تهدیدی به نام "واردات آب مجازی" و ضرورت استفاده از این تهدید!

تهدیدی به نام "واردات آب مجازی" و ضرورت استفاده از این تهدید!
بحران کم‌آبی که با گرم‌تر شدن دما وضعیت حادتری به خود گرفته است به سرعت در حال گسترش به کشورها و انسان‌های بیشتری می‌باشد. یکی از راهکارهایی که به منظور مقابله با مشکلات این بحران پیش‌بینی و پیشنهاد شده ((تجارت آب مجازی)) است. آب مجازی، آبی است که صرف تولید کلیه کالاها شده و بصورت نهفته در آنها وجود دارد؛ و تجارت آب مجازی هم شامل صادرات و واردات کلیه کالاها اعم از صنعتی، معدنی، کشاورزی و... می‌شود. شاید جای سئوال باشد که چطور تبادل کالا با دنیای خارج از مرزهای سیاسی می‌تواند بحران کم‌آبی را مهار نماید؟ ما در این نوشتار سعی در تشریح دلایل لزوم گسترش واردات آب مجازی برای مقابله با بحران کم‌آبی کشور داریم.
علی رغم تأثیر شگرف و مستقیمی که آب‌ در پیدایش جوامع و از آن مهم‌تر تمدن‌های بشری داشته و اهمیت بسیاری که پیشینیان به کمیت و کیفیت آب می‌داده‌اند اما به دلیل فراوانی آن، در بسیاری موارد انسان‌ها قدر این نعمت را ندانسته و با آن بصورت کالایی بی‌ارزش برخورد کرده‌اند. این قبیل اقدامات با صنعتی‌شدن جوامع شدت بیشتری یافته است. با گذشت زمان و افزایش جمعیت و رشد نیازهای انسان‌ها که مهمترین آنها تأمین غذا بود این نگرش تغییر نموده تا جایی که در شرایط کنونی آب از کالایی اقتصادی تغییر ماهیت داده و به کالایی استراتژیک تبدیل شده است.
مشکلات، بحران‌ها، تنش‌ها و جنگ‌های فراوانی که در سال‌های اخیر به دلیل‌ تعارض در منافع حوزه‌های آب کشورهای مختلف شکل گرفته، اصلاح دیدگاه برنامه‌ریزان و در نتیجه تغییر در برنامه‌ریزی‌ها را در پی داشته است. در شرایط موجود دیگر با قاطعیت نمی‌توان هرگونه واردات کالا را با دلیل ((ایجاد وابستگی)) رد نمود چراکه با وارد نمودن کالاهایی که برای تولیدشان به آب زیادی نیاز هست در مصرف آب صرفه جویی نموده و می‌توان از آب ذخیره شده برای تولید کالاهایی با ارزش افزوده بالاتر و یا با درجه اهمیت بیشتر استفاده کرد. کشورهای زیادی محکوم به پذیرش و تبعیت از تجارت آب مجازی هستند؛ از جمله کشورهای منطقه خاورمیانه که بیشترین چالش‌ها را در زمینه آب دارند باید به منظور تأمین ((امنیت غذایی)) خود به واردات آب مجازی متکی باشند. ویلیام جی کازگروف Cosgrove William J نایب رئیس شورای جهانی آب می گوید:«شاید به طور ناخودآگاه، تعداد زیادی از کشورهای کم آب از طریق واردات غذایی به حل تنش‌ها و مسائل آبی خود نائل شده‌اند و این از طریق نقشی است که واردات آب مجازی ایفا می‌نماید». اما برخورد با این موضوع و تصمیم‌گیری بر اساس آن به همین سادگی نیز نمی‌باشد زیرا غیر از مسائل فنی و تخصصی، مفاهیم دیگری از جمله بحث ((سلطه غذایی)) وجود دارد که باید در واردات آب مجازی مد نظر قرار گیرد. سلطه غذایی همان وابستگی زیاد به آب مجازی است بگونه‌ای که کشورهای صادرکننده، اهرم فشار بسیار پرقدرتی برای نفوذ و تسلط بر کشور واردکننده آب مجازی خواهند داشت. چین، هند و مالزی از جمله کشورهایی هستند که نمی‌خواهند اختیار تأمین غذای جمعیت انبوه خود را بدست بیگانگان بسپارند. (در شماره 493 مورخ 20 اردیبهشت 88 هفته نامه نصیر بوشهر مفهوم آب مجازی بطور کامل تشریح گردیده است.)
به دلیل مسائل و مشکلاتی که گریبان بخش کشاورزی ایران را گرفته، برنامه‌ریزان و تصمیم‌گیران حوزه آب کشور مجبورند بهره‌گیری بیشتر از فرصت واردات آب مجازی از طریق خرید برخی از محصولات کشاورزی را در دستورکار خود قرار دهند. مسائل و مشکلاتی که سبب اهمیت بیشتر جایگاه تجارت آب مجازی در کشور ما می‌شود را می‌توان به دو گروه کلی طبیعی و غیرطبیعی تقسیم کرد. مسائل طبیعی مربوط به قرار گرفتن کشور ایران در منطقه‌ای از جهان است که بطور ناخواسته مشکلاتی را برای ما بوجود آورده و عوامل غیرطبیعی را می‌توان بهره‌گیری از الگوی مصرفی اشتباه در زمینه مصرف آب دانست. در ادامه خواهیم دید که منابع آب کشور کمتر از میانگین جهانی می‌باشد و متأسفانه ما از این منابع محدود نیز به درستی استفاده نمی‌کنیم.
