پرسش و پاسخ در زمينه جراحي بيني
سوالات فراوان در زمينه جراحي بيني ، ما را بر آن داشت تا در اين زمينه از نظرات جناب آقاي دكتر محسن نراقي عضو هيئت علمي دانشگاه علوم
پزشكي تهران بهره مند شويم .
با توجه به اينكه مفهوم لغوي كلمه راينولوژي به معناي بيني شناسي مي باشد ، به عنوان يك راينولوژيست ، لطفا در مورد مفهوم راينولوژي توضيح بيشتري بفرماييد :
كلمه راينولوژي از كلمه لاتين ( راينو ) به معني بيني و ( لوژي ) به معناي شناخت تشكيل شده است . راينولوژي يك شاخه فوق تخصصي در دانش
پزشكي است كه به جراحي ها و درمان بيماريهاي بيني ، سينوس ها و ساختمانهاي وابسته در سروصورت مي پردازد . با گسترش روز افزون دانش پزشكي ، روش هاي جديد جراحي براي كاهش مشكلات بيماران پس از جراحي هاي بيني و تشكيلات مجاور بيني ابداع مي شوند . از جمله اين روشها كه در سالهاي اخير ، دگرگوني شگرفي در حيطه راينولوژي ايجاد كرده است ، روش هاي جراحي اندوسكوپيك بيني است . به كمك اين روشها بسياري از جراحي هايي كه پيش از اين با برش هاي مختلف صورت مي گرفت ، بدون برش و با نتايج مطلوب تر انجام مي گيرد . يكي از مباحث مهم در راينولوژي ، جراحي پلاستيك و زيبايي بيني با حفظ عملكرد آن است . هنر راينولوژيست حفظ آميزه اي از زيبايي و عملكرد بيني است چرا كه توجه به عملكردهاي حياتي بيني از مهمترين اهداف دانش راينولوژي است . راينولوژي نوين دسترسي به ظريفترين عناصر بيني را با رويكردهاي غير تهاجمي و روش هاي اندوسكويك امكان پذير ساخته است .
منظور از عملكردهاي بيني چيست ؟
بيني يكي از مهمترين اعضاي بدن در نگهداري سلامت فرد و حفظ ساير اعضا است . بيني داراي فيزيولوژي بسيار پيچيده اي است . وظايف اساسي بيني شامل ايجاد راه هوايي ، حس بويايي ، تنظيم دما ، تنظيم رطوبت ، تصفيه ذرات هوا و نقش در تكلم است . مهمترين عملكرد بيني ايجاد راه هوايي براي تنفس طبيعي است . كوچكترين تغييرات در مجراي تنفس بيني مي تواند موجب مقاومت قابل ملاحظه اي در برابر عبور هوا شود به طوري كه اگر قطر مسير عبور هاي تنفسي از راه بيني به نصف تقليل يابد ، مقاومت راه هوايي بيني 16 برابر مي شود .
بي توجهي به اين عملكردهاي ارزشمند حياتي چه علائم و عواقبي را در پي خواهد داشت ؟
هر گونه اختلال در عملكردهاي حياتي بيني عواقب ناگواري در سلامت افراد بر جا خواهد گذاشت . تنفس حياتي ترين عملكرد زندگي است كه نتيجه آن رسيدن اكسيژن به بافت هاي بدن است . بي حالي ، خواب ، آلودگي ، كسالت ، بي حوصلگي و عصبي بودن ممكن است در اثر اختلال تنفسي بيني پديد آيد . گاه التهاب بيني همراه ، موجب بسته شدن موقت تخليه سينوسهاي اطراف بيني و نيز درد سينوسي ، سردرد يا احساس پري ، سنگيني و فشار در ناحيه سروصورت مي شود . ترشحات مزمن بيني يا خشكي حلق ممكن است سبب پديده تحريكي در حنجره شود كه همراه خشونت صدا ، سرفه و احساس نياز مداوم براي صاف كردن گلو است . صداي تودماغي علامتي از گرفتگي راه هوايي بيني است . اختلال بويايي ، احساس سرما خوردگي طولاني ، خرخر و مشكلات تنفسي حين خواب از علائم ديگر اختلال عملكرد بيني است . وجود هر كدام از اين علائم ، معاينه كامل بيني را ضروري مي سازد .
