مقدمه :
ولا یت بدخشان یکی از ولایت های افغانستان است که در شمال شرق افغانستان قرار دارد که یک ولیت دور افتاده از مرکز ودرعین حال کوهستانی نیز میبا شد .
این ولایت داری 34 ولسوالی بوده که اقوام مختلف درنقاط مختلف آن زندگی میکنند وبه زبان های مختلف تکلم مینما یند .
این ولایت مرزهای مشترک با کشورپاکستان، چین وتا جکستان دارد.
مردم این ولایت مشغول کشت وزراعت میبا شند بیشتر شغل این مردم دهقانی ، مالداری ،زنبورداری میبا شد . کوه های این ولایت پوشید ه از سنگ میبا شد که بعضی نقا ط آن نیز خاکی بنظرمیرسد درختان پسته ، انگور ،ناک وحشی (شکندی)ارچه ،اینگ بشکل وحشی در کوه های این ولایت یا فت میشود .
بعضی ازولسوالی های این ولایت دارای شرایط خاص برای میه جات نیز میبا شد مثلاً شرایط آب وهوا درولسوالی بهارک کاملاًبرای درختان سیبب ،زردالو،آلوبالو،گیلاس مساعد میبا شد وهمچنان ولسوالی شهدا برای چارمغزوسیب نیز مساعد میبا شد .
دفتر فوکس یک دفترخیریه بوده که ازسال 1999به این درافغانستان بخصوص ولایت بدخشان به فعالیت آغاز نموده است که بعد از مدت سه سال دفتر فوکس به نام AKDN به فعالیت آغاز نموده که ساختن پل های خورد وبزرگ بالای دریا ودریاچه های ، نل دوانی ، ساختن کانال های آب ، وهمچنان گرفتن پروژه های کوتا ه مدت پروسه کاری این دفتر را تشکیل میداد .
ازسال 2002 به این طرف دفترانکشافی بنیاد آغاخان که بنام AKF یاد میشود به فعالیت آغاز نموده که کارهای بنیادی را روی دست گرفته است این دفتر درولایت بدخشان داری دو Aria بوده که یکی و مرکز بدخشان یعنی ولسوالی فیض آباد ودیگری در ولسوالی اشکا شم ولایت بدخشان در سا حات مختلف فعالیت مینما ید.
این دفتر دربخش های مختلف از قبیل انجنیری ،باغداری ، مالداری ، مرغداری ، زنبورداری ، تعلیم وتربیه ،صحت ، علوم اجتماعی ، تورستی ، قرض های کو چک فعالیت مینما ید .
دیپارتمنیت NRM یکی از این بخش های ذکرشده میبا شد که در بخش با غداری فعالیت مینما ید که سکتورICM نیزتحت پوشش این دیپارتمنت ازسال 2007 به این طرف به فعالیت آغاز کرده است فعالیت های این بخش را در صفحات بعدی ذکرخواهیم کرد .
ICM چیست ؟
ICM عبارت از تنظیم همگانی نبات با استفاده ازروش مکاتب دهاقین میبا شد .
پروگرام ICM یک پروگرام سه ساله است که برای آماده ساختن خود دها قین و برای پرورش میوه ها ی سالم و پر کیفیت در دو ولایت افغا نستان که یکی ولایت تخارودیگری ولایت بدخشان به راه انداخته شده است .
این پروگرام دارای 22 نفر کارمندان مسلکی 2 نفرایتادان با تجره داخلی و2 نفر استادن خارجی بوده است .
هدف ICM :
هدف این پروژه آماده سا ختن دها قین علیه آفات وامراض و بهتر ساختن میوه جات هم از نگاه کیفیت وهم از نگاه کمیت میبا شد .
یگانه کارعمده این پروژه تکثیر حشرات مفیده بالای حشرات مضره میبا شد که برای مؤفق شدن دراین پروسه از استعمال ادویه جات کیمیا وی جلو گیری مینما ید این خود یگانه یگانه طریقه ائی است که تمام دها قین را بطرف کنترول میخانیکی سوق مید هد.
کنترول میخانیکی وکنترول بیولوژیکی بخش عمده فعالیت های این پروژه را تشکیل مید هد .
کرم مغزخوار سیب یا cadlingmath:
نام معمولی Cokling moth
نام علمی Carpocapsa pomonella
نام فامیلی Olethreufidae
آردر Lepidoptera
این کرم اکثرا ً درمیوه های گوشتی حمله میکند که اولین باردر میوه زردالوبه مشاهده رسید ه است .
امروزتمام ورایتی های سیب را تحت حمله خود قرار داره است این کرم بصورت عموم درحالت لاروا بالای میوه ها صد مه وارد میکند بیشتر از قسمت های نوک میوه داخل میشود .