مشکلات طبیعی
در مناطق معتدل جهان، 90 درصد آب مورد نیاز کاشت و پرورش غلات از آب طبیعی درون خاک تأمین می‌شود اما در خاورمیانه برای تهیه اینگونه محصولات که اساس غذای انسان‌ها را تشکیل می‌دهند تکیه بر منابع و ذخایر سطحی و زیرزمینی آب ضروری و واجب است.
میانگین بارندگی در کشور ما 252 میلیمتر در سال می‌باشد که دقیقاً یک سوم میانگین جهانی است با این حال میانگین تبخیر در ایران 179 میلیمتر (یعنی 71 درصد بارندگی کشور) معادل 3 برابر میانگین جهانی است.
پراکنش مکانی و زمانی بارندگی‌ها در کشور نیز بسیار نامناسب می‌باشد؛ بگونه ای که 70 درصد بارندگی‌ها در 25 درصد از مساحت کشور واقع می‌شود و تنها یک درصد از مساحت کشور از بارندگی بیش از 1000 میلیمتر برخوردار است. از لحاظ توزیع زمانی نیز 25 درصد بارندگی‌ها در فصول آبیاری و 75 درصد در سایر فصول رخ می دهد. در استان بوشهر توزیع زمانی نامطلوب بارندگی به خوبی قابل مشاهده می‌باشد در اغلب سال‌ها کل بارندگی سالانه طی چند روز آنهم در فصل زمستان اتفاق می‌افتد.
مشکلات غیرطبیعی
بخش کشاورزی در ایران و جهان بزرگترین مصرف‌کننده آب می‌باشد اما برخلاف میانگین جهانی که نشانگر تخصیص 70 درصد از کل منابع آب مصرفی به بخش کشاورزی است در ایران و با وجود قرار گرفتن کشور در منطقه‌ای خشک این نسبت 93 درصد است. این اولین اشتباه در الگوی مصرف آب کشاورزی کشور می‌باشد. در حالی که بارش‌های جوی کشور (70 درصد باران و 30 درصد برف) سالانه آوردی معادل 413 میلیاردمترمکعب برای کشور دارند که با 13 میلیاردمترمکعب آب وارد شده به کشور توسط رودخانه‌های مرزی این میزان به 426 میلیاردمترمکعب افزایش می‌یابد؛ اما از این مقدار 295 میلیاردمترمکعب مستقیماً تبخیر شده و از دسترس خارج می‌گردد به عبارت ساده پتانسیل کل منابع آب تجدید‌شونده‌ کشور حدود 130 میلیاردمترمکعب برآورد می‌گردد. از 5/88 میلیاردمترمکعب آب مصرفی کشور در شرایط کنونی، 5/82 میلیاردمترمکعب یعنی 93 درصد آن در بخش کشاورزی استفاده می‌شود.
از دیگر مشکلات کشور در رویارویی با بحث آب و منابع آن، بازده کل آبیاری درکشور است. در حالی که بازده کل آبیاری در کشورهای توسعه یافته 65 درصد و در کشورهای در حال توسعه 45 درصد است، این شاخص در ایران بین 33 تا 37 درصد است. اگر بخواهیم میزان هدررفت آب در مرحله آبیاری محصولات کشاورزی را بدست آوریم عدد 5/82 میلیاردمترمکعب را در عدد 65/0 ضرب کرده که حاصل عددی بزرگتر از 53 میلیاردمترمکعب می‌باشد. زمانی عمق بحران را بهتر درک خواهیم کرد که بدانیم این عدد معادل 100 برابر ذخیره آب سدی همچون سد رئیسعلی دلواری آنهم در زمانی که از آب پر است می‌باشد. بنابراین با افزایش بازده کل آبیاری کشور به میزان 5 درصد، از احداث 8 سد با مشخصات فوق بی‌نیاز می‌شویم. به نظر نگارنده، این موضوع بزرگترین اشتباهمان در نحوه مصرف آب در کشور است.
پایین بودن مقدار کارآیی مصرف آب کشاورزی و بالا بودن میزان ضایعات کشاورزی نیز از دیگر مشکلاتی است که بدست خودمان بوجود آمده و خودمان هم باید تلاش نموده و با برنامه‌ریزی صحیح و اصلاح روش کار آنها را برطرف نمائیم.
با ادامه روند صنعتی‌تر شدن کشور و گسترش فرهنگ شهرنشینی، سهم آب صنعت و شرب می‌باید از 7 درصد بسیار بالاتر رود چراکه آب صنعت از ارزش افزوده بالاتر و آب شرب از درجه اهمیت بیشتری نسبت به آب کشاورزی برخوردار است. بنابراین به منظور جلوگیری از وارد آمدن فشار مضاعف بر ذخایر و منابع آب کشور که اتفاقاً در اکثر سفره‌ها با بیلان منفی روبرو هستند، واردات آب مجازی در چارچوب مصالح کشور اجرایی‌ترین راهکار (بهترین راهکار اصلاح روش آبیاری است) جهت تأمین غذا برای هم‌وطنانی خواهد بود که با رشد جمعیت بر تعداد آنها نیز افزوده می‌شود. بدیهی است راهکارها و پیشنهادات عملی دیگری در این زمینه وجود دارد که ان‌شاءا... در نوشتارهای بعدی به آنها پرداخته خواهد شد.

