حدود ساعت ۱۴ روز ۳۱ شهریور سال ۱۳۵۹ فرودگاه تهران و چندین فرودگاه، مرکز نظامی و اقتصادی ۱۹ شهر ایران توسط هواپیماهای متجاوز عراقی بمباران شد و این آغاز جنگی بود که هشت سال به درازا انجامید، هرچند در روزهای نخستین، کمتر کسی چنین زمان طولانی را برای آن پیش بینی کرد.
صدام حسین، رئیس رژیم بعثی عراق، با تحریک دشمنان انقلاب اسلامی ایران و در راس آنان امریکا و متاثر از اخبار و اطلاعات عمدتاً غلط که توسط گروه های مخالف و معاند نظام دریافت کرده بود و نیز برانگیخته از غرور کاذب و کینه یی عمیق، راهبردی را انتخاب کرد که رزمندگان سلحشور ارتش اسلام، فقط به فاصله چند روز پس از آغاز جنگ، شکست آن را به رهبر خودکامه و خودبزرگ بین عراق نشان دادند.
صدام حسین بر اثر یک ارزیابی کاملاً غلط و اشتباه از توان رزمی نیروهای خود و ایران اسلامی، راهبرد «پیروزی سریع» را انتخاب و اعلام کرد طی سه روز خوزستان را فتح و آن را از ایران جدا خواهد کرد. اطمینان او به پیروزی این راهبرد آنچنان بود که از پیش، نقشه های جدیدی از منطقه خوزستان تهیه و نام هایی جعلی چون «الاحواز» به جای «اهواز»، «عبادان» به جای «آبادان»، «محمره» به جای «خرمشهر» و... را روی آنها درج کرده بود. صدام آنچنان مغرور و فریفته قدرت ظاهری و پوشالی ارتش خود و حمایت های همه جانبه شرق و غرب بود که در آغاز حمله زمینی به مرزهای ایران، شخصاً در پای یک عراده توپ ۱۳۰ میلی متری حاضر شد و در حالی که یار دیرین و متحد نزدیکش، ملک حسین پادشاه اردن، او را همراهی می کرد با کشیدن طناب، اولین گلوله توپ را به سوی ایران شلیک کرد تا به زعم خویش، افتخار این پیروزی سریع و آسان را به نام خود در تاریخ جنگ های جهان ثبت کند.
اما تقدیر الهی به گونه یی دیگر رقم خورده بود و در سنت های خداوندی هرگز نصرت و ظفر زورگویان و متجاوزان پیش بینی نشده بود. از آن گذشته صدام نمی دانست مشکلات موجود در ارتش ایران که تا حدودی موجب بر هم خوردن سازمان آن شده بود، آنچنان عمیق نیست که فرزندان این ملت نتوانند در کمترین زمان ممکن خود را بازیابند و نه تنها خود آماده رزم و دفاع شوند بلکه صدها هزار نفر از فرزندان مومن و رشید این مرز و بوم را آماده جانفشانی و دفاع از کیان اسلام و کشور کنند.
در این مقاله که دارای مجال اندکی نیز هست، در نظر داریم اقدامات لازم و جانفشانی و ایثارگری های رزمندگان سلحشور سه نیروی زمینی، هوایی و دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران را که موجب شکست راهبرد نظامی عراق و به تبع آن شکست کامل رژیم بعثی شد به صورت اجمال بیان کنیم؛
۱- نیروی زمینی
نیروی زمینی ارتش به رغم آنکه بلافاصله پس از پیروزی انقلاب بیشترین درگیری را با ضدانقلابیون مزدور استکبار در سراسر کشور تجربه کرده و از این بابت متحمل تلفات و خساراتی شده و مهمتر از آن بر اثر توطئه های گوناگون دشمنان انقلاب و مزدوران داخلی آنها دچار نوعی ضعف سازمانی در زمینه های سازماندهی، حفظ سلسله مراتب، انضباط و آموزش شده بود، توانست در کمترین زمان ممکن یک مقاومت سازمان یافته را در برابر تجاوزات و تهاجمات ارتش کاملاً آماده عراق طرح ریزی و اجرا کند.