قرار شکل «1»
این کرم دیک سال 3-2 مرتبه تخم گذاری میکند که آنهم نظربه شرایط اقلیمی منطیقه فرق میکند اگر درجه حرارت 12-10 سانتی گراد با شد از فعالیت باز میما ند لاروای این کرم بعد از 15-10 روزبه پیوپا تبدیل میگردد .
حشره کامل آن 50-10 بالا تراز زمین پرواز میکند عموما ً از طرف شام و یا ازطرف صبح جفت گیری میکند این جفت گیری 30-20 دقیقه ادامه پیدامیکند بعداز جفت گیری یک روزبعد تخم گزاری مینما ید اولین با ر دردمچه میوه تخم گذاری میکند بعد از تخم گذاری 4 روز بعد در فصل گرما به حالت لاروا درمیا ید و شروع به فعالیت مینما ید
قرارشکل«2»
کترول پروگرام ICM علیه این آفت :
1-نصب نمودن فرامون isomet دردرختان اطراف باغ است تا ازآمدن پروانه های ماده جلو گیری نما ید .
2- بسته نمودن کارتن درتنه درختان است که هفته واربا ید کارتن ها بازشودولارواهای جمع شده ازبین برده شود .
3- میوه هایکه مبتلا به cadlingmoth است چیده دریک جای دور مدفون گردد.
این طریقه های است که هم ازنگاه اقتصادی برای دهاقین اهمیت دارد وهم مؤثرتمام میشودوهمچنان با استفاده ازاین طریقه حشرات مفیده نیزتحیریک میگرددویک تعداد کرم های باقی مانده را حشرات مفیده ازبین میبرد .
سنجوس سکیل Sanjus scale:
سکیل حشره ئی است که کاملا ًازحشرات دیگر فرق میکند این حشره دارای 150 نوع بوده که 2 نوع آن را دردرختان سیب درولایت تخارو ولایت بدخشان مشاهده کردیم .
1- Sanjus scale
2-Licanyam scale
این حشره دارای پاهای خرد میبا شد که حتی به مایکرسکوب های عادی هم دیده نمیشود این حشره داری سه حالت میبا شد که عبارت از لاروا ،پیوپا ،بالغ .
حرکت این حشره بسیار بطی است آنهم در حالت لاروادیده میشود که بنام crewler نامیده میشود . لاروای این حشره بشکل خیززدن حرکت میکند که بنام crew نامیده میشود داری رنگ زرد بوده وبدون آنتن میبا شد .
Crewler داری دوحالت میبا شد .
1- داری کلاح سیا ه
2- داری کلاح سفید
این حشره ازخود یک ماده افراز میکندبنام exucia نامیده میشود که خیلی چسپناک است توسط این ماده چسپناک خود را در میوه میچسپاند .
چوچه این حشره بشکل بیضوی میبا شد وبزرگ آن شکل گرد مانند است بخا طردرفا میل حشرات شامل است که داری 6 پای میبا شد که توسط مایکرسکوب دیده میشود .
حشره نرسنجوس سکیل داری یک دانه دم میبا شد ویک قسمت با لا یا سرآن سیاه مانند است اما این خصوصیات درحشره ماده دیده نمیشود .
شکل حشره ماده آن قاب مانند بوده درحالت بالغ بال نداردامانرآن دارای یک جوره بال ودارای دم نیزمیبا شد حشره ماده آن درحالت با لغ رنگ خاکستری را بخود میگیرد درحالت بالغ حشره ماده محرک نیست .
این حشرات دهن چوشنده داشته دارای یک خرطوم میبا شد که تو سط آن برمه نموده ceelwal را سوراخ میکند .
این حشرات دارای یک خرطوم میبا شد که 8-7 بربرجسم حشره بزرگ است .
Licanyam scale :
این حشرات را بنام شپک سپردار نیز میگویند این حشره در 40درجه سانتی گراد دوسایکل راطی میکند .
این حشره درفص زمستان 80% دردرخت درحالت پیوپازمستان گذرانی میکند ومتبا قی 20% درزمین است .
نراین حشره قبل از بال کشیدن دارای دودانه چشم میبا شد این حشره عموما ً درماه حمل و ثور شروع به تغذه میکند بعدازیک الا یک ونیم ماه بعدازجفت گیری چوچه تولید مینما ید بعداز تکمیل دوران حاملگی یک حشره ماده 400چوچه تولید میکند وآنهم درمتدت 6 هفته 6 هفته بعد چوچه ها به حالت با لغ در میا یند و قتی خسا را ت زیا د به مشاهد ه میرسد که داخل پوست به رنگ سرخ دیده شود .
