تقدیم به ارش عزیز..
موقعیت جغرافیایی منطقه
منطقه عملیاتی رمضان محصور است بین یک زمین مثلثی شکل به وسعت 1600 کیلومتر مربع که از شمال به کوشک و طلائیه (پاسگاه های مرزی ایران در جنوب هویزه) و حاشیه جنوبی هورالهویزه به طول 50 کیلومتر و از غرب به رودخانه اروندرود (که از نقطه تلاقی رودخانه دجله و فرات به نام القرنه شروع می شود و تا شلمچه در غرب خرمشهر ادامه می یابد) به طول 80 کیلومتر و از شرق به خط مرزی شمالی- جنوبی از کوشک تا شلمچه به طول 60 کیلومتر منتهی می شود. بر روی رودخانه اروند در این قسمت چهار پل (دو پل در منطقه نشوه و دو پل در منطقه شومه) واقع شده است که در جنوب غربی این رودخانه ، شهر صنعتی و بندری بصره قرار دارد. دشمن تا قبل از فتح خرمشهر ، از آنجا که این شهر را کلید بصره می دانست و امکان از دست دادن این شهر را غیرممکن می پنداشت ، در شرق بصره مواضع مستحکمی نداشت. لیکن در فرصتی که به خاطر حضور فکری نیروهای ایرانی در لبنان و تاخیر در انجام عملیات رمضان به دست آورد، تغییرات مهمی را در زمین منطقه ایجاد کرد که قسمت اعظم آن مبنی بر تجاربش از عملیات های گذشته بود.
برای مشاهده متن کامل ، روی ادامه مطلب کلیک کنید.
موقعیت جغرافیایی منطقه
منطقه عملیاتی رمضان محصور است بین یک زمین مثلثی شکل به وسعت 1600 کیلومتر مربع که از شمال به کوشک و طلائیه (پاسگاه های مرزی ایران در جنوب هویزه) و حاشیه جنوبی هورالهویزه به طول 50 کیلومتر و از غرب به رودخانه اروندرود (که از نقطه تلاقی رودخانه دجله و فرات به نام القرنه شروع می شود و تا شلمچه در غرب خرمشهر ادامه می یابد) به طول 80 کیلومتر و از شرق به خط مرزی شمالی- جنوبی از کوشک تا شلمچه به طول 60 کیلومتر منتهی می شود. بر روی رودخانه اروند در این قسمت چهار پل (دو پل در منطقه نشوه و دو پل در منطقه شومه) واقع شده است که در جنوب غربی این رودخانه ، شهر صنعتی و بندری بصره قرار دارد. دشمن تا قبل از فتح خرمشهر ، از آنجا که این شهر را کلید بصره می دانست و امکان از دست دادن این شهر را غیرممکن می پنداشت ، در شرق بصره مواضع مستحکمی نداشت. لیکن در فرصتی که به خاطر حضور فکری نیروهای ایرانی در لبنان و تاخیر در انجام عملیات رمضان به دست آورد، تغییرات مهمی را در زمین منطقه ایجاد کرد که قسمت اعظم آن مبنی بر تجاربش از عملیات های گذشته بود.
بدین ترتیب دشمن با احداث خاکریزهای مثلثی ، خطوط پدافندی مناسبی را ایجاد کرد که طراحان و مبتکران اصلی آن در گذشته اسرائیلی ها بودند. علاوه بر این ، دشمن کانالی به طول 30 کیلومتر و عرض 1 کیلومتر را که مخصوص پرورش ماهی بود ، با پمپاژ آب و احداث موانع و کمین و سنگرهای تیربار ، به عنوان مانعی بازدارنده در مقابل تعرض نیروهای ایرانی به سمت بصره ، آماده نمود. همچنین در قسمت جنوبی منطقه که مقابل شلمچه واقع است ، آب رها کرد تا مانع عبور نیروهای اسلام شود. دشمن در بیابان شرق بصره چیزی بیش از آنچه ذکر شد ، به طور برجسته و عمده نداشت.