۲- نیروی هوایی
اولین پاسخ دندان شکن که چون پتکی بر سر صدام و ژنرال های او فرود آمد از سوی نیروی هوایی قهرمان به ارتش متجاوز عراق داده شد. حدود دو ساعت پس از بمباران ساعت ۱۴ روز ۳۱ شهریور که توسط هواپیماهای متجاوز عراقی صورت گرفت نیروی هوایی با به پرواز درآوردن چندین فروند جنگنده پایگاه های کوت و شعیبیه عراق را مورد تهاجم و بمباران قرار داد و در فردای آن روز بیش از ۲۰۰ فروند از هواپیماهای جنگنده نیروی هوایی به پرواز درآمدند و ۱۴۰ فروند آنان موفق شدند با عبور از مرز، مناطق حساس و حیاتی زیادی از عراق را بمباران کنند.
خلبانان سلحشور نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران علاوه بر این اقدام بی نظیر با انجام صدها سورتی پرواز در روزهای ابتدایی جنگ مانند رزمندگان زمینی شکارچی تانک به مقابله با پیشروی ستون های زرهی دشمن پرداختند و با انهدام ده ها دستگاه تانک و ادوات زرهی دشمن ضمن ایراد تلفات و خسارات فراوان به آنان سازمان رزمی یگان های آنها را بر هم زدند.
نیروی هوایی قهرمان ایران علاوه بر اقدامات فوق با انجام عملیات های پشتیبانی نزدیک از عملیات های رزمندگان نیروی زمینی و تامین امنیت فضای هوایی کشور در اجرای عملیات های مشترک با نیروی دریایی شکست های سنگینی را به ارتش بعث عراق تحمیل کردند که در بحث نیروی دریایی به آن اشاره خواهد شد.
۳- نیروی دریایی
یکی از ابعاد مهم و تاثیرگذار در هر جنگی، جنگ دریایی و استفاده از نیروی دریایی است. نیروی دریایی عراق که در ابتدای جنگ دارای تجهیزات و شناورهای پیشرفته یی چون ناوچه های توپدار «اوزا» بود قصد داشت با استفاده از این نیرو بر منطقه خلیج فارس تفوق یافته و از این طریق ضمن حفظ امنیت بنادر، اسکله ها و سکوهای نفتی خود تاسیسات مشابه ایران را منهدم یا ناامن کند. اما نیروی دریایی قهرمان ایران اسلامی نیز مانند دو نیروی دیگر با اعتقادی کامل و توکل بر خداوند قادر و نیز حس فداکاری در راه دین و وطن با طرح ریزی و اجرای یک عملیات بی نظیر و تاریخی که در هفت آذر ۱۳۵۹ یعنی فقط کمی بیش از دو ماه که از آغاز جنگ گذشته بود چنان ضربه سهمگین و مهلکی به نیروی دریایی عراق وارد کرد که این نیرو تا آخر جنگ هرگز نتوانست کوچک ترین نقشی در روند جنگ ایفا کند. عملیات سترگ و غرورآفرین مروارید که با شرکت شناورهای نیروی دریایی و جنگنده های نیروی هوایی اجرا شد، تقریباً به طور کامل نیروی دریایی عراق را منهدم ساخت. از دیگر اقدامات نیروی دریایی در شروع جنگ تحمیلی به کارگیری تکاوران دلاور این نیرو در خرمشهر و آبادان بود که در سازماندهی مقاومت نیروهای مردمی در این دو شهر نقش چشمگیری داشت. این تکاوران دلاور با همراهی دانشجویان دانشکده افسری و سایر نیروهای مردمی مقاومت دلیرانه یی را در خرمشهر و آبادان انجام دادند که سقوط خرمشهر بیش از یک ماه به تاخیر افتاد و از سقوط آبادان نیز جلوگیری به عمل آمد.
به راستی که سقوط آبادان می توانست فاجعه یی به مراتب بزرگ تر از سقوط خرمشهر باشد. ذکر دلاوری ها و رشادت های رزمندگان سلحشور ارتش اسلام در قالب نیروهای سه گانه زمینی، هوایی و دریایی در این مجال اندک نمی گنجد و البته در کنار سایر نیروهای مسلح کشور نقش اساسی را در شکست راهبرد نظامی عراق ایفا کرده است. به بیان دیگر با قاطعیت می توان گفت سرنوشت تجاوز عراق علیه ایران در واقع در سه ماهه اول جنگ تعیین شد و در رقم خوردن این سرنوشت ذلت بار، ارتش جمهوری اسلامی ایران بزرگ ترین نقش را ایفا کرد.