 

[sedam kon]

سلام دوست عزیز
راستش من تا حالا چیزی در این مورد نشنیده بودم و واسم جالب بود
ممنون از همتون

 

[iman_majd]

سلام دوست عزیز
راستش من تا حالا چیزی در این مورد نشنیده بودم و واسم جالب بود
ممنون از همتون

آیا می دانستید برای هر یک فنجان قهوه ای که میل می کنید 140 لیتر آب مصرف شده؟
افزایش روز به روز دانش محیط زیستی مردم منجر به ایجاد سؤالات زیادی در ذهن آنها شده است. یکی از مهم ترین سؤالها این است که : چه مقدار منابع طبیعی لازم است تا کالا های مختلف مورد نیاز ما انسانها تولید شوند؟ به عنوان مثال برای تولید یک فنجان چای یا قهوه که در دست داریم چه مقدار منابع طبیعی استفاده شده است؟ در بعضی از موارد با مشاهده کالای مورد نظرمان تا حدودی می توانیم مقدار منابع طبیعی مصرف شده را حدس بزنیم. مثلا تمام وسایل چوبی اطرافمان بیانگر این واقعیت هستند که این چوبها زمانی بخشی از تنه درخت و اکوسیستم جنگل بوده اند ولیکن این نوع مشاهده و حدس و گمان در رابطه با منابعی که دیگر قسمتی از ساختار کالا نیستند کافی نبوده و نیازمند تحقیقات بیشتر در فرایند تولید کالا است.