ولا یت بدخشان یکی از ولایت های افغانستان است که در شمال شرق افغانستان قرار دارد که یک ولیت دور افتاده از مرکز ودرعین حال کوهستانی نیز میبا شد .
این ولایت داری 34 ولسوالی بوده که اقوام مختلف درنقاط مختلف آن زندگی میکنند وبه زبان های مختلف تکلم مینما یند .
این ولایت مرزهای مشترک با کشورپاکستان، چین وتا جکستان دارد.
مردم این ولایت مشغول کشت وزراعت میبا شند بیشتر شغل این مردم دهقانی ، مالداری ،زنبورداری میبا شد . کوه های این ولایت پوشید ه از سنگ میبا شد که بعضی نقا ط آن نیز خاکی بنظرمیرسد درختان پسته ، انگور ،ناک وحشی (شکندی)ارچه ،اینگ بشکل وحشی در کوه های این ولایت یا فت میشود .
بعضی ازولسوالی های این ولایت دارای شرایط خاص برای میه جات نیز میبا شد مثلاً شرایط آب وهوا درولسوالی بهارک کاملاًبرای درختان سیبب ،زردالو،آلوبالو،گیلاس مساعد میبا شد وهمچنان ولسوالی شهدا برای چارمغزوسیب نیز مساعد میبا شد .
دفتر فوکس یک دفترخیریه بوده که ازسال 1999به این درافغانستان بخصوص ولایت بدخشان به فعالیت آغاز نموده است که بعد از مدت سه سال دفتر فوکس به نام AKDN به فعالیت آغاز نموده که ساختن پل های خورد وبزرگ بالای دریا ودریاچه های ، نل دوانی ، ساختن کانال های آب ، وهمچنان گرفتن پروژه های کوتا ه مدت پروسه کاری این دفتر را تشکیل میداد .
ازسال 2002 به این طرف دفترانکشافی بنیاد آغاخان که بنام AKF یاد میشود به فعالیت آغاز نموده که کارهای بنیادی را روی دست گرفته است این دفتر درولایت بدخشان داری دو Aria بوده که یکی و مرکز بدخشان یعنی ولسوالی فیض آباد ودیگری در ولسوالی اشکا شم ولایت بدخشان در سا حات مختلف فعالیت مینما ید.
این دفتر دربخش های مختلف از قبیل انجنیری ،باغداری ، مالداری ، مرغداری ، زنبورداری ، تعلیم وتربیه ،صحت ، علوم اجتماعی ، تورستی ، قرض های کو چک فعالیت مینما ید .
دیپارتمنیت NRM یکی از این بخش های ذکرشده میبا شد که در بخش با غداری فعالیت مینما ید که سکتورICM نیزتحت پوشش این دیپارتمنت ازسال 2007 به این طرف به فعالیت آغاز کرده است فعالیت های این بخش را در صفحات بعدی ذکرخواهیم کرد .
ICM چیست ؟
ICM عبارت از تنظیم همگانی نبات با استفاده ازروش مکاتب دهاقین میبا شد .
پروگرام ICM یک پروگرام سه ساله است که برای آماده ساختن خود دها قین و برای پرورش میوه ها ی سالم و پر کیفیت در دو ولایت افغا نستان که یکی ولایت تخارودیگری ولایت بدخشان به راه انداخته شده است .
این پروگرام دارای 22 نفر کارمندان مسلکی 2 نفرایتادان با تجره داخلی و2 نفر استادن خارجی بوده است .
هدف ICM :
هدف این پروژه آماده سا ختن دها قین علیه آفات وامراض و بهتر ساختن میوه جات هم از نگاه کیفیت وهم از نگاه کمیت میبا شد .
یگانه کارعمده این پروژه تکثیر حشرات مفیده بالای حشرات مضره میبا شد که برای مؤفق شدن دراین پروسه از استعمال ادویه جات کیمیا وی جلو گیری مینما ید این خود یگانه یگانه طریقه ائی است که تمام دها قین را بطرف کنترول میخانیکی سوق مید هد.
کنترول میخانیکی وکنترول بیولوژیکی بخش عمده فعالیت های این پروژه را تشکیل مید هد .
کرم مغزخوار سیب یا cadlingmath:
نام معمولی Cokling moth
نام علمی Carpocapsa pomonella
نام فامیلی Olethreufidae
آردر Lepidoptera
این کرم اکثرا ً درمیوه های گوشتی حمله میکند که اولین باردر میوه زردالوبه مشاهده رسید ه است .
امروزتمام ورایتی های سیب را تحت حمله خود قرار داره است این کرم بصورت عموم درحالت لاروا بالای میوه ها صد مه وارد میکند بیشتر از قسمت های نوک میوه داخل میشود .