یاد و خاطره همه رزمندگان سلحشور اسلام به ویژه شهیدان مظلوم روزهای آغازین جنگ گرامی باد.
علی سجادی
سرهنگ بازنشسته و کارشناس ارشد مدیریت امور دفاعی
صدام حسین، رئیس رژیم بعثی عراق، با تحریک دشمنان انقلاب اسلامی ایران و در راس آنان امریکا و متاثر از اخبار و اطلاعات عمدتاً غلط که توسط گروه های مخالف و معاند نظام دریافت کرده بود و نیز برانگیخته از غرور کاذب و کینه یی عمیق، راهبردی را انتخاب کرد که رزمندگان سلحشور ارتش اسلام، فقط به فاصله چند روز پس از آغاز جنگ، شکست آن را به رهبر خودکامه و خودبزرگ بین عراق نشان دادند.
صدام حسین بر اثر یک ارزیابی کاملاً غلط و اشتباه از توان رزمی نیروهای خود و ایران اسلامی، راهبرد «پیروزی سریع» را انتخاب و اعلام کرد طی سه روز خوزستان را فتح و آن را از ایران جدا خواهد کرد. اطمینان او به پیروزی این راهبرد آنچنان بود که از پیش، نقشه های جدیدی از منطقه خوزستان تهیه و نام هایی جعلی چون «الاحواز» به جای «اهواز»، «عبادان» به جای «آبادان»، «محمره» به جای «خرمشهر» و... را روی آنها درج کرده بود. صدام آنچنان مغرور و فریفته قدرت ظاهری و پوشالی ارتش خود و حمایت های همه جانبه شرق و غرب بود که در آغاز حمله زمینی به مرزهای ایران، شخصاً در پای یک عراده توپ ۱۳۰ میلی متری حاضر شد و در حالی که یار دیرین و متحد نزدیکش، ملک حسین پادشاه اردن، او را همراهی می کرد با کشیدن طناب، اولین گلوله توپ را به سوی ایران شلیک کرد تا به زعم خویش، افتخار این پیروزی سریع و آسان را به نام خود در تاریخ جنگ های جهان ثبت کند.
اما تقدیر الهی به گونه یی دیگر رقم خورده بود و در سنت های خداوندی هرگز نصرت و ظفر زورگویان و متجاوزان پیش بینی نشده بود. از آن گذشته صدام نمی دانست مشکلات موجود در ارتش ایران که تا حدودی موجب بر هم خوردن سازمان آن شده بود، آنچنان عمیق نیست که فرزندان این ملت نتوانند در کمترین زمان ممکن خود را بازیابند و نه تنها خود آماده رزم و دفاع شوند بلکه صدها هزار نفر از فرزندان مومن و رشید این مرز و بوم را آماده جانفشانی و دفاع از کیان اسلام و کشور کنند.
در این مقاله که دارای مجال اندکی نیز هست، در نظر داریم اقدامات لازم و جانفشانی و ایثارگری های رزمندگان سلحشور سه نیروی زمینی، هوایی و دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران را که موجب شکست راهبرد نظامی عراق و به تبع آن شکست کامل رژیم بعثی شد به صورت اجمال بیان کنیم؛
۱- نیروی زمینی
نیروی زمینی ارتش به رغم آنکه بلافاصله پس از پیروزی انقلاب بیشترین درگیری را با ضدانقلابیون مزدور استکبار در سراسر کشور تجربه کرده و از این بابت متحمل تلفات و خساراتی شده و مهمتر از آن بر اثر توطئه های گوناگون دشمنان انقلاب و مزدوران داخلی آنها دچار نوعی ضعف سازمانی در زمینه های سازماندهی، حفظ سلسله مراتب، انضباط و آموزش شده بود، توانست در کمترین زمان ممکن یک مقاومت سازمان یافته را در برابر تجاوزات و تهاجمات ارتش کاملاً آماده عراق طرح ریزی و اجرا کند.
۲- نیروی هوایی
اولین پاسخ دندان شکن که چون پتکی بر سر صدام و ژنرال های او فرود آمد از سوی نیروی هوایی قهرمان به ارتش متجاوز عراق داده شد. حدود دو ساعت پس از بمباران ساعت ۱۴ روز ۳۱ شهریور که توسط هواپیماهای متجاوز عراقی صورت گرفت نیروی هوایی با به پرواز درآوردن چندین فروند جنگنده پایگاه های کوت و شعیبیه عراق را مورد تهاجم و بمباران قرار داد و در فردای آن روز بیش از ۲۰۰ فروند از هواپیماهای جنگنده نیروی هوایی به پرواز درآمدند و ۱۴۰ فروند آنان موفق شدند با عبور از مرز، مناطق حساس و حیاتی زیادی از عراق را بمباران کنند.