شهر صنعتی- استراتژیک بصره ، در جنوب غرب اروند واقع است. جمعیت این شهر کمتر از یک میلیون نفر است و دارای پالایشگاه ، کارخانه عظیم پتروشیمی ، واحد تصفیه گاز طبیعی و کارخانه های صنعتی دیگر می باشد. همچنین بخش شومه که متعلق به شهر صنعتی شرق اروند است ، در نزدیکی بصره قرار دارد. علاوه بر این ، صحرایی که در غرب بصره واقع است و نیز سرزمین باتلاقی شمال آن ، عظیم ترین منابع نفتی عراق را در خود نهفته دارد. ضمنآ جاده مواصلاتی بغداد به کویت (به نام صفوان) که دارای اهمیت استراتژیکی است و تدارکات اصلی و حمل و نقل تسلیحات و مهمات نظامی دشمن از آن صورت می گرفت ، از جنوب این شهر عبور کرده و پس از گذشتن از شهر مرزی صفوان در کویت امتداد می یابد.
آغاز عملیات:
این عملیات در تاریخ 23/4/61 (شب 21 رمضان) و در ساعت 30/20 دقیقه و با رمز مبارک "یا صاحب الزمان (عج) ادرکنی" در منطقه عملیاتی شلمچه (شرق بصره) و با اهداف زیر آغاز شد:
1- دفاع از انقلاب اسلامی در مقابل توطئه های دشمن
2- دفع تجاوز و توطئه های امپریالیزم
3- دور کردن آتش دشمن از شهرهای جنوبی کشور
4- انهدام ماشین جنگی دشمن
رزمندگان جان بر کف اسلام متشکل از سپاه ، بسیج و با پشتیبانی ارتش ، از سه محور هجوم خود را آغاز کردند و با عبور از میادین مین و تله های انفجاری و دیگر موانع ، مواضع دشمن را در هم کوبیده و راه پیشروی را باز نمودند. نیروهای عراقی با مشاهده حرکت قدرتمندانه نیروهای ایران ، پس از دادن تلفاتی سنگین راه گریز را در پیش گرفتند که در این محور تعداد زیادی تانک و نفربر توسط رزمندگان اسلام منهدم می شود. در میان ناباوری دشمن ، رزمندگان اسلام خود را به عمق 27 کیلومتری خاک دشمن رسانده و با آب کانال پرورش ماهی و نهر کیتبان و ... وضو گرفتند.
از این محور ، رزمندگان اسلام به نزدیکی شهر بصره رسیدند. به طوری که چراغ های شهر به وضوح دیده می شد. اما به علت خالی ماندن جناح راست و فشار دشمن بر آن نقاط ، نیروهای جنوب در معرض خطر محاصره قرار می گرفتند. پس به این نیروها دستور عقب نشینی داده شد.
مرحله دوم عملیات در تاریخ 25/5/61 با همان نیروهای مرحل اول به اضافه چند یگان تقویتی در جنوب پاسگاه زید آغاز و تلاش شد تا رخنه باز شده در مرحله اول گسترش یافته و نیروها بتوانند شهر بصره را به تصرف درآوردند که به علت وجود میادین وسیع مین و استحکامات فراوان ، مقدار کمی از اهداف ، تأمین و اجرای کامل برنامه به مرحله بعد گذاشته می شود. در درگیری ادوات زرهی با نیروهای پیاده ایران ، در حدود 116 تانک و نفربر دشمن منهدم و 85 دستگاه به غنیمت گرفته شد و 700 کشته و زخمی روی دست نیروهای عراقی باقی ماند.
مرحله سوم عملیات در تاریخ 30/5/61 شروع شد. این مرحله را باید نبرد تانک ها با شکارچیان تانک نامید. با بررسی های به عمل آمده مشخص شد که در جبهه میانی ، دشمن اقدام به آرایش سنگین زرهی کرده است. به همین خاطر به آر پی جی زن ها و شکارچیان زبده تانک دستور داده می شود که خود را برای نبردی سخت و نابرابر آماده کنند. با مقابله و هجوم موفقیت آمیز این شکارچیان ، بخش زیادی از ادوات زرهی و تجهیزات و مواضع دشمن در هم کوبیده شد. در این پیشروی برق آسا حدود 700 تانک و نفربر عراقی توسط شکارچیان تانک به آتش کشیده شد و تعدادی از تانک های T-72 نیز به غنیمت آنها در آمد. همچنین تعداد دیگری از نیروهای دشمن در این مرحله کشته و زخمی و عده ای نیز به اسارت در آمدند.