یکی از مهم ترین منابع طبیعی در پروسه تولید انواع کالاها آب می باشد. در واقع آب یکی از مهمترین منابع مصرفی بشر برای گذران زندگی روزمره است. انسانها در زندگی روزمره خود از آب برای مصارفی مانند آشامیدن ، پخت و پز و شست و شو استفاده می کنند. اما موضوع فقط به اینجا ختم نمی شود ، حجم انبوهی از آب برای تولید کالاهای پایه ای مانند کاغذ ، پوشاک و اقلام غذایی به کار می رود. البته میزان دقیق مصرف آب برای تولید یک کالای خاص با عوامل گوناگونی مانند شرایط آب و هوایی و اقلیمی ای که کالا در آن تولید شده همچنین کیفیت تولید رابطه مستقیم دارد. آب مجازی برای اولین بار توسط "John Anthony Allan " که از استادان دانشگاه king college London است مطرح شد. وی به خاطر تحقیقات علمی که در این مورد انجام داده بود جایزه the 2008 Stockholm Water Prize را برنده شد. موسسه بین المللی آب استکهلم که اهدا کننده این جایزه به آقای John Anthony Allan بود، معتقد است که پروژه آب مجازی تاثیرات زیادی بر سیاستهای تجارت آب در کشورهای صادر کننده آن مانند ایالات متحده، آرژانتین و برزیل و وارد کننده هایی مانند کشورهای مصر، ژاپن و ایتالیا دارد که هر ساله میلیونها لیتر آب صادر و وارد می کنند. اهمیت این موضوع به گفته آقای John Anthony Allan در این واقعیت نهفته است که انسان قادر به دیدن مقدار آبی که برای تولید یک فراورده مصرف شده است نمی باشد. به عنوان مثال مقدار آبی که برای تولید یک دانه گندم مصرف شده در داخل گندم موجود نبوده و قابل رویت هم نیست اما در واقعیت حجم غیر قابل رویتی از آب مصرف شده است.

جدول غلات​

​

یک عدد ذرت​

​

​

450 لیتر آب​

​

ذرت سالانه در دنیا 550 بلیون متر مکعب آب مصرف می کند که در حدود 8 درصد مصرف سالیانه آب می باشد.​

​

یک بسته 500 گرمی گندم​

500 لیتر آب​

گندم سالانه در دنیا 790 بلیون متر مکعب آب مصرف می کند​

یک بسته 500 گرمی برنج​

1700 لیتر آب​

یک بسته 500 گرمی سویا​

900لیتر آب​

در حقیقت دانستن این واقعیت که چه مقدار آب برای تولید یک فراورده مصرف شده است به ما کمک می کند که بتوانیم تخمین درستی از میزان واقعی مصرف آب برای تولید فراورده های گوناگون داشته باشیم. این موضوع در کشورهای گرم و خشک مانند مصر بسیار حیاتی و مهم است.
بر اساس مطالعات انجام شذه در UNESCO-IHE Institute for Water Education مقدار آب مصرفی برای تولید برخی اقلام به شرح زیر می باشد. برای تولید یک کیلوگرم گندم به 1300 لیتر آب ، برای تولید یک کیلوگرم تخم مرغ به 3300 لیتر آب ، برای تولید یک کیلوگرم برنج به 3400 لیتر آب، برای تولید یک کیلوگرم گوشت گاو به 15500 لیتر آب و برای تولید یک لباس از جنس کتان به 4100 لیتر آب نیازمندیم. همین موسسه در گزارشی با عنوان The Water Footprint of Cotton Consumption نوشته است که برای تولید کالاهای دیگری که در زندگی روزمره انسانها کاربرد دارند چه مقدار آب مصرف می شود. به عنوان مثال برای تولید هزار گرم شلوارجین به میزان 10850 لیتر آب ،برای تولید 75 گرم پوشک بچه به 810 لیتر آب، برای تولید 900 گرم روتختی به 9750 لیتر آب نیازمندیم.
میزان آب مجازی مورد نیاز مردم هلند برای نوشیدن قهوه و چای
امروزه مطالعات جدید و متنوعی درباره میزان آب مجازی مورد نیاز انواع کالاها در حال انجام است. به عنوان مثال بر اساس تحقیقاتی که در دانشگاه Twente در هلند انجام شده است میزان آب مجازی مورد نیاز این کشور برای نوشیدن قهوه و چای توسط مردم هلند بررسی شده است. محاسبات این تحقیق بر اساس میزان مصرف آب برای تولید قهوه و چای در کشور های اصلی صادر کننده این دو کالا انجام شده است. به طور کلی سالانه جمعیت کره زمین برای نوشیدن قهوه و چای نیازمند 140 بیلیون متر مکعب آب می باشد. از این میزان آب، مردم هلند 2.7 بیلیون متر مکعب آب برای نوشیدن چای و قهوه نیازمندند. توجه داشته باشید که این میزان از آب توسط منابع آبی هلند تامین نمی شود ، بلکه منابع آبی کشورهایی مانند برزیل و کلمبیا برای قهوه و منابع آبی اندونزی، چین و سریلانکا برای تولید چای مصرف می شود.