خلبانان سلحشور نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران علاوه بر این اقدام بی نظیر با انجام صدها سورتی پرواز در روزهای ابتدایی جنگ مانند رزمندگان زمینی شکارچی تانک به مقابله با پیشروی ستون های زرهی دشمن پرداختند و با انهدام ده ها دستگاه تانک و ادوات زرهی دشمن ضمن ایراد تلفات و خسارات فراوان به آنان سازمان رزمی یگان های آنها را بر هم زدند.
نیروی هوایی قهرمان ایران علاوه بر اقدامات فوق با انجام عملیات های پشتیبانی نزدیک از عملیات های رزمندگان نیروی زمینی و تامین امنیت فضای هوایی کشور در اجرای عملیات های مشترک با نیروی دریایی شکست های سنگینی را به ارتش بعث عراق تحمیل کردند که در بحث نیروی دریایی به آن اشاره خواهد شد.
۳- نیروی دریایی
یکی از ابعاد مهم و تاثیرگذار در هر جنگی، جنگ دریایی و استفاده از نیروی دریایی است. نیروی دریایی عراق که در ابتدای جنگ دارای تجهیزات و شناورهای پیشرفته یی چون ناوچه های توپدار «اوزا» بود قصد داشت با استفاده از این نیرو بر منطقه خلیج فارس تفوق یافته و از این طریق ضمن حفظ امنیت بنادر، اسکله ها و سکوهای نفتی خود تاسیسات مشابه ایران را منهدم یا ناامن کند. اما نیروی دریایی قهرمان ایران اسلامی نیز مانند دو نیروی دیگر با اعتقادی کامل و توکل بر خداوند قادر و نیز حس فداکاری در راه دین و وطن با طرح ریزی و اجرای یک عملیات بی نظیر و تاریخی که در هفت آذر ۱۳۵۹ یعنی فقط کمی بیش از دو ماه که از آغاز جنگ گذشته بود چنان ضربه سهمگین و مهلکی به نیروی دریایی عراق وارد کرد که این نیرو تا آخر جنگ هرگز نتوانست کوچک ترین نقشی در روند جنگ ایفا کند. عملیات سترگ و غرورآفرین مروارید که با شرکت شناورهای نیروی دریایی و جنگنده های نیروی هوایی اجرا شد، تقریباً به طور کامل نیروی دریایی عراق را منهدم ساخت. از دیگر اقدامات نیروی دریایی در شروع جنگ تحمیلی به کارگیری تکاوران دلاور این نیرو در خرمشهر و آبادان بود که در سازماندهی مقاومت نیروهای مردمی در این دو شهر نقش چشمگیری داشت. این تکاوران دلاور با همراهی دانشجویان دانشکده افسری و سایر نیروهای مردمی مقاومت دلیرانه یی را در خرمشهر و آبادان انجام دادند که سقوط خرمشهر بیش از یک ماه به تاخیر افتاد و از سقوط آبادان نیز جلوگیری به عمل آمد.
به راستی که سقوط آبادان می توانست فاجعه یی به مراتب بزرگ تر از سقوط خرمشهر باشد. ذکر دلاوری ها و رشادت های رزمندگان سلحشور ارتش اسلام در قالب نیروهای سه گانه زمینی، هوایی و دریایی در این مجال اندک نمی گنجد و البته در کنار سایر نیروهای مسلح کشور نقش اساسی را در شکست راهبرد نظامی عراق ایفا کرده است. به بیان دیگر با قاطعیت می توان گفت سرنوشت تجاوز عراق علیه ایران در واقع در سه ماهه اول جنگ تعیین شد و در رقم خوردن این سرنوشت ذلت بار، ارتش جمهوری اسلامی ایران بزرگ ترین نقش را ایفا کرد.
یاد و خاطره همه رزمندگان سلحشور اسلام به ویژه شهیدان مظلوم روزهای آغازین جنگ گرامی باد.
علی سجادی
سرهنگ بازنشسته و کارشناس ارشد مدیریت امور دفاعی