مرحله بعدی در تاریخ 6/6/61 در محور شمالی پاسگاه زید آغاز و بار دیگر خطوط مقدم دشمن شکسته شد. با ادامه عملیات ، مواضع دیگری از بعثیان سقوط کرد و رزمندگان اسلام با موفقیت به خاکریزهای مثلثی رسیدند و در مواضع به دست آمده مستقر شدند. برای اینکه دشمن نتواند با فراخوانی نیروهای تقویتی ، مواضع به دست آمده را مورد تهاجم قرار دهد ، تعدادی از نیروها به عقب کشیده شدند تا خط دفاعی مناسبی ایجاد شود. در این مرحله هم 130 تانک و نفربر از دشمن منهدم شده و 11 دستگاه از آنها به غنیمت رزمندگان اسلام در آمد.
نتایج عملیات
مناطق آزاد شده:
- پاسگاه زید عراق و محورهای شمالی و شمال غربی این پاسگاه
تجهیزات منهدم شده دشمن:
- 1097 دستگاه انواع تانک و نفربر
- 5 فروند هواپیما
- چند صد دستگاه انواع خودروهای نظامی و مهندسی
- مقدار بسیار زیادی سلاح سبک و نیمه سنگین
یگان های منهدم شده دشمن:
- تیپ های 6 و 12 زرهی و تیپ 8 مکانیزه از لشکر 3
- تیپ 42 زرهی از لشکر 10
- تیپ 419 پیاده
- تیپ های 16 و 30 زرهی از لشکر 6
- تیپ 94 پیاده و تیپ 55 زرهی از لشکر 5
- تیپ 14 مکانیزه
- تیپ 43 و 35 زرهی از لشکر 9
تعداد کشته و زخمی دشمن:
- بیش از 7400 نفر
تعدا اسرا:
- 1315 نفر
غنایم:
- ده ها دستگاه خودرو
- 100 دستگاه تانک و نفربر
- مقدار زیادی از انواع سلاح سبک و نیمه سنگین.
- نیروهای عمل کننده:
- سپاه ، بسیج و ارتش
ارزیابی عملیات:
1- برای اولین بار ، جنگ به داخل خاک عراق کشیده شد و انقلاب اسلامی حضور خود را به نمایش گذاشت.
2- اراده بالای مدافعان اسلام برای تحقق خواسته های به حقشان ، به رخ کشیده شد.
3- به شورای امنیت ثابت شد که با تصویب قطعنامه های دفاع از متجاوز ، نخواهد توانست مانع حرکات آزادی بخش رزمندگان اسلام شود.
گذشته از این دستاوردها ، عملیات رمضان در بعد نظامی فراتر از توانمندی های جمهوری اسلامی بود و عمدتآ می بایست به عنوان یک تجربه ، نصب العین تبیین مرحله جدید جنگ می شد. به عبارت دیگر ، عملیات رمضان ، خاطر نشان می ساخت که با تغییر زمین نبرد و نیز اتخاذ استراتژی دفاع مطلق از سوی دشمن ، استمرار جنگ نیازمند شرایط جدید است که بدون در نظر گرفتن آنها نتایج مطلوب حاصل نخواهد شد. این شرایط عبارت بودند از:
1- فراهم آوردن تمامی شرایط و لوازم پیشروی
2- افزایش توانایی مهندسی
3- گسترش کلی سازمان رزم (به صورتی که با طولانی شدن جنگ و درگیری ، امکان و توانایی ادامه نبرد با دشمن را از دست ندهیم.)
4- گسترش سازمان یگان های رزمی ، به منظور رویارویی با نیروهای زرهی دشمن.
منبع :
پایگاه اطلاع رسانی حماسه
