[h=1]پل صراط؛ پل عبودیت و تقوا [/h] [h=3][/h]
صدها آیه در قرآن دربارهى قیامت وجود دارد؛ هم بشارت هاى قیامت و هم تهدیدهای آن وجود دارد ؛ هر دو تكاندهنده است. بشارت هاى قرآن هم تكاندهنده و جذاب و شوقآفرین است؛ تهدیدهاى قرآنى هم تكاندهنده است و دل انسان را آب مىكند.
«یُبَصَّرُونَهُمْ یَوَدُّ الْمُجْرِمُ لَوْ یَفْتَدِی مِنْ عَذَابِ یَوْمِئِذٍ بِبَنِیهِ *وَصَاحِبَتِهِ وَأَخِیهِ * وَفَصِیلَتِهِ الَّتِی تُۆْویهِ * وَمَن فِی الْأَرْضِ جَمِیعًا ثُمَّ یُنجِیهِ »؛(معارج: 11-14)
خویشان را به خویشان خود بنمایند و نشان دهند (لكن از شدت هول به یكدیگر توجه نكنند)، گنهكار آرزو كند اى كاش مىتوانست از عذاب آن روز پسران خود را فدا دهد. و نیز همسر و برادرش را . و نیز خویش و قومش را كه (در دنیا) او را پناه مىدادند. و نیز همه كسانى را كه در روى زمیناند، تا این كار او را (از عذاب آن روز) نجات دهد.
اما نمىتواند. عذاب الهى است ؛«كَلَّا إِنَّهَا لَظَى* نَزَّاعَةً لِّلشَّوَى* تَدْعُو مَنْ أَدْبَرَ وَتَوَلَّى *وَجَمَعَ فَأَوْعَى؛
چنین نیست (كه مجرم نجات یابد، بلكه) آن (جهنم) شعله آتش است كه زبانه مىكشد.
در حالى كه بركننده پوست سر و اعضاء (بدن) است.
(به گفتار لفظى و جذب قهرى) فرا مىخواند، هر كس را كه (به حق) پشت كرده و (از خدا و دعوتش) روى گرداند.
و (اموالى) جمع كرد و در ظرفهایش (از صندوق و بانك و انبار) انباشته نمود.»( معارج: 15-18)
[h=2]پل صراط؛ پل عبودیت و تقوا [/h] امام سجاد (سلاماللَّهعلیه) در دعاى ابوحمزه ترس از قیامت را تشریح مىكنند: «ابكى لخروجى عن قبرى عریانا ذلیلا حاملا ثقلى على ظهرى»؛ امروز مىگریم براى وقتى كه عریان و ذلیل و بار سنگین عمل بر دوشم از قبر بیرون مىآیم.
«انظر مرّة عن یمینى و اخرى عن شمالى اذ الخلائق فى شأن غیر شأنى لكلّ امرء منهم یومئذ شأن یغنیه وجوه یومئذ مسفرة ضاحكة مستبشرة»؛( مصباح المتهجد، شیخ طوسی، ص 590)
یك عده چهرههاشان خندان است و خشنود و خوشحال و سربلندند.
اینها چه كسانى هستند؟
كسانى هستند كه در دنیا از پل صراطى كه حقیقت و باطنش در آنجاست و مثال آن در اینجاست، توانستهاند رد شوند. این پل صراط، پل عبودیت، پل تقوا و پل پرهیزگارى است؛«وأَنْ اعْبُدُونِی هَذَا صِرَاطٌ مُّسْتَقِیمٌ ؛ و فقط مرا بپرستید كه این راه مستقیم است»؛( یس: 61)
«...إِنَّكَ عَلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِیمٍ ؛ ... زیرا كه تو بر راهى راست قرار دارى »(زخرف: 43)
اگر اینجا در این دنیا ما توانستیم از این صراط، درست، با دقت و بدون لغزش عبور كنیم، گذر از آن صراط آسانترین كار است؛ مثل مۆمنین كه مانند برق عبور مىكنند : «إِنَّ الَّذِینَ سَبَقَتْ لَهُم مِّنَّا الْحُسْنَى أُوْلَئِكَ عَنْهَا مُبْعَدُونَ *لَا یَسْمَعُونَ حَسِیسَهَا وَهُمْ فِی مَا اشْتَهَتْ أَنفُسُهُمْ خَالِدُونَ *لَا یَحْزُنُهُمُ الْفَزَعُ الْأَكْبَرُ وَتَتَلَقَّاهُمُ الْمَلَائِكَةُ هَذَا یَوْمُكُمُ الَّذِی كُنتُمْ تُوعَدُونَ ؛
البته كسانى كه از ما براى آنها (به خاطر ایمانشان در دنیا وعده) نیكى گذشته (به آنان وعده آمرزش، شفاعت و بهشت دادهایم) آنان از آن آتش به دور نگاه داشته خواهند بود.