به طور كلي جراحي هاي بيني با چه اهدافي صورت مي گيرد ؟
جراحي هاي بيني با اهداف متعددي انجام مي شود كه مي توان آنها را به دو دسته تقسيم كرد :
دسته اول جراحي هايي هستند كه در جهت اصلاح عملكرد بيني انجام مي شوند . شايعترين مشكل در عملكرد بيني گرفتگي راه تنفسي است . جراحي هايي كه در جهت رفع مشكلات بيني صورت ميگيرد به طور عمده شامل اصلاح انحراف تيغه مياني بيني است . مشكلات ديگري مانند پوليپ و تورم بافتهاي داخلي بيني نيز ممكن است موجب مشكلات تنفسي شوند . در اين حالات ممكن است جراحيهاي پيچيده تري مورد نياز باشد كه در بسياري از موارد مستلزم استفاده از اندوسكوپ است .
دسته دوم جراحي هايي با هدف تغيير شكل خارجي بيني و زيبايي سازي است . اختلالات زيبايي نيز به دو دسته مادر زادي و اكتسابي تقسيم مي شوند. در حالت نخست ، شايعترين آن قوز پشت بيني و نوك پهن آن است . در حالت دوم ، شايعترين دليل آن عفونت ، ضربه ، و مشكلات جراحي هاي پيشين است . در بسياري از موارد اين دو هدف ، بايد بطور همزمان مورد توجه قرار گيرند چرا كه غفلت از يكي از آنها موجب عوارضي براي بيمار مي شود . بنابراين در جراحي هاي زيبايي بايد به كارآيي بيني توجهي ويژه داشت . همين توجه دو جانبه ، عمل جراحي بيني را بي نهايت مشكل و پيچيده مي سازد . هنر جراح بيني ايجاد تعادل دو جانبه بين بيشترين حد عملكرد و زيبايي بيني پس از انجام جراحي است . به همين دليل براي موفقيت در جراحي پلاستيك بيني جراح به چيزي بالاتر از مهارت نياز دارد .
آيا وضعيت روحي و رواني در انجام عمل جراحي بيني تاثير دارد ؟
بي ترديد تاثير بسزايي دارد . چه بسيار بيماراني كه پس از عمل با وجود نتيجه رضايت بخش ، به دليل مشكلات روحي – رواني ، وسواس فكري و يا شخصيت هاي متزلزل و بيش از اندازه تاثير پذير از ديكران از نتيجه عمل خود ناراضي اند . شمار زيادي از افرادي كه خواهان جراحي زيبايي بيني هستند ، از نظر خود دلايل موجهي دارند ، به مانند كسب موفقيت در زندگي زناشويي ، يافتن اعتماد به نفس بيشتر در برخوردهاي اجتماعي ، جلب رضايت خانواده و دوستان و ... . در اين مقطع بايد ضمن ارزيابي بيمار به او گوشزد كرد كه تغيرات ظاهري به نجات ازدواج در حال شكست ، به دست آوردن شغل جديد يا بهبود چشمگير در زندگي كمك معجزه آسايي نمي كند . در ضمن ضروري است كه افرادي كه از جراحي انتظار غير واقع بينانه دارند از عمل صرف نظر كنند . همچنين لازم است كه جراحي زيبايي در افرادي كه دچار بحرانهاي شديد روحي ، اضطراب يا هيجانهاي ناپايدار هستند به تعويق افتد . به طور معمول ، داوطلب مناسب جراحي پلاستيك بيني فردي است كه از عمل انتظار واقع بينانه اي دارد و براي انجام عمل تحت فشار ديگران نيست و مهمتر آنكه انتظار تغييرات بزرگي را در بهبود فردي و اجتماعي پس از عمل خود ندارد و قويترين دليلش براي انجام جراحي بيني خوشنودي شخص خود باشد .