جدول فراورده های گوشتی ​

300 گرم استیک گوشت گاو​

4500 لیتر آب​

300 گرم استیک گوشت گوسفند​

1830 لیتر آب​

300 گرم استیک گوشت خوک​

1440 لیتر آب​

300 گرم استیک گوشت بز​

1200 لیتر آب​

300 گرم فیله مرغ​

1170 لیتر آب​

جدول نوشیدنی ها​

500 میلی لیتر آبجو​

150 لیتر آب​

یک بطری شراب (750 میلی لیتر)​

720 لیتر آب​

یک قوری قهوه (750 میلی لیتر)​

840 لیتر آب​

یک قوری چای ( 750 میلی لیتر)​

90 لیتر آب​

یک لیتر شیر​

1000 لیتر آب​

میزان آب مجازی مورد نیاز صنایع​

بر اساس مطالعاتی که در سال 2003 در UNESCO-IHE study and the Australian Food & Grocery انجام شده میزان بسیار بالایی از آب مجازی در تولیدات صنایع سنگین استفاده می شود. برای تولید اقلامی مانند ماشین، دوچرخه و سایر اقلام صنعتی مقدار مصرف آب بسیار بالا است. شاید باورش برای خواننده محترم سخت باشد ولی برای تولید یک خودرو یک تنی به میزان چهارصد هزار (400000) لیتر آب نیازمندیم. البته همانطور که در ابتدا توضیح دادیم این مقدار مطابق نحوه تولید کالا قابل تغییر است. به عنوان مثال در کشور استرالیا مقدار آب مصرفی برای تولید یک ماشین یک میلیون (1000000) لیتر است. مصرف این مقدار آب به خاطر نحوه تولید ماشین در کارخانه می باشد. دانستن این واقعیت که چه مقدار آب برای تولید کالاهایی که ما در زندگی روزمره استفاده می کنیم مصرف شده است بسیار ضروری است. همچنین برای دولتها قابلیت تخمین میزان مصرف آب برای تولید کالاهای گوناگون در کشور بسیار حیاتی بوده و می تواند در سیاست گذاری های واردات و یا صادرات آب تاثیر گذار باشد. البته قابل ذکر است که تخمین میزان آب مصرفی در حقیقت تخمین میزان آب از دست رفته توسط صنایع می باشد زیرا این آب جهت تولید کالاهای مورد نیاز از بین رفته است.

جدول میوه ها​

یک عدد سیب( 100 گرمی)​

70 لیترآب​

یک عدد پرتقال( 100 گرمی)​

50 لیتر آب​

یک عدد نارگیل( 1000گرمی)​

2500 لیتر آب​

جدول سایر مواد خوراکی​

یک عدد تخم مرغ (60 گرم)​

200 لیتر آب​

500 گرم پنیر​

2500 لیتر آب​

یک بسته نان تست (500 گرم)​

650 لیتر آب​

یک بسته چیپس (200 گرم)​

185 لیتر آب​

این نکته قابل ذکر است که هنگامی که کشورها کالایی را صادر یا وارد می کنند در حقیقت آب مجازی این کشورها هم صادر و یا وارد می شود. هنگامی که یک کشور یک تن گندم وارد می کند به جای اینکه آن را به صورت محلی تولید کند در حقیقت این کشور در حدود 1300متر مکعب در مصرف منابع آب داخلی کشور صرفه جویی کرده است. اگر این کشور جزو کشورهای فقیر از نظر منابع آبی باشد این حجم صرفه جویی در آب می تواند در صنایع دیگری مصرف شود. البته اگر همین کشور یک تن گندم صادر کند در حقیقت 1300متر مکعب از منابع آبی خود را صادر کرده است که دیگر بازگشت ندارد و نمی تواند در مصارف دیگر به کار بیاید.