آنها اندك صداى آن را هم (در حال گذشتن از صراط و پس از آن) نمىشنوند و در آنچه دلهایشان میل كند (از نعمتهاى بهشتى) جاودانند.
آن وحشت بزرگ آنان را غمگین نمىكند و فرشتگان (با تبریك و تهنیت) به استقبالشان مىآیند (و مىگویند) این همان روز شماست كه (در دنیا) به آن وعده داده مىشدید.»( انبیاء: 101-103)
[h=2]فزع اکبر چیست؟[/h] فزع اكبر، یعنى دشوارترین ترسى كه ممكن است براى انسان پیش بیاید.
فزع عظیمى كه در آنجاست، مۆمنین را ناراحت نمی کند :«لَا یَحْزُنُهُمُ الْفَزَعُ الْأَكْبَرُ ؛ اینها را محزون و اندوهگین نمىكند.» اینها از این صراط عبور كردهاند.
[h=2]پل و صراط در آیات و روایات[/h] در قرآن مستقیم به خود کلمه پل طراط اشاره ای نشده است و تنها به صراط مستقیم اشاره شده ولی در احادیث از این کلمه زیاد نام برده شده است.
مثلاً، امام صادق (علیه السلام) در تفسیر کلمه ی مرصاد، در آیه 14 سوره ی فجر، آن را پلی دانسته اند که از جهنم می گذرد.
«إِنَّ رَبَّكَ لَبِالْمِرْصَادِ »(زیرا پروردگار تو سخت در كمین است)، می فرماید: «مرصاد پلی است بر طریقی که از جهنم می گذرد و کسی که حق مظلومی بر گردن او باشد، از آن نخواهد گذشت.»( بحار الانوار، ج8، ص 66)
البته این بیان امام صادق(علیه السلام) از قبیل بیان یکی از مصادیق مرصاد (کمین گاه) است. چرا که کمین گاه الهی منحصر به قیامت و پل معروف صراط نیست و خداوند در همین دنیا نیز در کمین ظالمین است ...»( تفسیر نمونه، ج26، ص 458)
مراد از پل و صراط در قرآن مجید و روایات، یعنی راه، مسیر، روش، مکتب و به عبارت دیگر، مردم باید بدانند که آن مکتب و طریقی که آنان را به سعادت حقیقی و ابدی می رساند، یک مکتب و راه و روش، با خصوصیات و ویژگی های خاص یعنی دین پروردگار متعال (اسلام حقیقی) می باشد و تنها، قدم گذاشتن در این راه است که موجب نجات و رستگاری است.
از طرف دیگر، غفلت از معرفت واقعی به ویژگی ها و ظرایف و دقایق این راه، موجب انحراف از آن و افتادن در مسیر گمراهی است.
بنابراین، «پل صراط» واقعیتی است که هم در قرآن مجید به آن اشاره شده(علاوه بر آنچه ذکر شد، آیات 71و 72 سوره ی مریم: «و همهی شما (بدون استثنا) وارد جهنم مىشوید، این، امرى است حتمى و فرمانى است قطعى از پروردگارتان. سپس آنها را که تقوا، پیشه کردند از آن رهائى مىبخشیم، و ظالمان را در حالى که (از ضعف و ذلت) به زانو درآمدهاند، در آن رها مىکنیم»، می تواند اشاره ای به پل صراط داشته باشد.(برای آگاهی بیشتر،نک: تفسیر نمونه، ج13، صص 121-117) و هم در روایات، خصوصیات و ویژگی های آن بیان گردیده است.
صدها آیه در قرآن دربارهى قیامت وجود دارد؛ هم بشارت هاى قیامت و هم تهدیدهای آن وجود دارد ؛ هر دو تكاندهنده است. بشارت هاى قرآن هم تكاندهنده و جذاب و شوقآفرین است؛ تهدیدهاى قرآنى هم تكاندهنده است و دل انسان را آب مىكند.