در اين مورد تا چه اندازه به خواست بيماران توجه مي شود ؟
در جراحي پلاستيك بيني عضو مركزي صورت دستخوش تغيير مي گردد . حائز اهميت است كه به بيمار فرصت داده شود تا آزادانه خواسته هايش را اظهار كند . براي مثال بينار مي گويد ( نمي توانم از راه بيني نفس بكشم و يا بيني ام خيلي بزرگ است ) برخي بيماران خواهان كاهش اندازه بيني شان هستند و اين خواسته را با بكار بردن اصطلاحاتي نظير باريكتر و يا كوتاهتر شود عنوان مي كنند . جراح نيز متقابلا فرد را با تغييرات قابل اجرا آشنا مي كند و متذكر مي شود كه هماهنگي و تناسب بيني در صورت ، بيش از اندازه آن اهميت دارد . كوچك شدن بيني تا حدي امكان پذير است كه سلامت بيمار را از نظر تنفس بيني به مخاطره نيندازد .
رابطه بيني با ساير اجزاي صورت چه تاثيري بر شيوه جراحي دارد ؟
جراحي پلاستيك بيني افزون بر ايجاد تناسب در خود بيني ، ارتباط خوشاينتري را بين بيني و ديگر اجزاي صورت برقرار مي كند . به همين دليل نبايد بيني را به عنوان عضوي مجزا و مجرد در نظر گرفت . رابطه تنگاتنگ بيني با پيشاني ، چشم ، لب و چانه به گونه اي است كه هر نوع نقص در اجزاي صورت ميتواند بر اين ارتباط ظريف تاثير گذارد. به عنوان مثال چانه كوچك موجب برآمده تر به نظر رسيدن بيني مي شود . بي توجهي نسبت به تناسب بيني با اجزاي صورت موجب عدم دسترسي به نتيجه رضايت بخش خواهد شد .
چه سني براي عمل جراحي پلاستيك بيني مناسب است ؟
در دختران حداقل سن از 15 سالگي و در پسران از 17 سالگي مي باشد . با اين وجود ممكن است بسياري از پسران و دختران در اين سنين واجد شرايط مناسب عمل جراحي نباشند . زيرا تصميم گيري در مورد هر فرد با توجه به رشد كامل جسمي و فكري و داشتن انگيزه كافي فرد انجام مي گيرد و اين انتخاب بر عهده جراح است .
آيا عمل جراحي پلاستيك بيني در افراد مسن امكان پذير است ؟
از آنجا با افزايش سن بافتهاي بيني دچار افتادگي و سستي مي شود اين امر بر ظاهر و عملكرد بيني تاثير مي گذارد . بالا بردن نوك بيني در اين افراد موجب جوان به نظر رسيدن و بهبود تنفس ميشود . به شرطي كه در حين جراحي تمهيدات لازم براي حفظ استحكام و تكيه گاه بافتها در نظر گرفته شود .
آيا جاي برشها يا آثار عمل بر روي بيني باقي خواهد ماند ؟
در جراحي پلاستيك بيني معمولا اكثر برشها از داخل بيني انجام مي گيرد و در صورت مهارت جراح ، هيچگونه ردپايي از عمل بر جاي نخواهد ماند مگر در موارد نادري كه به منظور جمع كردن پره هاي بيني نياز به برش آنها باشد .
نقش ليزر و اندوسكوپ در جراحي زيبايي بيني چيست ؟
هدف اصلي استفاده از اين روش ، جلوگيري از به مخاطره افتادن عملكرد بيني است . يعني اگر عملكرد بيني بهتر نشود ، دست كم بايد وظايف خود را به خوبي قبل از عمل انجام دهد . هر چند در بعضي از جراحي هاي ظريف بيني ، استفاده از ليزر اين مزيت را دارد كه با خونريزي كمتري همراه است . در جراحي زيبايي بيني ، ليزر نقش مهمي در نتيجه نهايي عمل ندارد و آنچه تعيين كننده نتيجه عمل است ، در دستان هنرمند جراح نهفته است . اندوسكپي بيني با فراهم كردن ديد عالي ذسترسي به قسمتهاي عمقي تر جهت رفع مشكلات داخلي بيني را تسهيل ميكند .