قرار شکل «1»
این کرم دیک سال 3-2 مرتبه تخم گذاری میکند که آنهم نظربه شرایط اقلیمی منطیقه فرق میکند اگر درجه حرارت 12-10 سانتی گراد با شد از فعالیت باز میما ند لاروای این کرم بعد از 15-10 روزبه پیوپا تبدیل میگردد .
حشره کامل آن 50-10 بالا تراز زمین پرواز میکند عموما ً از طرف شام و یا ازطرف صبح جفت گیری میکند این جفت گیری 30-20 دقیقه ادامه پیدامیکند بعداز جفت گیری یک روزبعد تخم گزاری مینما ید اولین با ر دردمچه میوه تخم گذاری میکند بعد از تخم گذاری 4 روز بعد در فصل گرما به حالت لاروا درمیا ید و شروع به فعالیت مینما ید
قرارشکل«2»
کترول پروگرام ICM علیه این آفت :
1-نصب نمودن فرامون isomet دردرختان اطراف باغ است تا ازآمدن پروانه های ماده جلو گیری نما ید .
2- بسته نمودن کارتن درتنه درختان است که هفته واربا ید کارتن ها بازشودولارواهای جمع شده ازبین برده شود .
3- میوه هایکه مبتلا به cadlingmoth است چیده دریک جای دور مدفون گردد.
این طریقه های است که هم ازنگاه اقتصادی برای دهاقین اهمیت دارد وهم مؤثرتمام میشودوهمچنان با استفاده ازاین طریقه حشرات مفیده نیزتحیریک میگرددویک تعداد کرم های باقی مانده را حشرات مفیده ازبین میبرد .
سنجوس سکیل Sanjus scale:
سکیل حشره ئی است که کاملا ًازحشرات دیگر فرق میکند این حشره دارای 150 نوع بوده که 2 نوع آن را دردرختان سیب درولایت تخارو ولایت بدخشان مشاهده کردیم .
1- Sanjus scale
2-Licanyam scale
این حشره دارای پاهای خرد میبا شد که حتی به مایکرسکوب های عادی هم دیده نمیشود این حشره داری سه حالت میبا شد که عبارت از لاروا ،پیوپا ،بالغ .
حرکت این حشره بسیار بطی است آنهم در حالت لاروادیده میشود که بنام crewler نامیده میشود . لاروای این حشره بشکل خیززدن حرکت میکند که بنام crew نامیده میشود داری رنگ زرد بوده وبدون آنتن میبا شد .
Crewler داری دوحالت میبا شد .
1- داری کلاح سیا ه
2- داری کلاح سفید
این حشره ازخود یک ماده افراز میکندبنام exucia نامیده میشود که خیلی چسپناک است توسط این ماده چسپناک خود را در میوه میچسپاند .
چوچه این حشره بشکل بیضوی میبا شد وبزرگ آن شکل گرد مانند است بخا طردرفا میل حشرات شامل است که داری 6 پای میبا شد که توسط مایکرسکوب دیده میشود .
حشره نرسنجوس سکیل داری یک دانه دم میبا شد ویک قسمت با لا یا سرآن سیاه مانند است اما این خصوصیات درحشره ماده دیده نمیشود .
شکل حشره ماده آن قاب مانند بوده درحالت بالغ بال نداردامانرآن دارای یک جوره بال ودارای دم نیزمیبا شد حشره ماده آن درحالت با لغ رنگ خاکستری را بخود میگیرد درحالت بالغ حشره ماده محرک نیست .
این حشرات دهن چوشنده داشته دارای یک خرطوم میبا شد که تو سط آن برمه نموده ceelwal را سوراخ میکند .
این حشرات دارای یک خرطوم میبا شد که 8-7 بربرجسم حشره بزرگ است .
Licanyam scale :
این حشرات را بنام شپک سپردار نیز میگویند این حشره در 40درجه سانتی گراد دوسایکل راطی میکند .
این حشره درفص زمستان 80% دردرخت درحالت پیوپازمستان گذرانی میکند ومتبا قی 20% درزمین است .
نراین حشره قبل از بال کشیدن دارای دودانه چشم میبا شد این حشره عموما ً درماه حمل و ثور شروع به تغذه میکند بعدازیک الا یک ونیم ماه بعدازجفت گیری چوچه تولید مینما ید بعداز تکمیل دوران حاملگی یک حشره ماده 400چوچه تولید میکند وآنهم درمتدت 6 هفته 6 هفته بعد چوچه ها به حالت با لغ در میا یند و قتی خسا را ت زیا د به مشاهد ه میرسد که داخل پوست به رنگ سرخ دیده شود .