«یُبَصَّرُونَهُمْ یَوَدُّ الْمُجْرِمُ لَوْ یَفْتَدِی مِنْ عَذَابِ یَوْمِئِذٍ بِبَنِیهِ *وَصَاحِبَتِهِ وَأَخِیهِ * وَفَصِیلَتِهِ الَّتِی تُۆْویهِ * وَمَن فِی الْأَرْضِ جَمِیعًا ثُمَّ یُنجِیهِ »؛(معارج: 11-14)
خویشان را به خویشان خود بنمایند و نشان دهند (لكن از شدت هول به یكدیگر توجه نكنند)، گنهكار آرزو كند اى كاش مىتوانست از عذاب آن روز پسران خود را فدا دهد. و نیز همسر و برادرش را . و نیز خویش و قومش را كه (در دنیا) او را پناه مىدادند. و نیز همه كسانى را كه در روى زمیناند، تا این كار او را (از عذاب آن روز) نجات دهد.
اما نمىتواند. عذاب الهى است ؛«كَلَّا إِنَّهَا لَظَى* نَزَّاعَةً لِّلشَّوَى* تَدْعُو مَنْ أَدْبَرَ وَتَوَلَّى *وَجَمَعَ فَأَوْعَى؛
چنین نیست (كه مجرم نجات یابد، بلكه) آن (جهنم) شعله آتش است كه زبانه مىكشد.
در حالى كه بركننده پوست سر و اعضاء (بدن) است.
(به گفتار لفظى و جذب قهرى) فرا مىخواند، هر كس را كه (به حق) پشت كرده و (از خدا و دعوتش) روى گرداند.
و (اموالى) جمع كرد و در ظرفهایش (از صندوق و بانك و انبار) انباشته نمود.»( معارج: 15-18)
[h=2]پل صراط؛ پل عبودیت و تقوا [/h] امام سجاد (سلاماللَّهعلیه) در دعاى ابوحمزه ترس از قیامت را تشریح مىكنند: «ابكى لخروجى عن قبرى عریانا ذلیلا حاملا ثقلى على ظهرى»؛ امروز مىگریم براى وقتى كه عریان و ذلیل و بار سنگین عمل بر دوشم از قبر بیرون مىآیم.
«انظر مرّة عن یمینى و اخرى عن شمالى اذ الخلائق فى شأن غیر شأنى لكلّ امرء منهم یومئذ شأن یغنیه وجوه یومئذ مسفرة ضاحكة مستبشرة»؛( مصباح المتهجد، شیخ طوسی، ص 590)
یك عده چهرههاشان خندان است و خشنود و خوشحال و سربلندند.
اینها چه كسانى هستند؟
كسانى هستند كه در دنیا از پل صراطى كه حقیقت و باطنش در آنجاست و مثال آن در اینجاست، توانستهاند رد شوند. این پل صراط، پل عبودیت، پل تقوا و پل پرهیزگارى است؛«وأَنْ اعْبُدُونِی هَذَا صِرَاطٌ مُّسْتَقِیمٌ ؛ و فقط مرا بپرستید كه این راه مستقیم است»؛( یس: 61)
«...إِنَّكَ عَلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِیمٍ ؛ ... زیرا كه تو بر راهى راست قرار دارى »(زخرف: 43)
اگر اینجا در این دنیا ما توانستیم از این صراط، درست، با دقت و بدون لغزش عبور كنیم، گذر از آن صراط آسانترین كار است؛ مثل مۆمنین كه مانند برق عبور مىكنند : «إِنَّ الَّذِینَ سَبَقَتْ لَهُم مِّنَّا الْحُسْنَى أُوْلَئِكَ عَنْهَا مُبْعَدُونَ *لَا یَسْمَعُونَ حَسِیسَهَا وَهُمْ فِی مَا اشْتَهَتْ أَنفُسُهُمْ خَالِدُونَ *لَا یَحْزُنُهُمُ الْفَزَعُ الْأَكْبَرُ وَتَتَلَقَّاهُمُ الْمَلَائِكَةُ هَذَا یَوْمُكُمُ الَّذِی كُنتُمْ تُوعَدُونَ ؛
البته كسانى كه از ما براى آنها (به خاطر ایمانشان در دنیا وعده) نیكى گذشته (به آنان وعده آمرزش، شفاعت و بهشت دادهایم) آنان از آن آتش به دور نگاه داشته خواهند بود.