آيا نوع بيني بر الگوي عمل تاثير دارد ؟
بعضي بيني ها به بيني گوشتي معروفند كه مشخصه آنها بيني پهن با پوستي زخيم و بافت غضروفي ناچيز است . روش اصلاح اينگونه بيني ها با بيني هاي استخواني متفاوت است . در جراحي بيني گوشتي استفاده از روشهاي تقويت اسكلت بيني براي افزايش حمايت بافتهاي نرم بيني ضروري است و حتي جراحي اين نوع بيني ها با استفاده از تكنيكهاي جديد با نتايج مطلوب همراه است .
پيش از عمل به چه نكاتي بايد توجه داشت ؟
آسپرين و داروهاي مشابه ان دست كم دو هفته پيش از عمل نبايد مصرف شود زيرا تمايل به خونريزي را افزايش مي دهند . در صورت سرماخوردگي ويروسي لازم است عمل جراحي به مدت چند هفته به تعويق بيافتد .
آيا عمل جراحي پلاستيك بيني با درد همراه است ؟
بر خلاف تصور ، عمل جراحي بيني با درد قابل توجهي همراه نيست .
چه مدت بعد از عمل مي توان در مورد تيجه آن قضاوت كرد ؟
دست كم دو سال براي اظهار نظر نهايي در مورد نتيجه عمل بايد صبر كرد . بسياري از بيماران چند هفته پس از عمل درحاليكه هنوز ورم بيني بطور كامل فروكش نكرده است با نگاهي موشكافانه در جلو آينه ساعتها به نظاره بيني خود مي نشينند . اين نگاه موشكافانه كه تنها به بيني معطوف بوده و به ساير اعضا صورت توجهي ندارد موجب مي شود كه از يك سو بسياري از عدم تقارنهاي طبيعي به صورت عيب جلوه كند و از سوي ديگر زيبايي و تناسب ايجاد شده بيني با ديگر اجزاي صورت ، تحتالشعاع محدود به بيني قرارگيرد .
آيا جراحي پلاستيك بيني عوارضي هم دارد ؟
جراحي پلاستيك بيني به مانند هر جراحي ديگري ممكن است با عوارض همراه باشد . در صورت دقت و مهارت جراح و رعايت نكات و دستورات توسط بيمار احتمال اين عوارض به حداقل مي رسد . عوارض جراحي بيني را به دو دسته مي توان تقسيم كرد . 1- آن دسته از عوارض بينيكه در عملكرد بيني خود را نمايان مي كنند . مانند چسبندگي هاي داخل بيني يه تنگ شدن يبش از اندازه سوراخهاي بيني كه موجب مشكل تنفسي مي شود . 2- عوارضي كه در ظاهر بيني نمود مي يابد كه عمدتا از برداشتن بيش از اندازه بافتهاي بيني است مانند كوچك شدن بيش ازحد بيني ، كه نامتناسب با اجزاي صورت جلوه مي كند .
در هفته هاي اول پس از عمل بيمار بايد به چه نكاتي توجه كند ؟
1. مهمترين نكته اي كه بيمار بايد رعايت كند ، آن است ككه در چند هفته نخست هيچ ضربه اي بربيني وارد نشود .
2. از خوردن غذاهايي كه به جويذن زياد نياز دارد وغذاهاي خيلي شور خودداري كند .
3. از فعاليتهاي شديد ورزشي و بدني اجتناب نمايد .
4. از حركات صورتي بسيار شديد مانند گريه و خنده شديد دوري كند .
5. از آفتاب و نور خورشيد پرهيز كند .
6. در هنگام استراحت در بستر ، طاق باز بخوابد .
7. از عينك طبي يا آفتابي استفاده نكند .
8. خونريزيهاي به صورت نشت از بيني بعد از عمل اهميتي ندارد و نگراني از اين مورد نداشته باشد .
9. پانسمان بيني مرطوب نشود .