آنها اندك صداى آن را هم (در حال گذشتن از صراط و پس از آن) نمىشنوند و در آنچه دلهایشان میل كند (از نعمتهاى بهشتى) جاودانند.
آن وحشت بزرگ آنان را غمگین نمىكند و فرشتگان (با تبریك و تهنیت) به استقبالشان مىآیند (و مىگویند) این همان روز شماست كه (در دنیا) به آن وعده داده مىشدید.»( انبیاء: 101-103)
[h=2]فزع اکبر چیست؟[/h] فزع اكبر، یعنى دشوارترین ترسى كه ممكن است براى انسان پیش بیاید.
فزع عظیمى كه در آنجاست، مۆمنین را ناراحت نمی کند :«لَا یَحْزُنُهُمُ الْفَزَعُ الْأَكْبَرُ ؛ اینها را محزون و اندوهگین نمىكند.» اینها از این صراط عبور كردهاند.
مراد از پل و صراط در قرآن مجید و روایات، یعنی راه، مسیر، روش، مکتب و به عبارت دیگر، مردم باید بدانند که آن مکتب و طریقی که آنان را به سعادت حقیقی و ابدی می رساند، یک مکتب و راه و روش، با خصوصیات و ویژگی های خاص یعنی دین پروردگار متعال (اسلام حقیقی) می باشد و تنها، قدم گذاشتن در این راه است که موجب نجات و رستگاری است. و از طرف دیگر، غفلت از معرفت واقعی به ویژگی ها و ظرایف و دقایق این راه، موجب انحراف از آن و افتادن در مسیر گمراهی است
[h=2]پل و صراط در آیات و روایات[/h] در قرآن مستقیم به خود کلمه پل طراط اشاره ای نشده است و تنها به صراط مستقیم اشاره شده ولی در احادیث از این کلمه زیاد نام برده شده است.
مثلاً، امام صادق (علیه السلام) در تفسیر کلمه ی مرصاد، در آیه 14 سوره ی فجر، آن را پلی دانسته اند که از جهنم می گذرد.
«إِنَّ رَبَّكَ لَبِالْمِرْصَادِ »(زیرا پروردگار تو سخت در كمین است)، می فرماید: «مرصاد پلی است بر طریقی که از جهنم می گذرد و کسی که حق مظلومی بر گردن او باشد، از آن نخواهد گذشت.»( بحار الانوار، ج8، ص 66)
البته این بیان امام صادق(علیه السلام) از قبیل بیان یکی از مصادیق مرصاد (کمین گاه) است. چرا که کمین گاه الهی منحصر به قیامت و پل معروف صراط نیست و خداوند در همین دنیا نیز در کمین ظالمین است ...»( تفسیر نمونه، ج26، ص 458)
مراد از پل و صراط در قرآن مجید و روایات، یعنی راه، مسیر، روش، مکتب و به عبارت دیگر، مردم باید بدانند که آن مکتب و طریقی که آنان را به سعادت حقیقی و ابدی می رساند، یک مکتب و راه و روش، با خصوصیات و ویژگی های خاص یعنی دین پروردگار متعال (اسلام حقیقی) می باشد و تنها، قدم گذاشتن در این راه است که موجب نجات و رستگاری است.
از طرف دیگر، غفلت از معرفت واقعی به ویژگی ها و ظرایف و دقایق این راه، موجب انحراف از آن و افتادن در مسیر گمراهی است.
بنابراین، «پل صراط» واقعیتی است که هم در قرآن مجید به آن اشاره شده(علاوه بر آنچه ذکر شد، آیات 71و 72 سوره ی مریم: «و همهی شما (بدون استثنا) وارد جهنم مىشوید، این، امرى است حتمى و فرمانى است قطعى از پروردگارتان. سپس آنها را که تقوا، پیشه کردند از آن رهائى مىبخشیم، و ظالمان را در حالى که (از ضعف و ذلت) به زانو درآمدهاند، در آن رها مىکنیم»، می تواند اشاره ای به پل صراط داشته باشد.(برای آگاهی بیشتر،نک: تفسیر نمونه، ج13، صص 121-117) و هم در روایات، خصوصیات و ویژگی های آن بیان گردیده است.